سبقت بازار جهانی هیدروژن از سوخت‌های فسیلی/ رشد سالانه ۳.۷ درصدی طی یک دهه آینده
نبض نفت - طبق گزارش «بازار تولید هیدروژن: ۲۰۳۴-۲۰۲۴» که ازسوی شرکت Visiongain، شرکت مشاوره تجاری بین‌المللی مستقر در لندن منتشر شد، ارزش بازار جهانی هیدروژن در سال ۲۰۲۳ برابر با ۱۶۲.۳ میلیارد دلار بود و پیش‌بینی می‌شود در یک دهه آینده با نرخ رشد مرکب سالانه (CAGR) ۳.۷ درصد افزایش به بیش از ۲۴۰ میلیارد دلار در سال ۲۰۳۴ برسد.
پیش‌بینی‌های این گزارش بر اساس حالت تحویل (مصرف داخلی، تجاری)، منابع (هیدروژن آبی، هیدروژن خاکستری، هیدروژن سبز)، فناوری‌ها (اصلاح بخار، اکسیداسیون جزئی، اصلاح اتوترمال، گازسازی زغال‌سنگ، الکترولیز)، کاربردها (پالایشگاه نفت، حمل‌ونقل، تولید آمونیاک، تولید متانول، تولید برق، سایر موارد) و تجزیه‌وتحلیل بازار ملی، منطقه‌ای و شرکت‌های پیشرو و تحلیل الگوی بازیابی و تأثیر کووید - ۱۹ بوده است.
تقاضای فزاینده برای سوخت‌های کم‌کربن
تقاضا برای سوخت‌های کم‌انتشار از جمله هیدروژن در سطح جهانی در حال افزایش است. هیدروژن به‌عنوان یک حامل انرژی با کاربردهای متنوع و پاک است که تقاضای آن به‌دلیل تلاش برای کاهش انتشار کربن و گذار به منابع انرژی پایدارتر به‌طور فزاینده در حال افزایش است. بسیاری از کشورها و صنایع اهداف بلندپروازانه‌ای برای کربن‌زدایی به‌منظور مبارزه با تغییرات اقلیمی تعیین کرده‌اند. هیدروژن به‌عنوان یک عنصر کلیدی در دستیابی به این اهداف، به‌ویژه در بخش‌هایی که برقی‌سازی به‌طور مستقیم دشوار است، مانند صنایع سنگین و ناوگان حمل‌ونقل مسافت طولانی، در نظر گرفته می‌شود.
تولید هیدروژن با استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر در حال افزایش است. هیدروژن سبز، تولیدشده از طریق الکترولیز با انرژی خورشید و باد، گزینه پاک و پایدار تلقی می‌شود. هیدروژن به‌عنوان ماده اولیه در فرآیندهای صنعتی مختلف از جمله تولید مواد شیمیایی و پالایش کاربرد دارد. از آنجا که صنایع به‌دنبال انرژی‌های جایگزین پاک‌تر هستند، تقاضا برای هیدروژن کم‌انتشار افزایش می‌یابد. به‌علاوه بیش از ۴۰ کشور سند راهبرد ملی هیدروژن خود را ترسیم کرده‌اند.
اما هم‌اکنون هیدروژن سبز سهم ناچیزی در تولید هیدروژن دارد. بر اساس تازه‌ترین بررسی جهانی هیدروژن ازسوی آژانس بین‌المللی انرژی، هیدروژن کم‌انتشار سال ۲۰۲۳ کمتر از یک درصد از کل تولید و مصرف هیدروژن را تشکیل داده است.
هزینه‌های بالاتر هیدروژن سبز
رشد مداوم بازار هیدروژن سبز با موانع مختلفی مواجه است که یکی از آنها هزینه نسبتاً بالاتر تولید هیدروژن سبز در مقایسه با منابع انرژی سنتی است. روش پیچیده تولید هیدروژن سبز که معمولاً با الکترولیز و استفاده از منابع انرژی تجدیدپذیر انجام می‌شود، دلیل اصلی این افزایش هزینه است.
هزینه بیشتر تولید هیدروژن سبز به‌طور عمده ناشی از سرمایه‌گذاری اولیه در زیرساخت‌های انرژی‌های تجدیدپذیر مانند ایجاد مزارع بادی یا خورشیدی، همچنین هزینه‌های تجهیزات مربوط به فرآیند الکترولیز است.
