افتخارآفريني "نفت" در حصار محدوديت‌ها

نتيجه اين تلاش ها و مجاهدت ها آن شد كه صنعت نفت و در راس آن شركت ملي نفت ايران -به عنوان بازوي اصلي توسعه صنعت نفت كشورمان- طي يك سال گذشته دستاوردهاي قابل توجهي را در كارنامه فعاليت حرفه اي خود ثبت كرده و با برنامه ريزي استراتژيك و رويكرد اتخاذ شده در مديريت بحران توانسته است تا به اولويت هاي توسعه اي صنعت نفت كشورمان صورت واقعيت ببخشد.

با تعيين تكليف فاز 11 و اتمام بخش فراساحل فازهاي 13 و 14 در سال گذشته، روند توسعه فازهاي 28 گانه پارس جنوبي انجام و راه براي دستيابي به ظرفيت توليد روزانه يكهزار ميليون مترمكعب گاز در كشور هموار شد. در عين حال با آغاز رسمي عملیات احداث خط لوله انتقال نفت گوره به جاسک و همچنين آغاز عملیات احداث پایانه صادراتی نفت خام در منطقه مکران كه در راستاي تبديل جاسك به پايانه مهم صادراتي در كشور صورت گرفت، راه براي توسعه همه جانبه ميادين نفتي مشترك در غرب كارون باز شد.

در حوزه اكتشاف نيز طي همين مدت شاهد دستاوردهاي قابل توجهي بوده ايم؛ كشف ميدان بزرگ گازي ارم با ذخيره 540 ميليارد مترمكعب گاز درجا در تابستان 98 و ميدان بزرگ نفتي نام آوران؛ با ذخيره 53.3 ميليارد بشكه نفت درجا در پاييز 98 از جمله فعاليت هاي اكتشافي شركت ملي نفت ايران بوده است كه عاملي مهم در تحقق بيش از 130 درصدي تعهدات اكتشاف نفت و 170 درصدي تعهدات اكتشاف گاز، در نيمه نخست برنامه پنجساله اكتشاف كشور به شمار مي رود.

طي پنج ماهه ابتدايي امسال نيز قرارداد تكميل توسعه ميدان آزادگان جنوبي و قرارداد ساخت بزرگترين واحد فرآورشي نفت و گاز كشور (CTEP) امضا شد كه در كنار امضاي قرارداد توسعه اي ميدان ياران و همچنين 13 قرارداد مربوط به طرح هاي نگهداشت و افزايش توان توليد نفت كه با بهره گيري از توان شركت هاي داخلي محقق خواهد شد، نويدبخش روزهايي روشن در آينده صنعت نفت كشورمان است.

آنچه در ادامه مي آيد، گزيده اي از مهمترين دستاوردهاي شركت ملي نفت ايران است كه از تابستان 98 تا به امروز حاصل شده است.

پايان كار توسعه پارس جنوبي و ايجاد ظرفيت توليد روزانه هزار ميليون مترمكعب گاز

پارس جنوبي، به عنوان مهمترين و بزرگترين پروژه تاريخ صنعت نفت ايران، ماحصل بيش از دو دهه تلاش شبانه روزي در سنگر نفت است و امروز كه به مدد همين تلاش ها، تكميل طرح هاي مربوط به فازهاي 28گانه اين ميدان مشترك در ايستگاه پاياني قرار گرفته است، گام هاي عملي در مسير ايجاد ظرفيت توليد روزانه هزار ميليون مترمكعب گاز در كشور طي آينده اي نزديك برداشته شده است.

بنابر برنامه ريزي انجام شده، با توسعه کامل فازهای تعریف شده در پارس جنوبی، ظرفیت تولید گاز از این میدان مشترک به بیش از ۸۰۰ میلیون مترمکعب در روز و میعانات گازی افزون بر یک میلیون بشکه در روز خواهد رسيد. این موضوع در راستای انجام تکالیف افزایش تولید نفت و گاز خواهد بود که از محورهای تخصصی اقتصاد مقاومتی در حوزه نفت و گاز به شمار مي رود.

در عين حال شركت ملي نفت ايران موفق شده است تا با بهره برداري از زنجيره نخست فازهاي 13 و 22 تا 24 پارس جنوبي و بخش فراساحل فازهاي 13 و 14 طي سال گذشته، فازهاي 28 گانه پارس جنوبي را به سرانجام برساند و بدين ترتيب توسعه بزرگترين ميدان مشترك گازي كشور به خط پايان نزديك شده است.

