تشریح ماموریت تازه منطقه عملیاتی کیش در گفت‌وگوی مهندس ارغش با نشریه مشعل
به گزارش نبض نفت به نقل از روابط عمومی شرکت نفت فلات قاره ؛ پس از آن با تعمیق چاه قبلی و حفر چاه جدید تا سال‌های 1380 و 1383 با اثبات وجود پتانسیلهای هیدروکربوری در مخزن دهرم کیش به ظرفیت 48 تریلیون فوت مکعب (TCF) نقطه آغاز و جدی در فعالیت شرکت نفت فلات قاره ایران در این گستره از کشور شد تا آنکه گازرسانی به جزیره کیش، ساخت ایستگاه تقویت فشار گاز، توسعه میدان گازی کیش و دیگر شرایط مطلوب این جزیره جهت استقرار سیستم‌های پشتیبانی، عامل مهم و بالقوه تبدیل آن به یک منطقه عملیاتی شده است.
جزیره کیش با وسعت 90.457 کیلومتر مربع، یکی از زیباترین جزایر خلیج‌فارس است. این جزیره در 18 کیلومتری کرانه جنوبی خلیج‌فارس واقع شده و جزیره‌ای سیاحتی است. طول جزیره کیش، 15 کیلومتر در محور شرقی – غربی و پهنای آن 7 کیلومتر در محور شمالی – جنوبی و تقریباً بیضی شکل است. فاصله کیش از طریق دریا تا جزیره سیری 87 و تا جزیره قشم 225 کیلومتر است، این جزیره از نظر پستی و بلندی تقریباً مسطح است، ارتفاع نسبی آن از سطح دریا، حدود 32 متر و مرتفع‌ترین نقطه آن در شرق جزیره واقع شده است. با این همه زیبایی کار برای کارکنان صنعت نفت در این خطه از کشور به زیبایی جزیره کیش نیست و با سختی‌هایی همراه است. آنگونه که «شهسوار ارغش» در میزبانی گرم در بازدید از خبرنگاران نشریات وزارت نفت از این حوزه عملیاتی اشاره می‌کند:« کیش برای یک توریست و مهمان جذابیت و زیبایی‌های خاصی دارد، اما در لایه‌های زیرین خیلی دردناک است. هزینه‌ها در کیش سرسام‌آور است؛ عموما خانواده نفراتی که اینجا مشغولند در سرزمین اصلی هستند.»
با این حال منطقه عملیاتی کیش شرکت نفت فلات قاره ایران این روزها افزون بر فعالیتی که در بخش بهره‌برداری لایه نفتی پارس‌جنوبی و دیگر موارد عهده‌دار است، ماموریت مهم دیگری هم به وظایف آن اضافه شده که مرتبط با تعمیرات اساسی و راهبری دکل حفاری الوند است. شهسوار ارغش، مدیر منطقه کیش شرکت نفت فلات قاره ایران در این گفت‌و‌گو ضمن معرفی فعالیت‌ها و ماموریت شرکت نفت فلات قاره ایران به جزییات این موضوع هم پرداخته است که در ادامه می‌آید:
لطفا درباره تجربه کاری خود در صنعت نفت بگویید؟
تجربه کاری من به سال 1374 برمی‌گردد، نزدیک به 30 سال است که در شرکت نفت فلات قاره ایران فعالیت می‌کنم، کارم را از جزیره سیری آغاز کردم. 14 سال در این جزیره فعالیت کردم و با راه‌اندازی تاسیسات هنگام، به صورت مامور به جزیره قشم منتقل شدم. افتخار این را دارم که یک پروژه 100 درصد ایرانی را در قشم در قالب 19 پروژه دریایی و خشکی به سرانجام رساندیم. اوایل سال 1397 با شروع عملیات برداشت نفت از لایه نفتی پارس‌جنوبی و بنا به تشخیص مدیرعامل وقت، از قشم به جزیره کیش منتقل شدیم و از آن زمان تاکنون در این جزیره فعالیت می‌کنم.
