اقدام‌های اساسی دولت سیزدهم برای کیفی‌سازی سوخت پالایشگاه‌های کشور چه بود؟
نبض نفت - از زمان آغازبه‌کار دولت سیزدهم تا امروز (حدود سه سال) با صدور خدمات فنی - مهندسی برای نخستین بار در کشور در پروژه فراسرزمینی ال‌پالیتوی ونزوئلا، امضای تفاهم‌نامه و قراردادهای مختلف در زمینه توسعه ظرفیت پالایشی کشور، تکمیل طرح‌های توسعه پالایشگاهی و فراهم‌کردن زمینه اجرای واحدهای ارتقای کیفی نفت کوره، توسعه زیرساخت‌های صنعت انتقال نفت و فرآورده کشور، نوسازی ناوگان حمل‌ونقل فرآورده و همکاری با شرکت‌های دانش‌بنیان، توانسته است گام‌های مؤثری در زمینه توسعه و نوسازی زیرساخت‌های این صنعت بردارد.
این شرکت همچنین برای نخستین بار در کشور با بهره‌گیری از ظرفیت‌ها، توان علمی و فنی شرکت‌های دانش‌بنیان داخلی، اجرای طرح‌های ملی راهبردی و تغییر مسیر از سوخت‌محوری به سودمحوری و برنامه‌ریزی‌های مدون برای ارتقای کمّی و کیفی فرآورده‌های تولیدی در پالایشگاه‌های نفت کشور به‌ویژه طرح‌های ارتقای کیفی نفت کوره را در دستور کار قرار داد و دانش فنی این واحدهای پیچیده پالایشی را در کشور بومی‌سازی کرد. در گزارش پیش رو اقدام‌ها، دستاوردها و گام‌های مؤثر دولت سیزدهم در ارتقای کیفی فرآورده‌های پالایشی و سوخت در کشور را مرور کردیم.
تأکید بر اجرای طرح‌های کیفی‌سازی نفت کوره در همه پالایشگاه‌ها
بیشترین انرژی و فعالیت شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی در زمان فعالیت دولت سیزدهم تاکنون، بر اجرای طرح‌های کیفی‌سازی و بهینه‌سازی در پالایشگاه‌های نفت کشور متمرکز شده بود.
جلیل سالاری، مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران، درباره لزوم اجرای طرح‌های کیفی‌سازی نفت‌کوره در همان ابتدای فعالیت گفته بود با توجه به اینکه نفت خام کشور به‌تدریج در حال سنگین‌شدن است، لازم است طرح‌های کیفی‌سازی نفت کوره در اولویت اجرای طرح‌های توسعه‌ای پالایشگاه‌های کشور قرار گیرند.
او با تأکید بر اینکه کیفی‌سازی و کمّی‌سازی فرآورده هر دو مهم است، بیان کرده بود: با توجه به چالش‌هایی که در زمینه تولید نفت کوره وجود دارد، همچنین ملزم‌کردن قانون بودجه به اختصاص ۴۰درصد از سود سهام شرکت‌های پالایشی به اجرای طرح‌های توسعه‌ای، امیدواریم به اجرای این طرح‌ها سرعت بخشیده شود.
سالاری اجرای طرح‌های توسعه‌ای در همه زمینه‌ها را تأمین‌کننده امنیت تولید در مجموعه‌های تولیدی دانسته و با اشاره به هزینه‌های تحمیلی ناشی از حمل و انتقال نفت کوره و نگهداری آن در کشتی اعلام کرده بود: ما برای ارائه نفت کوره در بازارهای صادراتی نیز مشکل داریم و استانداردهای محیط‌زیستی استفاده از آن را محدود کرده است و نگهداری آن نیز هزینه‌های هنگفتی را به دولت و سهام‌داران شرکت‌ها تحمیل می‌کند.
اجرا و پیگیری تکالیف هوای پاک در وزارت نفت
دولت سیزدهم همچنین به‌منظور اجرای تکالیف این قانون ۲۰ میلیارد دلار را به اجرای طرح‌های توسعه‌ای پالایشگاهی به‌منظور توسعه کمّی و کیفی فرآورده‌های تولیدی اختصاص داد. مهم‌ترین طرح‌های اجراشده به‌منظور کاهش آلودگی هوا و اجرای تکالیف قانون هوای پاک در نگاهی کلی، افزایش مقدار سوخت پاک تحویلی به نیروگاه‌های کشور از سالانه ۷ میلیارد لیتر به سالانه ۱۸ میلیارد لیتر، افزایش کیفیت فرآورده‌های نفتی در پنج پالایشگاه بزرگ کشور، بهره‌برداری از فاز دوم طرح توسعه و تثبیت ظرفیت پالایشگاه آبادان، اجرای پنج پروژه افزایش ظرفیت و کیفی‌سازی فرآورده‌ها در پالایشگاه‌های اصفهان، شیراز، لاوان، آبادان و تبریز، بهره‌برداری از واحد تصفیه نفت‌گاز پالایشگاه نفت اصفهان با تولید روزانه نزدیک به ۲۰ میلیون لیتر نفت‌گاز با کیفیت یورو ۵، راه‌اندازی واحد تولید هیدروژن و PSA پالایشگاه تبریز برای افزایش ظرفیت واحد تصفیه نفت‌گاز و تولید نفت‌گاز و راه‌اندازی واحد ایزومریزاسیون پالایشگاه شیراز با هدف ارتقای کیفیت بیش از ۵ میلیون لیتر بنزین تولیدی این پالایشگاه به استاندارد یورو ۵ بوده است.