مصرف‌کنندگان و کسب‌وکارها هنگام تصمیم‌گیری در مورد نوع انرژی مصرفی، هزینه را در اولویت قرار می‌دهند و از این رو عنصر هزینه تولید انرژی به یک محدودیت عمده در بازار تبدیل می‌شود. به‌رغم لزوم انتخاب سبزتر، منابع انرژی متعارف تهدیدی برای هیدروژن سبز هستند، زیرا ممکن است در کوتاه‌مدت مقرون‌به‌صرفه‌تر باشند.
هیدروژن به‌عنوان گزینه ذخیره‌سازی طولانی‌مدت انرژی
صرف‌نظر از محدودیت هزینه، مزیت اصلی هیدروژن استفاده از آن به‌عنوان یک گزینه ذخیره‌سازی بلندمدت انرژی برق تولیدی متغیر از تجدیدپذیرها است. تجزیه‌وتحلیل آژانس بین‌المللی انرژی‌های تجدیدپذیر (IRENA) نشان می‌دهد تا سال ۲۰۳۰، احتمالاً افزایش قابل‌توجهی در نیاز به ذخیره‌سازی هنگام اتصال مقادیر قابل‌توجهی از سیستم‌های انرژی خورشیدی و بادی وجود خواهد داشت.
پایداری و انعطاف‌پذیری طولانی‌مدت شبکه برق را می‌توان با ذخیره‌سازی هیدروژن هنگام تولید هیدروژن از منابع انرژی تجدیدپذیر افزایش داد. برق تولیدی سیستم‌های انرژی بادی و خورشیدی تحت‌تأثیر تغییرات فصلی آب‌وهوا قرار می‌گیرد و مواقعی که ظرفیت اضافی برای پر کردن کمبود شبکه در دوره‌های کم‌ظرفیت وجود دارد، استفاده از ذخیره انرژی ضروری است.
فضای رقابت در بازار هیدروژن
بازار تولید هیدروژن ماهیت رقابتی دارد، به‌طوری که ۱۵ شرکت پیشرو فعال در این صنعت در سال ۲۰۲۳ بر بازار آن تسلط داشتند و انتظار می‌رود در دوره پیش‌بینی همچنان تسلط خود را ادامه دهند. شرکت‌های بزرگی مانند شل، انژی اس‌ای میتسوبیشی، زیمنس، آرامکو، بی‌پی، شورون، اوستد، اکوینور، ایر پروداکتز و اکسون‌موبیل در این حوزه فعال هستند.
این شرکت‌ها راهبردهای مختلفی مانند توسعه تأسیسات، گسترش تولید، ادغام و اکتساب، مشارکت، همکاری و سرمایه‌گذاری را برای حفظ رقابت خود در صنعت هیدروژن اتخاذ کرده‌اند.
برای نمونه شرکت ایر پروداکتز (Air Products) که یک شرکت آمریکایی بزرگ بین‌المللی فروش گازها و مواد شیمیایی برای مصارف صنعتی است، نوامبر ۲۰۲۳ اعلام کرد در کارخانه تولید هیدروژن خود در روتردام هلند، تأسیسات پیشرفته برای جذب کربن و تصفیه دی‌اکسید کربن می‌سازد. انتظار می‌رود این تأسیسات سال ۲۰۲۶ راه‌اندازی شود.
پیش‌بینی مشابه
شرکت مشاوره Visiongain تنها شرکتی نیست که اخیراً اقدام به ارزیابی و پیش‌بینی اندازه بازار جهانی هیدروژن کرده است. در ماه گذشته میلادی (فوریه ۲۰۲۴) شرکت CMI گزارشی تحت عنوان «بازار تولید هیدروژن جهان ۲۰۲۴ تا ۲۰۳۳» منتشر کرد.
در این گزارش که از نظر ساختاری و فصل‌بندی مشابه گزارش شرکت Visiongain است، ارزش بازار تولید هیدروژن جهان در سال ۲۰۲۲ حدود ۱۵۸.۵ میلیارد دلار برآورد شده است که در ۱۰ سال آینده با برآوردی خوش‌بینانه با نرخ رشد مرکب سالانه ۸.۸ درصد به ۲۸۰.۴ میلیارد دلار در سال ۲۰۳۳ خواهد رسید.
به این ترتیب ملاحظه می‌شود که برآورد شرکت CMI از بازار هیدروژن در ۱۰ سال آینده با نگاه خوش‌بینانه حدود ۱۶ درصد یا ۴۰ میلیارد دلار بیشتر از برآورد شرکت Visiongain است که انتظار دارد ارزش بازار جهانی هیدروژن تا سال ۲۰۳۴ به ۲۴۰ میلیارد دلار برسد.
منبع:شانا
