کشف ۶۵ میدان نفتی و گازی پس از انقلاب
نبض نفت -یکی از ویژگی‌های بارز کشور ایران از حِیث ذخایر زیرزمینی به نفت خیز بودن این مرز و بوم معطوف می‌شود، عرصه‌ای که در طول دهه‌های گذشته فراز و نشیب‌های بسیاری را پشت سر گذاشته است.
متأسفانه در طول حاکمیت ستم شاهی رژیم پهلوی، نفت کشور، به جولانگاه و عرصه چپاول کشورهای استکباری و استعماری جهان مبدل شده بود و عمده هزینه فروش این محصول استراتژیک، صرف خرید تجهیزات نظامی می‌شد تا به واسطه آن اهداف کشورهای غربی و به‌ویژه ایالات متحده در منطقه خاورمیانه و بخصوص در حوزه خلیج فارس با نیرو‌های نظامی ایران تأمین شود و در کلیت امر اطلاق عنوان ژاندارم منطقه به رژیم محمدرضا پهلوی با هدف و موضوعیت مقابله با جریان کمونیستی شرق با محوریت شوروی سابق پایه گذاری شده بود.
پس از پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی ایران و سرلوحه قرار گرفتن شعار و رویکرد نه شرقی و نه غربی، تمامی محاسبات نظام سلطه در این عرصه استراتژیک و حساس جغرافیایی فرو ریخت و نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران با رویکرد استقلال طلبانه و رهایی از بند سیاست‌ها، چارچوب‌ها و اهداف نظام سلطه، مدیریت و کنترل امور در کشور را در دست گرفت و به تبع این تحولات که به‌صورتی شتابنده و سریع در حال ظهور و بروز بود، عرصه نفتی کشور با تحولاتی چشمگیر همراه شد.
تحولاتی که پس از گذشت چهار دهه، موفقیت‌های ارزنده‌ای را برای ایران اسلامی در پی داشته و با توجه به تدابیر و تمهیدات تعریف و پیش‌بینی شده، همچنان این روند سازنده در حال پیمایش مسیر به سمت توسعه، ترقی، بالندگی و پیشرفت هر چه بیشتر است؛ بنابراین با توجه به اهمیت موضوع، برآنیم تا در ذیل این گزارش، موفقیت‌های انقلاب اسلامی در طول چهل سال گذشته را مورد بررسی و ارزیابی قرار دهیم.
محمدعلی خطیبی، نماینده سابق ایران در اوپک در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصاد و انرژی گروه اقتصادی باشگاه خبرنگاران جوان، گفت: خوشبختانه بعد از انقلاب اسلامی بعد از انقلاب، دست غرب و خارجی‌ها از نفت کشور کوتاه شد و بسیاری از عوامل غربی‌ها از این کشور رفتند و شرایطی مناسب برای کشور فراهم شد.
او ادامه داد: پیش از انقلاب، صنعت نفت کشور دچار وابستگی عمیقی به عوامل خارجی بود، اما در حال حاضر مدیریت منابع و حوزه‌های نفتی این مرز و بوم از سوی فرزندان ایران اسلامی هدایت و محقق می‌شود و این موفقیت در شرایطی حاصل شده که در طول چهار دهه گذشته، ۸ سال جنگ و تحریم‌های ظالمانه بسیاری به مردم، کشور و نظام تحمیل شده است.
نماینده سابق ایران در اوپک اضافه کرد:در حال حاضر، مدیریت بخش‌های از پتروشیمی، نفت و گاز چه بالا دستی و چه پایین دستی، توسط فرزندان این مرز و بوم انجام می شود و به تبع آن، طرح‌ها و پروژه‌های عظیمی در این عرصه تعریف، طراحی و عملیاتی شده که پروژه ستاره خلیج فارس از نمونه‌های آن به شمار می‌رود که با تکیه بر توانمندی متخصصان داخلی و در سایه انقلاب اسلامی در دستور کار قرار گرفته است.
خطیبی اضافه کرد: یکی از دستاورد‌های پیروزی انقلاب اسلامی این بود که دولت موقت تصمیم گرفت تولید نفت را به سطحی برساند که زمان برخورداری از مزیت صادرات نفت طولانی‌تر شود و قرار بر این شد که تولید ۵ میلیون بشکه‌ای ادامه پیدا نکند که بتوانیم با تولید کمتر زمان بیشتری مزیت صادرات را داشته باشیم.
کشف ۶۵ میدان نفتی و گازی پس از انقلاب
قدمت اکتشاف ذخایر نفت و گاز در فلات قاره ایران به بیش از یک قرن پیش برمی گردد. در دهه دوم بعد از پیروزی انقلاب اسلامی و پس از اتمام جنگ تحمیلی، آهنگ فعالیت‌های اکتشافی در کشور به تدریج سرعت گرفت وامکانات بیشتری به آن تخصیص داده شد. کشف میدان گازی پارس جنوبی که یکی از بزرگ‌ترین منابع گازی جهان به شمار می‌رود به همراه کشف میدان‌های عظیم نفتی آزادگان و یادآوران، از مهم‌ترین دستاورد‌های فعالیت‌های اکتشافی در سال‌های پس از انقلاب اسلامی است.
