ترمیم ناترازی گاز با حفاری درون‌میدانی
حفظ و نگهداشت تولید از میدان گازی پارس جنوبی، مخزن مشترک با قطر، به‌قدری حیاتی است که هیچ درنگی در بهره‌گیری بیشتر از آن جایز نیست و به مدد فناوری‌های روزآمد باید بتوان از این سرمایه به بهترین نحو بهره برد. هرچند تحریم‌های یک‌جانبه آمریکا علیه ایران، دسترسی به فناوری‌های روزآمد در بخش‌های مختلف ازجمله صنعت نفت را آن‌گونه که لازم است، میسر نمی‌سازد، اما نمی‌توان از ظرفیت‌ها و قابلیت‌های شرکت‌های داخلی در این عرصه غافل ماند، به‌ویژه حالا که این شرکت‌ها دست‌به‌کار شده‌اند تا در موسم ناترازی گاز، افزایش تولید دیگری از این مخزن را رقم بزنند.
در همین زمینه تورج دهقانی، مدیرعامل شرکت نفت و گاز پارس، گفته است که با توجه به رویارویی کشور با ناترازی گاز، اجرای طرح‌های مختلف با هدف کاستن از شتاب افت تولید گاز پارس جنوبی در دستور کار قرار دارد.
چشم‌انداز ۳۶ میلیون مترمکعبی افزایش برداشت گاز
حفاری درون میدانی با بالا بردن میزان نرخ بازیافت گاز از یک مخزن انجام می‌شود و عملیات اجرایی طرح حفاری ۳۵ حلقه چاه درون‌میدانی در میدان مشترک پارس جنوبی با همین چشم‌انداز با حضور مدیرعامل شرکت نفت و گاز پارس به‌عنوان کارفرما و مدیرعامل شرکت پتروایران و پیمانکار بسته دوم این طرح، ۱۹ تیرماه امسال در موقعیت بلوک مخزنی سکوی SPD 12B فاز ۱۲ پارس جنوبی آغاز شد.
دهقانی که جلوگیری یا کاهش شتاب افت تولید از میدان مشترک پارس جنوبی را از اولویت‌های شرکت نفت و گاز پارس برشمرده، گفته است: در این مسیر، تصمیم‌های بهینه و بهنگام در بخش عملیات تولید و اجرای طرح‌های کوتاه‌مدت و بلندمدت مانند طرح حفاری چاه‌های درون‌میدانی پارس جنوبی و فشارافزایی با جدیت در دستور کار قرار دارد.
قرارداد پروژه حفاری چاه‌های درون‌میدانی پارس جنوبی در قالب چهار بسته کاری از سوی شرکت نفت و گاز پارس، دی‌ماه پارسال به پیمانکاران صاحب صلاحیت در بخش بالادستی صنعت نفت و گاز کشور واگذار شد که مدت‌زمان اجرا سه‌ساله خواهد بود و سرمایه‌گذاری لازم برای اجرای این طرح، یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون دلار برآورد می‌شود. شرکت‌های پاسارگاد، پتروپارس، پتروایران و حفاری شمال، پیمانکاران طرح حفاری ۳۵ حلقه چاه درون‌میدانی در میدان مشترک پارس جنوبی به‌شمار می‌روند.
مطابق برنامه‌ریزی، ۳۵ حلقه چاه درون‌میدانی در چهار بسته کاری با شرکت‌های پتروپارس (بسته اول با حفاری ۸ حلقه چاه)، توسعه پتروایران (بسته دوم با ۹ حلقه چاه)، حفاری شمال (بسته سوم با ۹ حلقه چاه) و گروه گسترش انرژی پاسارگاد (بسته چهارم با ۹ حلقه چاه) در ۱۷ سکوی پارس جنوبی حفاری خواهد شد که استقرار دکل حفاری DC12 شرکت توسعه پتروایران طی ماه‌های گذشته در موقعیت بلوک مخزنی سکوی SPD 12B و آغاز عملیات حفاری در این موقعیت، گام نخست عملیات اجرایی طرح حفاری ۳۵ حلقه چاه درون‌میدانی در میدان مشترک پارس جنوبی بوده که در ادامه نیز سایر بسته‌های کاری مربوط به دیگر پیمانکاران این طرح، فعال خواهد شد.
پیش از این حمیدرضا ثقفی، سرپرست گروه پتروپارس نیز اعلام کرده بود که برای کمک به رفع ناترازی گاز در زمستان ۱۴۰۳ تصمیم بر این شد به جای حفاری پلکانی (batch drilling) در سکوی SPD1 که چاه‌ها در سال آینده به مرحله تولید می‌رسیدند، یک چاه تا مخزن حفاری، تکمیل و تا آذر ۱۴۰۳ تولیدی شود، به این منظور تمهیدات ویژه‌ای در برنامه‌ریزی‌های عملیات حفاری و تولیدی کردن این چاه انجام شده است که با اجرایی شدن پروژه حفاری هشت حلقه چاه درون‌میدانی تحت قرارداد گروه پتروپارس، بیش از ۱۵ میلیون مترمکعب به ظرفیت تولید گاز کشور اضافه و کمک شایانی به رفع ناترازی گاز کشور می‌شود.