منطقه کیش از جمله مناطق جوان در زیرگروه شرکت نفت فلات قاره ایران است؛ لطفا درباره وظایفی که این مدیریت در منطقه کیش بر عهده دارد بفرمایید؟
فعالیت شرکت فلات قاره ایران در منطقه کیش مشتمل بر سه قسمت راهبری تنها پایانه شناور فراورشی پالایشی در منطقه خاورمیانه، شناور کوروش (FPSO) در حوزه لایه نفتی پارس‌جنوبی است؛ این را هم باید عرض کنم که شرکت نفت وگاز پارس مسئولیت بهره‌برداری و توسعه بخش گازی میدان گازی پارس‌جنوبی و شرکت فلات قاره ایران هم مسئولیت بهره‌برداری از لایه نفتی میدان پارس‌جنوبی را بر عهده دارد. این عمده‌ترین بخش فعالیت ما در جزیره کیش است.
بخش دیگری از فعالیت ما در این جزیره ارسال گاز از جزیره سیری به جزیره کیش بود. ما روزانه حدود 25 میلیون مترمکعب گاز تا تیر 1401 به وسیله دو دستگاه کمپرسور گاز تاسیسات تقویت فشارگاز کیش به نیروگاه‌های آب و برق که در شمال و جنوب جزیره مستقر هستند، ارسال می‌کردیم اما از تیرماه 1401 عمده گاز جزیره از سرزمین اصلی تامین می‌شود. در واقع تامین انرژی جزیره کیش به مدت 15 سال بر عهده تاسیسات شرکت فلات قاره بود.
از دهم بهمن‌ماه 1401 نیز به دلیل عملکرد خوبمان در مدیریت شناور فراورشی کوروش در لایه نفتی پارس‌جنوبی، بنا به صلاحدید مدیرعامل شرکت نفت فلات قاره ایران، راهبری و تعمیرات دکل الوند به منطقه عملیاتی کیش محول شد. هم‌اکنون نیز تیمی متشکل از 12 کارشناس در حال تهیه شرح کار برای انجام تعمیرات اساسی دکل هستند. به زودی دکل الوند را از جزیره سیری به منطقه کیش منتقل و عملیات تعمیرات اساسی را قبل از پایان سال 1402 آغاز خواهد شد.
مشخصات فنی دکل الوند را می‌فرمایید؟
دکل الوند دکل ملکی شرکت فلات قاره ایران بوده و در سال 1975 ساخته شده است. سالیان سال است که فعالیت‌های تعمیراتی را انجام می‌دهد. نزدیک به یک سال است که از سرویس خارج شده است. آخرین آمار استخراج شده از فعالیت این دکل از سال 1397 تا خردادماه 1400 سالانه بالغ بر 10 حلقه چاه را ایمن‌سازی و تعمیر کرده است. با پایان تعمیرات اساسی آن، به طور متوسط روزانه 4 تا 5 هزار بشکه نفت به تولید نفت میادین سیری اضافه خواهد کرد.
تعمیرات اساسی دکل الوند چه زمانی به پایان می‌رسد؟
با توجه به اینکه پروژه را به 18 پروژه کوچک‌تر تقسیم کردیم، بر اساس برنامه زمان‌بندی، باید در مدت 24 ماه تعمیرات اساسی را به پایان برسانیم. از 20 تیرماه به شرح کار پروژه پرداختیم. تلاش می‌کنیم در کوتاه‌ترین زمان ممکن پروژه را اجرایی کنیم، زیرا عدم‌النفع آن سالانه ده‌ها میلیون دلار است.
بودجه اختصاص یافته برای تعمیر این دکل چقدر است؟
به منظور تعمیر دکل الوند، 10 میلیون دلار میلیون دلار اختصاص داده شده است و در فرایند تعمیرات آن 400 نفر به صورت مستقیم درگیر و مشغول به کار خواهند بود، ضمن اینکه همه عملیات تعمیر دکل از سوی متخصصان داخلی انجام خواهد شد. این را هم اضافه کنم که نخستین بار است چنین عملیاتی در منطقه عملیاتی کیش انجام می‌شود.
به‌تازگی مشعل نخستین چاه گازی میدان کیش روشن شد، چه تعداد چاه در این میدان حفاری شده است؟
ميدان گازي كيش، شامل مخازن گازي كنگان و دالان واقع در اعماق 5000-3200 متري زير جزيره كيش و آب‌هاي اطراف آن در خليج‌فارس و در 60 كيلومتري شرق جزيره لاوان قرار دارد. این میدان با برآورد ذخيره 40 تريليون فوت مكعب گاز با حدود PPM 200 ، H2S و 3.4 درصد Co2، به عنوان هفدهمين مخزن گازي بزرگ جهان شناخته شده است. با اجراي كامل تمامي فازهاي طرح توسعه ميدان، معادل 3 فاز پارس جنوبي ظرفيت توليد خواهد داشت
این میدان به دو کلاستر تقسیم شده است که در یک کلاستر 6 حلقه چاه و یک کلاستر 8 حلقه چاه حفاری شده است، 14 چاه در خشکی و 2 حلقه چاه هم در دریا قرار دارد. تقریبا همه چاهها تکمیل شده و مراحل پایانی را سپری می‌کنند. عمق چاهها در بخش خشکی حدود 5 هزار متر است.