تا پايان سال گذشته همچنين بهره برداري نهايي از 39 سكوي توليدي اين ميدان مشترك محقق شد كه گام بلندي در مسير دستيابي به اهداف توليد گاز در كشورمان به شمار مي آيد.

اكتشاف نفت و گاز، جلوتر از برنامه

شركت ملي نفت ايران در مسير تحقق برنامه هاي اكتشافي خود به عنوان پله نخست فعاليت هاي صنعت نفت كشورمان در حوزه بالادستي نيز به دستاوردهاي قابل توجهي دست يافته است و در نتيجه آن بيش از 130 درصد از تعهدات اكتشاف نفت و 170 درصد از تعهدات اكتشاف گاز، در نيمه نخست برنامه پنجساله اكتشاف براي صنعت نفت كشورمان حاصل شده است.

از جمله اين دستاوردها، كشف مخزن بزرگ نفتي "نام آوران" در آبان ماه گذشته است كه با ٥٣ میلیارد بشکه ذخیره نفت درجا، دومین مخزن بزرگ کشف ‌شده در ایران به شمار مي رود.

كشف ميدان گازي ارم در فاصله ۲۰۰ کیلومتری جنوب شیراز كه از ذخايري معادل ۱۹ میلیارد فوت مکعب (معادل يك فاز پارس جنوبي) گاز درجا برخوردار است و بهره برداري از آن مي تواند ۴۰ میلیارد دلار درآمد عايد كشورمان كند نيز دستاورد ديگري است كه دركارنامه اكتشافي شركت ملي نفت ايران ثبت شده است.

احداث خط لوله گوره- جاسك و پايانه صادراتي مكران؛ يك تير و چند نشان

يكي از مهمترين طرح هاي در دست اقدام شركت ملي نفت ايران در مسير توسعه همه جانبه صنعت نفت، طرح استراتژیك و ملی انتقال نفت خام گوره به جاسك و ساخت پايانه صادراتي بندرجاسك است كه از مدت ها پيش با هدف توسعه ميدان هاي مشترك غرب كارون و تعريف شاهراه جديد صادراتي نفت ايران در دستور كار قرار گرفته است.

عمليات اجرايي اين طرح پراهميت كه با هدف انتقال یك میلیون بشكه نفت خام سبك و سنگین صادراتی در روز از طریق یك خط لوله با طول تقریبی هزار كیلومتر و با ساخت تلمبه خانه هاي بین راهی و ایستگاه هاي توپکرانی به همراه پست ها و خطوط انتقال برق،‌ طرح ريزي شده است، تيرماه امسال با دستور رئیس جمهوری رسما آغاز شد.

اين پروژه كه هم اكنون به عنوان استراتژيك ترين طرح مجموعه صنعت نفت كشورمان مطرح است و به دليل حجم بالاي پيمانكاران ايراني حاضر در آن، از آن به عنوان ايراني ترين طرح صنعت نفت نيز ياد مي شود، ضمن توانمندسازي پيمانكاران و سازندگان داخلي، از خروج روزانه 200 ميليون دلار ارز از كشور نيز جلوگيري مي كند.

اجراي اين راهبرد در سطح شركت ملي نفت ايران باعث شده تا ساخت بسياري از تجهيزات مرتبط با صنعت نفت براي نخستين بار در كشور انجام شود؛  به عنوان نمونه، در ایجاد زنجیره تولید لوله NACE متناسب با نفت اسیدی، تبدیل تختال به ورق و سپس لوله که برای نخستین بار اتفاق افتاده است، شرکت فولاد مبارکه اصفهان، شرکت فولاد اکسین خوزستان، لوله سازی اهواز و ایران آروین، لوله سازی ماهشهر و لوله سازی صفا فعالیت می کنند.

احداث خطوط 42 اینچ انتقال نفت خام از تلمبه خانه گوره به پایانه جاسک به طول تقریبی یکهزار کیلومتر نیز از طرف 6 پیمانکار خصوصی در حال انجام است. مبداء این خط لوله منطقه گوره شهرستان گناوه استان بوشهر است که پس از عبور از استان های بوشهر، فارس و هرمزگان از ۶۰ کیلومتری غرب شهر جاسک به ترمینال و تأسیسات دریایی صادرات و واردات که احداث آن برنامه ریزی شده است، متصل می شود.

