رگ سفید؛ جدال غیرت مردان صنعت نفت با آتش

نبض نفت - میدان نفتی رگ سفید در جنوب غربی کشورمان قرار دارد و یکی از بزرگ‌ترین و پرفشارترین میدان‌های هیدروکربوری ایران است. این میدان آن‌قدر وسعت دارد که بهره‌برداری از بخش غربی آن (رگ سفید-١) به شرکت بهره‌برداری نفت و گاز آغاجاری و بهره‌برداری از بخش شرقی آن (رگ سفید-۲) به شرکت بهره‌برداری نفت و گاز گچساران سپرده شده است. جالب است بدانید پس از میدان پازنان، این میدان دومین حجم کلاهک گازی را در میان میدان‌های نفتی کشور دارد و حجم گاز درجای اولیه آن حدود ۷.۷ تریلیون فوت‌مکعب برآورد می‌شود، بنابراین با توجه به این موارد، لازم است در زمان حفاری این‌گونه میدان‌ها توجه ویژه‌ای به شرایط ساختاری آنها شود. 
این شرایط خاص مخزن سبب شد در هفتمین روز از آبان ۹۶، زمانی که چاه ۱۴۷ میدان رگ سفید در آخرین مرحله از عملیات حفاری بود، به علت هرزرفت گل و صعود ناگهانی گاز، دچار فوران شود. فشار گاز به حدی بود که در کمتر از ۵ دقیقه کل دکل حفاری ۹۵ فتح را در کام آتش فرو برد. در این حادثه دو نفر از نیروهای زبده صنعت حفاری (محمد سلیمی و فرزاد ارزانی) تا پای جان برای کنترل فوران کوشیدند و به علت احاطه آتش، جان بر سر صیانت از سرمایه‌های ملی نهادند و در خاطره‌ها ماندگار شدند.
در زمان وقوع این حادثه دما در شعاع ۳۰ متری دهانه این چاه به ۷۰۰ درجه سلسیوس رسیده بود و آلودگی صوتی که در حال عادی برای هشت ساعت کار ۸۰ دسی‌بل است، در شعاع ۳۰ متری به ۱۸۰ دسی‌بل افزایش یافته بود. تأثیرگذاری شرایط محیطی فوران بر ضربان قلب و فشار خون کارکنان، به‌دلیل ارتعاشات بالای ناشی از سرعت زیاد گاز را هم باید به این مخاطره‌ها اضافه کرد.
به دنبال این حادثه، کمیته مقابله با شرایط اضطراری و ستاد مهار چاه در سایت رگ سفید ایجاد شد و گروه‌های مجهز پزشکی و امداد و نجات در رگ سفید مستقر شدند و بیش از ۵۸ روز برای مهار چاه فوران‌کرده شبانه‌روز تلاش کردند. آنها در این مدت هر چه در توان داشتند انجام دادند. در آن بازه زمانی محسن پاک‌نژاد، وزیر کنونی نفت کشورمان طی دو مرحله ۵۰ روز در منطقه عملیاتی رگ سفید حضور داشت. به گفته کارشناسان، ایجاد نظم در اجرای عملیات و مدیریت حواشی در منطقه ازجمله اقدام‌های مؤثر وی در آن ایام بود که در آن روزها معاونت امور تولید شرکت ملی نفت ایران را بر عهده داشته است. شاید به همین دلیل باشد که پاک‌نژاد نسبت به هر وزیر دیگر به‌صورت کامل با کمیت و کیفیت کار کارکنان صنعت نفت آشنا است.
مهارگران صنعت نفت در عملیات مهار چاه ۱۴۷ رگ سفید هم‌زمان دو شیوه بستن چاه از سطح و کشتن آن از عمق را با استفاده از چاه انحرافی در دستور کار قرار دادند و در این عملیات پیچیده فنی با وجود به‌کارگیری راهکارهای کلاسیک، ابداعی و ابتکاری عملیات مهار از سطح میسر نشد. این عملیات با هدایت متخصصان شرکت ملی مناطق نفت‌خیز جنوب و شرکت ملی حفاری ایران و به‌کارگیری دستگاه حفاری ۹۳ فتح پس از ۳۴ روز حفاری مستمر در عمق مورد نظر در ساعت ۲۰ و ۴۵ دقیقه شامگاه پنجم دی به سرانجام رسید و شعله چاه سرکش ۱۴۷ به‌طور کامل خاموش شد.
این موفقیت که در سایه همدلی و انسجام نیروهای متخصص صنعت نفت به‌دست آمد، بار دیگر توان، تخصص و تجربه کم‌نظیر مهارگران ایرانی را در کنترل فوران چاه‌های پرفشار به رخ کشید و این حماسه در روزشمار صنعت نفت ایران ماندگار شد.
یادمان نرود که چاه ۱۴۷ میدان رگ سفید آخرین چاه فوران‌ کرده صنعت نفت کشورمان نخواهد بود، از این رو باید برای جلوگیری از تکرار این حوادث همواره استفاده از تجهیزات پیشرفته و به‌روز به‌ویژه دستگاه‌های کنترل فوران (BOP) که یکی از ابزارهای کلیدی برای جلوگیری از وقوع فوران است، در دستور کار قرار گیرد. این تجهیزات باید به‌طور منظم نگهداری و با جدیدترین فناوری‌ها به‌روزرسانی شوند تا توانایی تحمل فشار بالا و شرایط پیچیده حفاری را داشته باشند، همچنین سیستم‌های نظارت و مانیتورینگ برای کنترل فشار چاه و جریان سیالات به شناسایی زودهنگام مشکلات کمک می‌کند.

منبع:شانا