الگوی مصرف انرژی در ایران، نیاز به اصلاح و بهینه‌سازی دارد
به گزارش نبض نفت به نقل از روابط عمومی شرکت ملی گاز ایران، سعید توکلی، معاون وزیر نفت و مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران، شامگاه شنبه اول دی‌ماه در گفت‌وگو با رادیو اقتصاد، بار دیگر با تشریح وضعیت موجود درخصوص شبکه گازرسانی کشور، مردم را به همراهی و همکاری با شرکت ملی گاز ایران، دعوت کرد.
با هم این گفت‌وگو را پی می گیریم؛
*******************************
آقای دکتر توکلی، بحث انرژی امروز به بحث عمومی کشور تبدیل شده؛ فارغ از این‌که این کار یعنی گازرسانی به تمام نقاط دوردست کشور، درست بود یا نه، ولی کشور ما به عنوان یک کشور پرمصرف شناخته می‌شود. حال سوال این است؛ چرا و چه شد که متوجه شدیم به‌رغم توسعه امکانات، آموزش مدیریت مصرف را فراموش کردیم؟
با عرض سلام خدمت شما و شنوندگان عزیز و تبریک میلاد باسعادت فاطمه زهرا (س) و روز زن به تمام بانوان کشورم، من پیش از این نیز، بارها بر این نکته تأکید داشتم که شدت مصرف انرژی در کشور، ۳.۳ برابر بیشتر از متوسط جهانی است و این معضل تنها در ارتباط با گاز نیست و کل سبد انرژی را شامل می‌شود.
بحث شدت مصرف انرژی در کل سبد انرژی کشور، نشان‌دهنده این است که ما ۷۰ تا ۷۲ درصد از سبد انرژی کشور را به گاز وابسته کرده‌ایم. این موضوع به دلایل و اتفاقاتی که از گذشته رقم خورده، مرتبط است. اما سوال این‌جاست که آیا ما بدمصرف هستیم یا الگوی مصرف ما باید اصلاح شود! این موضوع امروز و دیروز نیست!
شما ملاحظه کنید که نه تنها در بحث گاز، بلکه در ارتباط با برق نیز ما کشوری هستیم که معمولاً به دلایل متعددی میزان مصرف انرژی‌مان بالاتر از الگو است. این وضعیت به ناترازی‌های موجود در تأمین انرژی و مدیریت مصرف دامن می‌زند و نشان‌دهنده نیاز به اصلاح الگوی مصرف در کشور است.
در واقع، وابستگی شدید ایران به گازطبیعی برای تولید برق و سایر بخش‌ها، باعث شده که تنوع سبد انرژی کشور کاهش یابد و این امر می‌تواند تهدیدی برای امنیت انرژی ملی باشد.
معمولاً به دلایل متعددی، میزان مصرف انرژی بیشتر از الگوی مصرف می‌شود. در فصل زمستان، به دلیل تغییر میزان مصرف، بخش خانگی، تجاری و صنایع جزء به‌عنوان بیشترین مصرف‌کنندگان گاز شناخته می‌شوند. این امر موجب ناترازی در تأمین گاز می‌شود و ما مجبور می‌شویم که بخش زیادی از گاز را به این بخش‌ها اختصاص دهیم.
در این شرایط، بقیه بخش‌های مولد، از جمله صنایع، کمتر بهره‌مند می‌شوند. این وضعیت نشان می‌دهد که میزان مصرف گاز ما در مقایسه با برخی کشورها بیشتر است. به عنوان مثال، در کشور چین، میزان تولید گاز با میزان مصرف گاز ما برابر است.
با توجه به جمعیت و حجم بالای این کشور، این مقایسه اهمیت زیادی دارد. در حال حاضر، مصرف گاز خانگی و تجاری به حدود ۷۰۰ میلیون مترمکعب در روز می‌رسد که معادل ۷۰ تا ۷۵ درصد از کل مصرف گاز در روزهای سرد زمستان است. این موضوع به ناترازی در تأمین انرژی دامن می‌زند و نیازمند توجه و مدیریت بهینه مصرف است. به همین دلیل، ضروری است که الگوی مصرف انرژی تغییر کند و مردم به سمت صرفه‌جویی و استفاده بهینه از منابع انرژی حرکت کنند تا بتوانیم از بحران‌های احتمالی جلوگیری کنیم و به سمت یک آینده پایدارتر پیش برویم.
آقای دکتر! آیا در کشور چین با این جمعیت زیاد که شما مثال زدید هم، تا روستاهای دورافتاده گازرسانی شده یا این اتفاق فقط در کشور ما افتاده است؟
خیر چنین اتفاقی نیفتاده، این مقایسه تنها نشان می‌دهد که در زمینه مدیریت مصرف انرژی، حساسیت مردم ایران نسبت به سایر کشورها کمتر و این موضوع در الگوی مصرف گاز نیز مشهود است؛ در حالی که ایران ۷۰ تا ۷۲ درصد از سبد انرژی خود را به گاز اختصاص داده، کشورهای دیگر مانند چین دارای تنوع بیشتری در سبد انرژی خود هستند.