از این رهگذر در مجموع ۶۵ میدان نفتی و گازی کشور پس از انقلاب اسلامی کشف شده است؛ این در حالی است که سیاست اصلی وزارت وشرکت ملی نفت ایران از ابتدا بر مبنای اولویت اکتشاف نفت و گاز در نواحی مرزی و مشترک با کشورهای همسایه بوده است؛ بطوریکه عمده فعالیت‌های مزبور ازجمله حفاری و لرزه نگاری در سال‌های اخیر در آن مناطق صورت گرفته است.
همزمان با انجام اکتشافات جدید، میزان ذخایر درجا و قابل استحصال هیدروکربور‌های کشور نیز افزایش چشمگیری یافت؛ به طوری که هم اکنونمیزان ذخایر قابل استحصال هیدروکربور مایع کشورمان بالغ بر ۱۶۰.۱۲ میلیارد بشکه و همچنین ذخایر قابل استحصال گاز طبیعی به میزان ۳۳.۳۳ تریلیون متر مکعب تخمین زده می‌شود و از همین روی، کشورمان یکی ازبزرگترین کشورهای تامین‌کننده انرژی در جهان به شمار می‌رود.
توسعه همه جانبه میدان‌های نفت و گاز بعد از انقلاب
همزمان با گسترش فعالیت‌های اکتشافی و افزایش ذخایر نفت و گاز کشوردر سال‌های پس از انقلاب اسلامی، تلاشی چشمگیر در توسعه میادین نفت و گاز، با اولویت توسعه میادین مشترک با کشورهای همسایه، از طریق عقد قرارداد‌های بیع متقابل و فاینانس و همچنین از محل منابع داخلی شرکت ملی نفت ایران به عمل آمد. با انجام پروژه‌های نگهداشت توان تولید، اجرای طرح‌های توسعه میادین نفتی، احداث کارخانجات نمک‌زدایی و نیز انجام طرح‌های تولید صیانتی از مخازن شامل برنامه‌های تزریق گاز و آب به میادین نفتی، علاوه بر جبران افت طبیعی تولید مخازن، تلاش مضاعفی نیز در زمینه تولید نفت خام انجام گرفت.
توسعه میادین گازی نیز در جهت افزایش جایگزینی گاز طبیعی با سوخت‌های مایع و همچنین تزریق گاز در میادین نفتی به منظور افزایش بازیافت نهایی، از دیگر اولویت‌ها و دستاورد‌های عمده وزارت نفت در سال‌های پس از انقلاب اسلامی بوده است.
با توجه به اهمیت بهره برداری از میادین مشترک نفتی، شرکت ملی نفت ایرانب هره برداری از این میادین را در اولویت قرار داده است و با طراحی و اجرای پروژه‌های مرتبط توانسته است میانگین بهره برداری از میادین مذکور را به حد قابل توجهی ارتقا دهد.
این در حالی است که در پایان سال گذشته، ۱۶ میدان مشترک نفتی فعال بوده اند که ۹ مورد از آن‌ها (شامل میادین آزادگان جنوبی، آزادگان شمالی، یادآوران، یاران شمالی و یاران جنوبی در شرکت نفت و گاز اروندان، میادین آبان و آذر در شرکت نفت مناطق مرکزی ایران، میدان هنگام و لایه نفتی پارسجنوبی در شرکت نفت فلات قاره ایران) طی سال‌های ۱۳۸۸ تا ۱۳۹۶ به بهره برداری رسیده اند و ۶۸.۱۴ درصد از کل تولید میادین مشترک در سال ۱۳۹۶ (معادل ۳۲۴ هزار و ۹۰۰ بشکه در روز) از این ۹ میدان استحصال شده است.
افزایش محسوس و قابل توجه تولید فرآورده‌های نفتی پس از پیروزی انقلاب اسلامی
آنچنان که مطالعات و بررسی‌های انجام شده نشان می‌دهد، تولید پنج فرآورده اصلی و شاخص نفتی پس از پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی، نزدیک به دو و نیم برابر افزایش پیدا کرده است.
بنابر آمار احصاء شده در سال ۱۳۸۸، از ابتدای پیروزی انقلاب تا مقطع اشاره شده (پس از گذشت سی سال از پیروزی انقلاب) تولید فرآورده‌های اصلی نفت، بیش از ۱۳۵ درصد رشد داشته است.
در بازه زمانی سی ساله، مجموع تولید نفت سفید، گاز مایع، بنزین، نفت کوره و نفت گاز از حدود ۹۹ میلیون لیتر در روز، به بیش از ۲۳۵ میلیون لیتر در روز ارتقا یافته است.