در محل اراضی غرب جاسک نیز احداث ۲ پالایشگاه و سه مجتمع پتروشیمی در دستور کار است که از سوی سرمایه گذاران بخش خصوصی انجام می شود و در كنار احداث مخازن ذخیره سازی نفت خام كه از سوی یک پیمانکار ايراني و در قالب يك پروژه B.O.T در حال انجام است، اعتبار قابل توجهي را براي صنعت نفت كشورمان حاصل مي كند.

به دنبال تجربه اين موفقيت ها،  ساخت و تأمین50 الکتروموتور غول‌آسا و بزرگ به دست سه شرکت پمپ ساز ایرانی (پمپیران، پمپ های صنعتی ایران و شرکت پتکو) نیز رکورد جدیدی است که در اجرای طرح ملی و استراتژیک انتقال نفت خام از گوره به جاسک به ثبت می رسد. بر اساس قرارداد منعقد شده، شرکت پمپیران و شرکت پمپ های صنعتی ایران هر کدام تولید 20 عدد پمپ 2.6 مگاواتی را با اعتبار 19 میلیون یورو در دستور کار دارند. شرکت پتکو نیز موظف به تولید 10 پمپ با همین توان و با اعتبار 10 میلیون یورویی است. به گفته وزیر نفت، افزون بر ساخت، کار بهره‌برداری از این پمپ ها به مدت پنج سال به عهده شرکت های ایرانی است تا تضمینی برای کیفیت تولید این الکتروموتورها باشد.

پیش‌بینی می‌شود با هدف تشویق شرکت‌های سازنده تجهیزات داخلی در حوزه‌های مختلف، این سیاست جدید یعنی مدیریت بهره‌برداری از تجهیزات به مدت محدود به سازندگان ديگر تجهیزات صننعت نفت تسری پیدا کند.

در كنار تمامي اين فعاليت هاي توسعه اي، اتصال خط انتقال ۶۰۰ تا ۷۰۰ هزار بشکه‌ای میعانات گازی پالایشگاه ستاره خلیج فارس به خط نفت، ابتكاري است كه امكان صدور میعانات گازی را از طریق پايانه جاسک ميسر مي سازد. با ساخت پايانه جديد صادراتي در منطقه مكران، جاسك به بندر جديد صادراتي نفت ايران بدل مي شود كه علاوه بر اهميت سوق الجيشي، امكان اشتغالزايي گسترده در مناطق محروم جنوب كشور را فراهم مي سازد. بندری که با اجرای پروژه های نفتی، امکان انتقال روزانه یک میلیون بشکه نفت خام سنگین از منطقه گوره به جاسک در استان هرمزگان، امکان پهلوگیری کشتی های بسیار بزرگ با ظرفیت 2 میليون تن و ذخیره سازی 10 میلیون بشکه نفت خام را پیدا خواهد کرد.

انتقال نفت خام از گوره به جاسک با بیش از 1.8 میلیارد دلار سرمایه به نوعی تمرکززادیی از پایانه های صادراتی و متنوع سازی این روند و کاهش ریسک صادرات از تنگه هرمز را در پی خواهد داشت.

توسعه صنعت نفت با تكيه بر توان داخلي

شركت ملي نفت ايران در مسير توانمندسازي پيمانكاران و سازندگان ايراني صنعت نفت، در گام اول اتكا و اطمينان به توان داخلي را در دستور كار قرار داده و تلاش كرده است تا با سرمايه گذاري بر پتانسيل هاي بومي، طرح ها و پروژه هاي صنعت نفت را به پيش برد.

امضاي قرارداد تكميل توسعه ميدان آزادگان جنوبي با شركت پتروپارس با هدف توليد روزانه 320 هزار بشكه نفت خام و 200 ميليون فوت مكعب گاز، به همراه امضاي قرارداد ساخت بزرگترين واحد فرآورشي نفت و گاز كشور (CTEP) كه با هدف ايجاد ظرفيت پالايشي روزانه 320 هزار بشكه نفت در روز انجام مي شود، بخشي از قراردادهايي است كه با تكيه بر توان شركت هاي ايراني عملياتي شده است.