اجرای کامل پروژه حفاری چاه‌های درون‌میدانی در میدان مشترک پارس جنوبی، ظرفیت تولید گاز از این میدان مشترک را روزانه حدود ۳۶ میلیون مترمکعب افزایش خواهد داد و با کاهش ناترازی گازی کشور، به توسعه صنعت گاز، حفظ و نگهداشت تولید از میدان مشترک با قطر و رشد اقتصادی کشور کمک خواهد کرد.
میدان گازی پارس جنوبی به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین منابع گازی جهان روی خط مرزی مشترک ایران و قطر در خلیج فارس و در ۱۰۰ کیلومتری ساحل جنوبی ایران قرار گرفته که نزدیک به ۳ هزار و ۷۰۰ کیلومترمربع آن در آب‌های سرزمینی ایران و ۶ هزار کیلومترمربع دیگرش در آب‌های قطر واقع شده است.
توسعه میدان مشترک گازی پارس جنوبی با هدف تأمین گاز مورد نیاز کشور در بخش‌های تزریق به میدان‌های نفتی، عرضه به واحدهای صنعتی و نیروگاه‌ها، گازرسانی به واحدهای خانگی - تجاری، همچنین تأمین خوراک مجتمع‌های پتروشیمی و صادرات گاز، میعانات گازی، گاز مایع و گوگرد از برنامه‌های وزارت نفت بود و حفر نخستین چاه اکتشافی در مخزن مشترک پارس جنوبی به سال ۱۳۶۹ بازمی‌گردد. قرارداد فازهای یک تا ۳ در سال ۱۳۷۶ و فعالیت اجرایی طرح‌های توسعه پارس جنوبی نیز در سال ۱۳۷۷ آغاز و نخستین برداشت ایران از این میدان در سال ۱۳۸۱ انجام شد. قطری‌ها نیز کار در این میدان را از سال ۱۳۶۹ آغاز کردند.
۸۰ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری در پارس جنوبی
طبق اعلام شرکت نفت و گاز پارس از زمان تأسیس این شرکت تاکنون، بیش از ۸۰ میلیارد دلار طرح و پروژه برای توسعه میدان مشترک گازی پارس جنوبی سرمایه‌گذاری شده است.
ظرفیت تولید گاز ایران از میدان پارس جنوبی اکنون بیش از ۷۰۰ میلیون مترمکعب در روز است. افزون بر اهمیتی که ذکر شد، این میدان گازی به‌عنوان قطب انرژی، دارای منابع ارزش‌آفرین متنوعی برای اقتصاد کشور به‌شمار می‌رود و هم‌اکنون نیز بزرگ‌ترین کانون توسعه صنعتی و موتور اصلی توسعه اقتصادی ایران است که افزون بر تأمین حداکثری تقاضای گاز، می‌تواند با ایجاد هزاران شغل پایدار، سالانه ده‌ها میلیارد دلار درآمد را عاید کشور کند.
توسعه اولیه میدان گازی پارس جنوبی با تکمیل عملیات اجرایی ۲۴ فاز استاندارد به‌زودی پایان می‌یابد. هم‌اکنون ظرفیت تولید روزانه ایران از این میدان مشترک به ۷۰۵ میلیون مترمکعب رسیده و بر اساس آماری که دریافت شده، قطر نیز از این میدان روزانه ۶۲۵ میلیون مترمکعب گاز برداشت می‌کند.
هم‌اکنون متوسط تولید گاز غنی کشور از مجموع میدان‌های فعال در خشکی و دریا به حدود هزار میلیون مترمکعب در روز می‌رسد که این میزان برای نیاز بخش خانگی، تجاری، صنایع، نیروگاه‌ها، پتروشیمی‌ها و تزریق گاز به میدان‌های نفتی ناکافی است، به نحوی که در پیک مصرف، با متوسط کسری حدود ۲۵۰ میلیون مترمکعب در روز مواجه خواهیم بود.
در صورت ادامه روند کنونی شکاف میان توان تولید با مصارف مورد نیاز بیش از این افزایش خواهد یافت، زیرا افزون بر رشد مصارف بخش‌های مختلف به‌ویژه بخش‌های خانگی و صنایع، با افت توان تولید میدان‌های گازی روبه‌رو خواهیم بود، از این رو با توجه به اهمیت رفع تراز منفی تولید، این مهم باید با اقدام‌های کوتاه‌مدت و بلندمدت مدیریت شود.
وزارت نفت دولت چهاردهم بنا دارد با برنامه‌های کوتاه‌مدت و بلندمدت این معضل را مدیریت کند. در بخش کوتاه‌مدت، اجرای مستمر پروژه‌های نگهداشت تولید در میدان‌های گازی، به‌ویژه افزایش تولید میدان گازی پارس جنوبی، تکمیل فاز ۱۱ پارس جنوبی، اجرای طرح توسعه میدان‌های گازی مستقل در مرکز کشور و توسعه فاز نخست میدان گازی کیش در دستور کار است.