در خصوص ذخایر هیدروکربوری، میزان تولید نزدیک به ۱۴۶ میلیارد بشکه بوده که پس از پیروزی انقلاب اسلامی تا سال ۱۳۹۰، این عدد و رقم نزدیک به ۱۵۵ میلیارد بشکه افزایش داشته است.
بنابر گزارش‌های موجود، ذخایر قابل استخراج و دستیابی به گاز طبیعی از حدود ۱۲ تریلیون متر مکعب در سال ۱۳۷۵، به بیش از ۳۳ تریلیون متر مکعب در سال ۱۳۹۰ رشد داشته است که این امر موید سرمایه‌گذاری‌های عظیمی است که در این حوزه شده است.
در ارتباط با میزان گاز طبیعی استخراج شده تنها در یک بازه زمانی سی ساله، ۲۱۹۴ میلیارد متر مکعب استخراج داشته‌ایم و در زمینه نفت خام از موفق به استخراج بیش از ۳۶ میلیارد بشکه نفت شده‌ایم.
مقایسه میزان تولید نفت سفید در کشور با دوران پیش از انقلاب موید این واقعیت است که در دوران رژیم ستم شاهی پهلوی، میزان تولید این محصول، از حدود ۱۳ میلیون لیتر در روز به بیش از ۱۸ میلیون لیتر افزایش داشته که در واقع امر، این اعداد و ارقام، افزایش بیش از ۳۹ درصدی تولید این محصول را ترسیم می‌کنند.
در عرصه تولید گاز مایع، شاهد رشد ۱۴۳ درصدی تولید تا سال ۱۳۸۸، به نسبت دوران پیش از انقلاب هستیم.
در حوزه تولید نفت گاز، از ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی تا سال ۱۳۸۸ بیش از ۲۵۴ درصد رشد داشته که به واقع از ۲۵ میلیون لیتر در روز به ۸۸ میلیون و ۷۰۰ هزار لیتر در روز ارتقا یافته است.
این اعداد و ارقام موید افزایش بیش از سه و نیم برابری رشد تولید نفت گاز در مقایسه با ۶۷ سال قبل از انقلاب (از سال ۱۲۹۱ تا ۱۳۵۷ هجری شمسی) است.
در میان محصولات پالایشگاهی، نفت خام و میعانات گازی، از اصلی‌ترین خوراک‌های مصرفی مراکز پالایشگاهی به شمار می‌رود که از ابتدای پیروزی انقلاب تا سال ۱۳۸۸ (در یک دوره سی ساله) در مقایسه با ۶۷ سال پیش از انقلاب (از سال ۱۲۹۱ تا سال ۱۳۵۷) بیش از دو برابر رشد داشته و از ۷۴۷ هزار بشکه به ۱۷۰۸ هزار بشکه در روز افزایش داشته است.
موفقیت‌های ارزنده نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران در حوزه تولید و توزیع بنزین
بنزین یکی از استراتژیک‌ترین اقلام مصرفی در جهان به شمار می‌رود، محصولی که در صورت بروز نارسایی در فرآیند عرضه و تأمین آن، اقتصاد و حمل و نقل کشور با چالش و بحرانی عظیم روبه‌رو خواهد شد.
در طول چهار دهه گذشته با توجه به حساسیت موضوع و درک اهمیت این محصول استراتژیک، نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران برای پیشگیری و مقابله با سوءاستفاده‌های دشمن و جلوگیری از استفاده ابزاری معاندان نظام از این محصول برای ایجاد اختلال در اقتصاد کشور، تدابیر ویژه‌ای را در دستور کار قرار داده و خوشبختانه در حال حاضر، با هوشمندی دستگاه‌های ذی‌ربط، مدیران و مسئولان مربوطه، موفقیت‌های ارزنده‌ای در این عرصه حاصل شده که میزان موفقیت‌های کسب شده قابل قیاس با شرایط و وضعیت حاکم در دوران پیش از انقلاب نیست.
آنچنان که مطالعات و بررسی‌های انجام شده نشان می‌دهد تولید بنزین پالایشگاهی پس از پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی ایران تا سال ۱۳۸۸ (در بازه‌ای ۳۰ ساله) سه برابر رشد داشته به‌صورتی که تولید این محصول از حدود ۱۴ میلیون لیتر به بیش از ۴۳ میلیون لیتر در روز افزایش داشته است.
بنابر گزارش‌های منعکس شده در رسانه‌ها در حال حاضر تولید بنزین موتور در کشور با احتساب افزاینده‌هایی همچون اکتان و اختلاط در انبار به ۶۰ تا ۶۵ میلیون لیتر در روز رسیده و در صورت بهره برداری کامل از ۱۷ طرح پالایشگاهی، به تدریج نه تنها نیاز داخلی کشور به این محصول، به‌صورت کامل تأمین خواهد شد، بلکه با مازاد تولید قادر به صادرات این محصول به دیگر کشور‌ها خواهیم بود.
منبع: باشگاه خبرنگاران جوان