طرح توسعه‌ای میدان گازی کیش شامل چه بخش‌هایی می‌شود؟
طرح توسعه میدان گازی کیش شامل سه بخش طرح انتقال گاز به نيروگاه كيش، تاسيسات دريايي و ساحلي، انتقال گاز طبيعي از خط هفتم سراسري گاز در منطقه بستك استان هرمزگان تا بندر آفتاب و از بندر آفتاب تا جزيره كيش به وسیله خطوط لوله دريايي و خشكي است.
از اهداف این طرح جايگزيني سوخت مايع نفت گاز با گاز طبيعي در نيروگاه‌هاي جزيره كيش، صرفه‌جويي هزينه‌هاي ناشي از اين جايگزيني، تضمين پايداري توليد برق جزيره و جلوگيري از آلودگي‌هاي زيست‌محيطي است.
طرح توسعه فاز يك ميدان گازي كيش مشتمل بر تاسيسات دريايي و ساحلي، تكميل تاسيسات واقع در جزيره كيش (تكميل حفاري 14 حلقه چاه، خطوط جرياني سرچاهي و تاسيسات جانبي مربوطه)، ساخت حدود 220 كيلومتر خط لوله دريايي حد فاصله جزيره كيش تا عسلويه، ساخت تاسيسات جانبي در پالايشگاه‌هاي موجود پارس جنوبي شامل اتصالات، ساير تاسيسات جانبي و ... به منظور ايجاد يكپارچگي با پالايشگاه‌هاست.
هدف از توسعه میدان گازی کیش چیست؟
توليد و انتقال گاز به ميزان يك ميليارد فوت مكعب در روز از كلاسترهاي 1 و 2 ميدان كيش به عسلويه به منظور بهره‌گيري حداكثري از ظرفيت پالايشگاه‌هاي موجود پارس جنوبي، استحصال حدود 10 هزار بشكه ميعانات گازي در روز. افزون بر آن طرح توسعه فازهاي 2و3 ميدان گازي كيش شامل تاسيسات دريايي و ساحلی، در اطراف جزيره كيش، ساخت خطوط لوله دريايي، ساخت تاسيسات جانبي در پالايشگاه‌هاي موجود پارس جنوبي شامل اتصالات، لخته‌گير، ساير تاسيسات جانبي و ... به منظور ايجاد يكپارچگي با پالايشگاه‌ها بخش دیگری از اقدام‌هایی است که در این پروژه اجرایی می‌شود. در فازهای 2 و 3 طرح توسعه میدان گازی کیش، اهداف توليد و انتقال گاز به ميزان 2 ميليارد فوت مكعب در روز از سکوهای دريايي ميدان كيش به عسلويه به منظور بهره‌گيري حداكثري از ظرفيت پالايشگاه‌هاي موجود پارس جنوبي و استحصال حدود 20 هزار بشكه ميعانات گازي در روز دنبال می‌شود.
شناور فراورشی کوروش یا همان FPSO قابلیت ذخیره‌سازی چه میزان نفت را دارد؟
نفتی که از سکوی سرچاهی لایه نفتی استخراج می‌شود به وسیله یک خط لوله به شناور فراورشی کوروش منتقل می‌شود. نفت در این شناور تصفیه شده و ذخیره می‌شود. این شناور قابلیت ذخیره‌سازی 730 هزار بشکه نفت را دارد.
چرا فعالیت بر روی این شناور فراورشی یکی از پیچیده‌ترین عملیات‌های انتقال نفت نام گرفته است؟
چون عملیات انتقال و صادرات نفت از روی این شناور بر روی دریاست. در واقع شناور FPSO چون روی آب قرار دارد، بنابراین تانکری که به این شناور برای دریافت و صادرات نفت متصل می‌شود، در معرض جریان آب قرار دارد و همین عملیات بارگیری را بسیار پیچیده و مشکل می‌کند.