در عين حال با امضاي قرارداد توسعه ميدان یاران به عنوان ششمین قرارداد IPC نفت نيز كه در تيرماه امسال نهايي شد، شرکت توسعه صنعت نفت و گاز پرشیا متعهد شد تا طی ۱۰ سال، تولید تجمعی نفت اين ميدان را به ۳۹.۵ میلیون بشکه برساند كه حدود ۲ میلیارد دلار درآمدزايي براي كشورمان در بر خواهد داشت.

امضاي قرارداد طرح بهبود بازيافت، افزايش توليد و بهره برداري از ميادين پرنج و پارسي نيز امكان افزايش توليد 33 هزار بشكه نفت در روز و ايجاد درآمد روزانه 1.65 ميليون دلار با احتساب نفت 50 دلاري را فراهم كرده است و در كنار قرارداد توسعه اي میدان گازی بلال كه با هدف ايجاد امكان برداشت روزانه ۵۰۰ میلیون فوت مکعب گاز ترش و ۱۵ هزار بشکه میعانات گازی از اين ميدان به امضا رسيده است، گام بلند ديگري در مسير خودكفايي در صنعت نفت كشورمان به شمار مي رود.

طي سال گذشته همچنين هشت قرارداد اكتشافي در مناطق مختلف نفتي و گازي كشور منعقد شده كه با هدف دستيابي به توسعه همه جانبه در سطح شركت ملي نفت ايران منعقد شده و وارد فاز اجرايي شده است.

اين قراردادها كه بدون شك ضامني بر افزايش ظرفيت توليد نفت و گاز كشور با رويكرد حمايت حداكثري از توليد داخلي و توانمندسازي شركت هاي داخلي است، در نهايت به بهره مندي از توان متخصصان و سرمايه هاي انساني و بومي، ايجاد اشتغال گسترده به ويژه در سطح نيروهاي بومي و در نهايت حفظ سرمايه ملي خواهد انجاميد كه از اهداف مهم در افق توسعه اقتصادي كشورمان است.

امضاي 13 قرارداد 1.5 ميليارد يورويي با شركت هاي داخلي

شركت ملي نفت ايران در دوره پسا برجام و به موازات پیگیری انعقاد قراردادهای توسعه میادین نفت و گاز کشور در قالب مدل جدید قراردادهای بالادستی(IPC)، طرح نگهداشت و افزایش تولید نفت را نیز با هدف ايجاد اشتغال برای پیمانکاران و سازندگان داخلی و نیز حفظ و افزايش ميزان توليد از ميادين نفتي در دست بهره‌برداري كشور در دستور کار قرار داد.

اين طرح بنيادين مشتمل بر 33 پروژه، شامل 29 پروژه در بخش خشكي و چهار پروژه فراساحلی است كه با سرمايه گذاري 6.2 ميليارد دلاري (با احتساب هزينه هاي تامين مالي، ارقام بازپرداخت در تعهد دولت به 7.2 ميليارد دلار بالغ خواهد شد) اجرايي خواهد شد.

پيش بيني مي شود با اجراي پروژه هاي اين طرح كه در محدوده جغرافيايي هفت استان نفت‌خيز كشور شامل استان هاي كرمانشاه، ايلام، خوزستان، كهگيلويه و بوير احمد، بوشهر، فارس و هرمزگان  قرار گرفته است، توليد نفت خام كشور به طور متوسط حدود 280 هزار بشكه در روز افزايش يابد.

در عين حال پیش بینی می شود در پایان اجرای این طرح، سهم ساخت داخل در صنعت نفت به 80 درصد برسد كه رقم قابل توجهي است.

شركت ملي نفت ايران در مرحله نخست واگذاري اين پروژه ها و پس از اخذ مجوزهاي لازم از مراجع ذيربط، نسبت به تهيه و انتشار اسناد و برگزاري مناقصات 10 پروژه از مجموعه پروژه‌هاي اين طرح اقدام كرد كه به انتخاب هشت شركت‌ اكتشاف و توليد و حفاري ايراني به عنوان پيمانكار اين پروژه ها و انعقاد 10 قرارداد مهندسي، تأمين كالا و تجهيزات، ساختمان و نصب و اجراي حفاري (EPC-EPD) به ارزش حدود 740 میلیون یورو در بهمن ماه سال 97 انجاميد. اين پروژه‌ها كه از ابتدای سال گذشته شروع به كار كرده اند، پس از طي فازهاي مهندسي و خريد كالا به تدريج وارد مراحل اجرايي شده اند.

