منابع زیر زمینی افغانستان؛ از تامین بودجه ملی تا تقویت نیروهای ضد دولتی

به گزارش نبض نفتشواهد نشان می‌دهد که فاکتورهای ناامنی و عوامل بی‌ثباتی در برخی ساحات این کشور، باعث فساد در روند استخراج منابع زیرزمینی و فروش آن توسط شبکه‌های تروریستی و یا افراد زورگویی شده است که آسیب‌های بزرگ معیشتی به مردم وارد کرده است.
از سویی، به نظر می‌رسد استخراج غیر قانونی گنج‌های پنهان در زیر زمین افغانستان توسط مخالفان و زورگویان، به نگرانی‌های جدی و مهم مقام‌های مسئول از مدتی به این‌‌سو تبدیل شده است.
به همین‌دلیل، در هفته اخیر، سرپرست وزارت معادن این افغانستان، عمق نگرانی‌هایش نسبت به این موضوع را با شهروندان افغان در میان گذاشت و گفت:"معادن افغانستان در مناطق ناامن توسط هراس افگنان و در مناطق امن توسط زورمندان و افرادی که در داخل نظام نیستند؛ اما از درون نظام حمایت می‌شوند، به شکل غیرقانونی استخراج می‌شود."
ناآرامی‌های پی‌هم، وضعیت اسفبار اقتصادی و فقر کمرشکن شهروندان این جغرافیا در حالی روزبه روز شدیدتر می‌شود، که طبق آخرین اکتشافات، این کشور از ظرفیت بالای منابع زیرزمینی برخوردار است و بخشی از این منابع توسط مخالفان یا زورمندان به فروش می‌رسد.
داده‌های انرژی نشان‌گر این است که ظرفیت نفت و گاز این کشور به ۱٫۸ میلیارد بشکه نفت خام و ۷۰۰ ویا۳۰۰۰ میلیارد مترمکعب گاز طبیعی و ۵۶۲ میلیون بشکه گاز مایع می‌رسد.
به‌اساس اطلاعات منابع انرژی، درآمدی سالانه استخراج نفت این کشور، درصورت استخراج توسط شرکت‌های مسئول و پاسخ‌گو به ۹–۱۰ میلیارد دلار می‌رسد که از این‌لحاظ، میزان نفت و گاز افغانستان از بسیاری از کشورهای صادرکننده نفت و گاز چون جمهوری آذربایجان و ازبکستان و… بیشتر است.
باتوجه به گزارش‌های رسانه‌ای از تحقیقات زمین‌شناسی افغانستان، تاکنون ۱۴۰۰ نوع منرال و سنگ معدنی در این کشور کشف و شناسایی شده است.
اما نگرانی‌ها و هشدارهای مقام‌های بزرگ افغانستان نشان می‌دهد که این ثروت پنهان، نه‌تنها نمی‌تواند به فقر اقتصادی و بده‌کاری‌های دولت این کشور خاتمه دهد، بلکه به عامل مهم ناامنی و خونریزی در این کشور نیز مبدل گشته است.
چندی قبل، سرور دانش، معاون ریاست جمهوری این کشور نیز، استخراج غیرقانونی و قاچاق مواد معدنی را یکی از عوامل ادامه جنگ در افغانستان خواند و گفت که گیرودارهای برخواسته بر سر استخراج غیرقانونی معادن، تهدیدی در برابر امنیت ملی افغانستان شده است.
مطالعات جغرافیایی نشان می‌دهد که این کشور دارای معادن بزرگ آهن در استان بامیان، طلا در استان‌های غزنی، بدخشان، خاک‌ریز استان قندهار و تخار و مس در استان لوگر است. معدن آهن حاجی‌گگ در بامیان، دارای ۱٫۸ میلیارد تن آهن و از مهم‎‌ترین منابع در سطح جهان می‌باشد.
با این‌وجود، در کنار نقش انحصاری مخالفان مسلح در استخراج منابع طبیعی این کشور در راستای تقویت و سربازگیری عناصر ناامنی، فساد در چگونگی کشف، استخراج و استفاده آن در این کشور نیز از عوامل دیگر عقب‌ماندگی اقتصادی افغانستان به‌حساب می‌آید.
تحلیل‌گران منابع زیرزمینی این کشور جنگ و ناامنی، نا کارآمدی زیرساخت‌های قانونی و اداری، موجودیت فساد در عقد قراردادها و پروژه‌ها، فقدان زیرساخت‌های توسعه‌‌ای و راه‌های مواصلاتی و عدم تحقیقات باستانی شناسی را از عمده‌ ترین ناکامی در استخراج موفقانه و درست معادن این کشور می‌دانند.
این نگرانی‌ها باعث شده است که مقام‌های درجه‌یکی چون معاون رییس جمهور و وزیر معادن افغانستان، آوردن اصلاحات در وزارت معادن و حفاظت از این منابع توسط اقدامات جدی نظامی را از جدی‌ترین استراتژی‎‌های توسعه اقتصادی کشور عنوان کنند.
بررسی‌های کارشناسان نشان می‌دهد که معادن افغانستان از یک‌سو به‌دلیل ناامنی‌ها، تحت تاثیر جدی تاراج برنا‌مه‌ریزی شده‌ی عناصر تروریستی قرار دارد و از جهتی، عدم بازنگری قوانین و مقرره‌های معادن، عدم تنظیم دقیق تدارکات و عقد قراردادها، نبود یا کمبود تدابیرامنیتی برای حفاظت از معادن از موانع بزرگ کشف، استخراج و پالایش به‌موقع این گنج بزرگ به شمار می‌رود.
نتیجه تحلیل‌گران این حوزه این است که استفاده از معادن و مدیریت سالم آن می‌تواند بزرگترین منبع تأمین بودجه ملی و کمک بزرگی در تامین آرامش این کشور باشد، بر عکس استخراج غیر قانونی و قاچاق مواد معدنی یکی از عوامل جنگ وناامنی جاری و منبع حمایتی مهمی عناصر مختلف ضد دولتی خواهد بود.

 تهیه کننده: سیدعبدالبصیر مصباح

ما را در کانال تلگرامی نبض نفت دنبال کنید