فراخوان مدیریت طرح سی‌ان‌جی شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی برای تعویض مخازن فرسوده تاکسی‌های دوگانه‌سوز در آبان ۱۴۰۲، توزیع بنزین و گازوئیل یورو ۵ و ۴ در همه کلان‌شهرها، شهرهای بزرگ و محورهای مواصلاتی پرتردد، توزیع گازوئیل یورو ۵ اروپا در صنایع شهرهای آلوده، اجرای طرح‌های توسعه‌ای صنعت سی‌ان‌جی، اجرای طرح رایگان گازسوزکردن خودروهای عمومی و سی‌ان‌جی‌سوزشدن ۲۹۰ هزار دستگاه برای اجرای مصوبه شورای اقتصاد، برنامه‌ریزی و به‌کارگیری مشوق‌ها برای توسعه استفاده از سی‌ان‌جی در ناوگان عمومی ازجمله تاکسی‌ها، ون، وانت و مسافربرهای شخصی و حتی خودروهای شخصی، احداث جایگاه‌های نو عرضه سی‌ان‌جی و توزیع روزانه ۲۰ میلیون مترمکعب این سوخت پاک در سطح کشور از دیگر اقدام‌های وزارت نفت برای اجرای تکالیف قانون هوای پاک در دولت سیزدهم بوده است.
اجرای طرح‌های ارتقای کیفی نفت‌کوره برای نخستین بار در دولت سیزدهم با استفاده از توان دانش‌بنیان‌ها
شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی در دولت سیزدهم همچنین به‌منظور ایفای مسؤلیت‌های اجتماعی خود در حوزه محیط‌زیست، با رویکرد توسعه صنایع پالایشی و افزایش کیفی فرآورده‌های نفتی و ایجاد ارزش افزوده در محصولات تولیدی، اجرای طرح‌های ارتقای کیفی نفت کوره را که به فناوری پیچیده‌ای نیاز دارد و به‌دلیل تحریم سال‌ها مغفول مانده بود، با استفاده از توان فنی شرکت‌های دانش‌بنیان داخلی برای نخستین بار در کشور کلید زد و قرارداد ارتقای کیفی نفت کوره تولیدی پالایشگاه‌های نفت لاوان و کرمانشاه، آبان ۱۴۰۲ با بهره‌گیری از ظرفیت دانش فنی داخلی امضا شد.
درحقیقت می‌توان گفت با اعتماد و اطمینان به دانش فنی داخلی، ایران هم‌اکنون به دانش فنی اجرای واحدهای ارتقای کیفیت نفت‌کوره دست یافته و در نظر دارد اجرای طرح‌های ارتقای کیفی نفت کوره تولیدی در ۶ پالایشگاه دیگر را به‌سرعت اجرایی کند. همچنین، این شرکت بر اختصاص تأمین منابع مالی با لحاظ‌کردن ۴۰درصد از سود عملیاتی سالانه پالایشگاه‌ها به‌منظور تسریع در توسعه طرح‌های کیفی‌سازی نظارت می‌کند.
اجرای ۷ پروژه ارتقا و بهینه‌سازی پالایشگاه‌های موجود
هم‌اکنون در پالایشگاه‌های کشور سالانه حدود ۲۲ میلیون تن انواع فرآورده سنگین کم‌ارزش مانند نفت کوره تولید می‌شود (حدود ۲۵درصد نفت خام تحویلی به پالایشگاه‌ها) که توجیه اقتصادی ندارد. به‌منظور کاهش تولید این فرآورده‌های سنگین و درنتیجه افزایش حاشیه سود پالایشگاه‌های کشور، وزارت نفت دولت سیزدهم مجوز ارتقا و بهینه‌سازی ۹ پالایشگاه موجود کشور را صادر کرد که در طرح «توسعه زنجیره ارزش نفت و گاز» ستاد فرماندهی اقتصاد مقاومتی به‌عنوان اولویت صنایع نفت و گاز کشور انتخاب شده است.