به موازات اجرای پروژه های مرحله اول طرح، برگزاری مناقصات 13 پروژه مرحله دوم به ارزش قراردادی بالغ بر 1.5 میلیارد یورو در اولويت كاري شركت ملي نفت ايران قرار گرفت که اخیرا با اتمام فرآیند مناقصات مربوطه و مشخص شدن برندگان آن‌ها،  به 11 شرکت یا مشارکت واگذار شده اند.

اين در حالي است كه مجموع ارزش قراردادهای واگذار شده این طرح در مراحل اول و دوم بالغ بر 2.2 میلیارد یورو می شود که در مجموع دو مرحله، حفاری 165 حلقه چاه جدید و تعمیر 71 حلقه چاه موجود را شامل خواهد شد.

در عين حال برگزاری مناقصات مربوط به 10 پروژه مرحله سوم این طرح نيز در حال انجام است که به زودی این پروژه ها نیز به پیمانکاران منتخب واگذار خواهند شد.

قراردادهاي امضا شده مرحله دوم طرح نگهداشت و افزايش توليد نفت

مسئوليت هاي اجتماعي  و مشاركت صنعت نفت در ارتقاي رفاه همگاني

شركت ملي نفت ايران در مسير پيشبرد اهداف توسعه اي خود، توسعه و عمران مناطق محروم را نيز در اولويت هاي كاري خود قرار داده و ضمن برنامه ريزي براي انجام 805 پروژه مختلف آموزشي، فرهنگي، بهداشتي، خدماتي، ورزشي و راهسازي، نقش موثري در رونق و شكوفايي اجتماعي و فرهنگي مردم اين مناطق داشته است.

در مسير تحقق اين پروژه ها كه از اعتباري بالغ بر 23.5 ميليون ميليون ريال برخوردار است، مقرر شده است تا 290 پروژه در سال 99 به سرانجام برسد كه تاكنون نيمي از آن ها عملياتي شده و بخش هاي ديگر نيز به تدريج تا پايان سال اجرايي مي شود.

در ميان اقدامات مربوط به انجام مسئوليت هاي اجتماعي صنعت نفت در شركت ملي نفت ايران همچنين تعداد ۴۱۶ پروژه مربوط به مناطق سیل زده تعريف و مقرر شد تا جبران بخشي از آسيب هاي وارد شده به ساكنان مناطق سيل زده طي يك برنامه جامع پنج ساله و با اعتباري بالغ بر 1300 ميليارد ريال انجام پذيرد.

بر همين اساس در سال گذشته، ضمن تحویل اسناد واگذاری ۳۳۳۳ حواله آهن آلات مورد نیاز برای بازسازی مناطق سیل زده اهواز، کارون، باوی، حمیدیه، دشت آزادگان، شادگان و هویزه، ۵۱ میلیارد تومان اعتبار نيز براي تکمیل ۵۰۰ واحد نیمه تمام در مناطق زلزله زده مسجد سلیمان و ۱۰ میلیارد تومان برای احداث شبکه فاضلاب جدید اين شهر اختصاص يافته و مراحل اجرايي بخشي از آن ها نيز به پايان رسيده است.

در عين حال امسال نيز 13.2 ميليارد تومان اعتبار از سوي شركت ملي نفت ايران براي اجراي طرح انتقال آب به غيزانيه پرداخت شده و مبالغ قابل توجهي نيز براي انجام مسئولیت اجتماعی صنعت نفت در مقابله با کرونا هزينه شده است.

شركت ملي نفت ايران در مسير انجام وظايف خطير خود در حوزه مسئوليت‌هاي اجتماعي همچنين چهار درصد از مبلغ هر قرارداد در انجام 33 پروژه مربوط به نگهداشت و توان توليد نفت را به اين امر اختصاص داده است كه در كنار ديگر اعتبارات قانوني، ضامني براي توسعه متوازن اقليمي در كشورمان خواهد بود.