برای مثال، سبد انرژی چین شامل زغال‌سنگ و سایر منابع تجدیدپذیر نیز می‌شود. در حالی که در ایران، ۸۵ درصد سوخت نیروگاه‌ها از گاز تأمین می‌شود و این وابستگی به سوخت‌های فسیلی باعث افزایش شدت مصرف انرژی شده است. این وضعیت نه تنها بر تأمین انرژی صنایع تأثیر منفی می‌گذارد، بلکه ناترازی در تأمین برق و گاز را نیز به دنبال دارد. همان‌طور که گفتم، شدت مصرف انرژی در ایران بیش از ۳ برابر میانگین جهانی است و این امر باعث شده که کشور با چالش‌های جدی مواجه شود.
ایران در حال حاضر با چالش‌های جدی در مدیریت مصرف گاز مواجه است. میزان مصرف گاز در نیروگاه‌ها تقریباً ۲۲ درصد از کل مصرف انرژی را تشکیل می‌دهد. وقتی که تمامی بخش‌های انرژی، از جمله صنایع، نیروگاه‌ها و بخش خانگی به گاز متصل می‌شوند، در شرایطی که دما به عنوان یک عامل تعیین‌کننده مصرف، به شدت کاهش می‌یابد، فشار زیادی بر شبکه تأمین گاز وارد می‌شود.
در زمستان، بیشتر گاز به بخش خانگی و تجاری اختصاص می‌یابد و این موضوع باعث می‌شود که نیروگاه‌ها مجبور شوند به سوخت مایع روی آورند. این تغییر در سوخت، تأثیر منفی بر تأمین انرژی دارد و در نتیجه، ناترازی در تأمین گاز و برق به وجود می‌آید …
راهکار چیست؟ چه کارهایی باید برای رفع این چالش انجام شود؟
راهکارهای مختلفی در این زمینه وجود دارد که باید به‌صورت فرهنگ بین مردم تسری یابد. یکی از این راه‌حل‌ها، توجه به دمای رفاه است که بین ۱۸ تا ۲۱ درجه سانتی‌گراد تعیین شده است. رعایت این دما نه تنها به صرفه‌جویی در مصرف گاز کمک می‌کند، بلکه از لحاظ ایمنی بدن نیز اهمیت دارد.
با رعایت دمای رفاه توسط هم‌وطنان گرامی، روزانه می‌توان حدود ۵۰ میلیون مترمکعب گاز صرفه‌جویی کرد که معادل مصرف گاز استان اردبیل است. امیدوارم که این فرصت را مغتنم بشماریم و نعمت خدادادی را قدر بدانیم. برای راهکار کوتاه‌مدت، همین پیوستن به پویش «دو درجه کمتر» می‌تواند به پایداری شبکه کمک شایانی کند.
در کنار این راهکارها، اصلاح الگوی مصرف انرژی نیز بسیار مهم است. استفاده از عایق‌های مناسب، درزگیری در و پنجره‌ها و جایگزینی وسایل گرمایشی قدیمی با تجهیزات جدید و کم‌مصرف می‌تواند تأثیر زیادی در کاهش اتلاف انرژی داشته باشد.
همچنین، استفاده از تجهیزات هوشمند برای کنترل مصرف گاز و تنظیم دما نیز می‌تواند به بهینه‌سازی مصرف کمک کند. تغییر رفتار کارکنان و ایجاد فرهنگ صرفه‌جویی در محیط کار نیز از دیگر اقداماتی است که می‌تواند به کاهش مصرف گاز کمک کند. با اجرای این راهکارها و همکاری همگان، می‌توانیم از بحران‌های انرژی عبور کرده و منابع ملی را حفظ کنیم.
به علاوه، رعایت مقررات ملی ساختمان (الزام قانونی مبحث ۱۹)، استفاده از پنجره‌های دوجداره و تجهیزات با بازدهی بالا نیز باید مورد توجه قرار گیرد. اگرچه افزایش تولید گاز در بالادست نیز ضروری است، اما اگر الگوی مصرف بهینه نشود، حتی افزایش تولید نیز نمی‌تواند پاسخگوی نیازهای رو به رشد باشد و هزینه‌های هدررفت انرژی بالا خواهد بود.
در پایان ….
در پایان، امیدوارم این نعمت الهی را قدر بدانیم و به شاخص آن که همان پیوستن به پویش «دو درجه کمتر» است، همت گماریم.