اذعان رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست به اجرای گام‌های اساسی کیفی‌سازی سوخت
علی سلاجقه، رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست نیز در حاشیه نشست هیئت دولت در جمع خبرنگاران با اشاره به اینکه ۱۰ پالایشگاه نفت کشور در حال کیفی‌سازی و بهینه‌سازی مصرف سوخت هستند، گفت: این پالایشگاه‌ها حتی در زمینه کاهش تولید مازوت و گوگردزدایی از فرآورده‌های نفتی نیز در حال اجرای پروژه هستند.
برگزاری نشست‌های متعدد کارشناسی برای پیگیری اجرای طرح‌های کیفی‌سازی فرآورده‌های نفتی
شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی با برگزاری نشست‌های متعدد برای بررسی طرح‌های کیفی‌سازی فرآورده‌های نفتی ۹ پالایشگاه کشور با حضور وزیر نفت و مدیران ارشد صنعت پالایش کشور، به‌ویژه پس از تصویب قانون اختصاص ۴۰درصد از سود سهام پالایشگاه‌ها به اجرای طرح‌های توسعه‌ای، روند پیشرفت این پروژه‌های کیفی‌سازی، همچنین روش اجرای طرح‌های ارتقای کیفی نفت کوره در واحدهای مختلف پالایشی را به‌دقت رصد می‌کرد.
وضع پروژه‌های در حال احداث پالایشی و پتروپالایشی به‌منظور افزایش ظرفیت فرآوری نفت و میعانات گازی بررسی و برای تسهیل و رفع موانع اجرایی این پروژه‌ها، چگونگی تسهیل و تسریع اجرای پروژه‌های کیفی‌سازی، اجرای طرح‌های گوگردزدایی از نفت کوره، بهبود کیفیت فرآورده‌های پرمصرف مانند بنزین و نفت‌گاز، تبدیل نفت کوره به بنزین و دیگر فرآورده‌ها و صفرکردن تولید نفت کوره در پالایشگاه‌ها با پروژه‌هایی مانند تولید کک سوزنی ازجمله موضوعاتی بود که در این نشست‌ها به‌دقت بررسی و پیگیری می‌شد.
صرفه‌جویی ۴۶۰ میلیون دلاری با اجرای طرح‌های بهینه‌سازی در صنعت پالایش
عباس عبدلی، رئیس مطالعات و مدیریت انرژی شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی در نخستین نشست هم‌اندیشی مدیریت انرژی، حساب و بازار بهینه‌سازی گفته بود: صرفه‌جویی اقتصادی ناشی از بهینه‌سازی در پالایشگاه‌ها با استفاده از ممیزی‌های دوره‌ای، ۴۶۰ میلیون دلار برآورد می‌شود که با اقدام‌هایی بسیار کم‌هزینه محقق شده است.
او با اشاره به اینکه کمتر از ۴درصد انرژی کشور در شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران مصرف می‌شود، افزوده بود: استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر در صنعت پالایش در دستور کار قرار دارد و اکنون نیز ۵۷۱ میلیون دلار پروژه بهینه‌سازی با هدف کاهش معادل ۷ میلیون بشکه نفت خام مصرف انرژی در پالایشگاه‌های کشور در حال اجراست.
برنامه‌ریزی برای استفاده از هیدروژن در سبد سوختی کشور
شرکت ملی پالایش و پخش دولت سیزدهم همچنین برنامه‌ریزی برای استفاده از هیدروژن در سبد سوختی کشور را برای نخستین بار در دستور کار قرار داد. جلیل سالاری، معاون وزیر نفت در امور پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی با اشاره به اینکه هم‌اکنون تولید هر تن هیدروژن از منابع هیدروکربوری حدود ۴۰۰ دلار هزینه دارد، بیان کرده بود: برای استفاده از هیدروژن در سبد سوختی کشور، به‌ویژه در بخش حمل‌ونقل باید به فکر اقتصاد این پروژه باشیم.
او در رویداد بین‌المللی هیدروژن با تأکید بر اینکه پالایشگاه‌های نفت کشور بالاترین مقدار هیدروژن در کشور را تولید می‌کنند، گفت: کیفی‌سازی و کمّی‌سازی فرآورده‌های نفتی براساس استانداردهای محیط‌زیستی، رابطه نزدیکی با تولید فناوری در حوزه هیدروژن دارد.
معاون وزیر نفت در امور پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی تولید کنونی هیدروژن در پالایشگاه‌های نفت کشور را روزانه حدود ۳۰۰ میلیون فوت‌مکعب اعلام و بیان کرده بود: با توجه به اینکه در مصرف دیگر سوخت‌ها همچون گاز فاصله زیادی با استانداردهای جهانی داریم، نمی‌توانیم به فکر استفاده از هیدروژن نباشیم.
منبع:شانا