كارنامه پربار نفت در بحبوحه محدوديت ها

در مروري بر ديگر دستاوردهاي يكساله شركت ملي نفت ايران مي توان از اقداماتي كه در مسير دستيابي به ظرفيت توليد 140 هزار بشكه اي نفت در ميدان آزادگان جنوبي و ظرفيت 400 هزار بشكه اي توليد نفت در ميادين مشترك غرب كارون تا پايان سال 99 انجام شده است، ياد كرد.

براين اساس ضمن آغاز عمليات احداث کارخانه جمع آوری و فرآورش گازهای مشعل در منطقه غرب کارون، افزايش تولید نفت در میدان نفتی یاران شمالی با نصب پمپ درون‌چاهی، استقرار نخستين تفکیک‌گر سیار در میدان مشترک یاران جنوبی و حفاري نخستین چاه جهت‌دار در میدان مشترک آزادگان جنوبی در دستور كار شركت ملي نفت ايران قرار گرفت تا اهداف توليدي در حوزه ميدان هاي مشترك نفتي غرب كارون با رعايت الزامات زيست محيطي را محقق سازد.

در ادامه، با توجه به اينكه هم اکنون بخشي از افزایش تولید روزانه نفت میدان آزادگان جنوبی با استفاده از دستگاه فرآورش سیار (Skid Mounted) به میزان 40 تا 50 هزار بشکه در روز انجام مي شود و با توجه به كارآمدي اين شيوه توليد، طي قراردادي كه ميان شركت مهندسي و توسه نفت با جهاد دانشگاهي امضا شد، مقرر شد تا نمونه داخلي اين دستگاه با توان داخلي طراحي و ساخته شود.

 این تأسیسات که کارکرد واحدهای فرآورشی کامل را دارند، برای نخستین بار در میدان نفتي آزادگان جنوبی به کار گرفته شد، مي تواند به عنوان الگويي در ديگر ميدان هاي نفتي نيز مورد استفاده قرار گيرد.

 در ضمن فرآيند ساخت بزرگترین واحد فرآورش بالادستی صنعت نفت کشور به ظرفیت ۳۲۰ هزار بشکه در روز در حال اجراست که پيش بيني مي شود فرآورش تمام نفت تولیدی برنامه ریزی شده در آزادگان جنوبی تا پایان سال ۱۴۰۰ انجام شود.

علاوه بر آن با افتتاح رسمی فاز نخست زنجیره انتقال نفت میادین غرب کارون مشتمل بر انتقال بيش از 700 هزار بشكه نفت خام به مبادي صادراتي و واگذاري عملیات راهبری تلمبه خانه غرب کارون به شركت نفت و گاز اروندان طي مردادماه امسال، گام ديگري در مسير پيشبرد اهداف شركت ملي نفت ايران برداشته شده است.

در كنار اين دستاوردها، اواخر مردادماه امسال، سامانه مدیریت پروژه شرکت ملی نفت ایران که با هدف پایش، کنترل عملکرد و مدیریت بهینه‌ و یکپارچه پروژه‌های «طرح نگهداشت و افزایش تولید نفت» و همین‌طور همه پروژه‌ها و پورتفولیوی این شرکت و شرکت‌های تابع طراحی شده است، به صورت رسمي مورد بهره برداري قرار گرفت.

قرار است تا از اين سامانه كه قريب به یک سال است برای پروژه‌های مرحله نخست طرح نگهداشت و افزایش تولید نفت مورد استفاده قرار گرفته، برای پروژه‌های مراحل بعدی این طرح و همچنین پروژه‌های آتی شرکت ملی نفت ایران و شرکت‌های تابعه استفاده شود.

اجراي اين پروژه ها در كنار هزاران طرح و پروژه ديگر، كارنامه عملكرد قابل دفاعي را براي شركت ملي نفت ايران به ارمغان آورده است و تنها با نگاهي گذرا به عملكرد يك ساله اين شركت، مي توان اين نكته را دريافت كه دومين شركت بزرگ نفت دنيا، با وجود تمامي محدوديت هايي كه طي يك سال گذشته با آن دست به گريبان بوده است، توانسته است به عنوان عضوي اثرگذار در تمامي اركان اقتصادي، سياسي، فرهنگي و اجتماعي ايفاي نقش كند و سهم خود در رونق و شكوفايي ايران عزيز را به بهترين شكل ممكن ادا كند.