البته ناگفته نماند که در دنیا بالغ بر 250 شناور فراورشی نفت وجود دارد که در آب‌های عمیق هستند؛ اما در خلیج‌فارس کوروش تنها پایانه شناور فراورشی نفت‌خام است. این را هم باید عرض کنم که کمتر مدیری تصور می‌کرد که متخصصان ایرانی قادر به راهبری این تاسیسات باشند زیرا ما در صنعت نفت تجربه راهبری شناور فراورشی را نداشتیم اما خوشبختانه تیم ما توانست به خوبی و بدون مشکلی این شناور را هدایت و راهبری کند.
در منطقه عملیاتی کیش چه تعداد نیروی انسانی شاغل هستند و اسکان خانواده‌ها چگونه است؟
ساعت کاری در منطقه عملیاتی کیش از 7 صبح تا 3 بعدازظهر است؛ حدود 40 درصد نیروها در بخش خشکی و بقیه در شناور فراورشی کوروش مستقر هستند. در واقع عمده فعالیت نیروی انسانی این منطقه در لایه نفتی پارس جنوبی است. نیروهایی که در شناور مستقرند، اقماری هستند. حدود 128 نفر روی شناور مشغول به فعالیت هستند که 106 نفر از این تعداد، نیروی پیمانکار و 22 نفر نیروی رسمی هستند. به کمک همین نفرات هم دکل الوند را راهبری می‌کنیم. این را هم بگویم که با اینکه حجم فعالیتمان زیاد شده، اما تراز نیروی انسانی منفی است، چون 73 نفر از همکارانمان بازنشسته شده‌اند و نیرویی هم جایگزین آنها نشده است.
از بحث‌های فنی که فاصله بگیریم، بفرمایید زندگی در کیش چگونه است؟
زندگی در کیش خیلی سخت است. منطقه عملیاتی کیش برای کسانی که از بیرون به این جزیره نگاه می‌کنند خیلی جذاب است، اما برای داخلی‌ها چنین نیست و این جذابیت را ندارد. کیش برای یک گردشگر و مهمان جذابیت و زیبایی‌های خاصی دارد، اما در لایه‌های زیرین اینگونه نیست. هزینه‌ها در کیش سرسام‌آور است؛ عموما خانواده نفراتی که اینجا مشغولند در سرزمین اصلی ساکن هستند، چراکه برای اجاره یک آپارتمان 37 متری در کیش باید هزینه زیادی را متحمل شد (300 میلیون تومان ودیعه و 6 میلیون تومان هم اجاره) هزینه رفت‌وآمد و استفاده از تاکسی و مایحتاج را هم به آن اضافه کنید. با حقوق‌هایی که نیروهای ما دریافت می‌کنند، زندگی در کیش بسیار سخت و همه چیز گران است. درست است که کیفیت در اینجا عالی است، اما برای کسی که درآمد بالایی داشته باشد نه برای همه. در اوج تابستان که اوج سفرها به همه جای کشور، به‌خصوص نقاطی مثل کیش است، بلیت به سختی تهیه می‌شود؛ مثلا امسال بعضی از همکارانمان برای بازگشت به سرزمین اصلی به دلیل اینکه نمی‌توانستند بلیت تهیه کنند، با مشکل بسیاری روبه‌رو بودند و مجبور شدند سه ماه تابستان امسال را دور از خانواده در این جزیره بگذرانند. سال گذشته هم وضع به همین منوال بود. هزینه‌های درمان و آموزش در جزیره بالاست و برای کوچکترین موضوعی در این زمینه‌ها باید به شیراز، یزد و یا به تهران برویم. در کل جزیره کیش برای کسی که به آموزش نیاز نداشته باشد و به لحاظ جسمی و مالی خوب باشد، خیلی خوب و عالی است.
با این تفاسیر فکر می‌کنم کارکنانی که در منطقه کیش زندگی می‌کنند، بهتر است که اقماری باشند.
در حال حاضر 70 درصد نیروهای مشغول به کار، اقماری نیستند. فکر می‌کنم پس از بهره‌برداری از میدان گازی کیش برای اینکه نیروی متخصص داشته باشیم باید اقماری شوند. من تجربه 30 سال زندگی اقماری دارم. همسرم معلم و پسرم دانشجوست. آنها ذهنیت خوبی از کیش ندارند و نام جزیره معنای خوبی را برایشان تداعی نمی‌کند، چون هیچ‌گاه در بزنگاه‌هایی که به من نیاز داشتند، کنارشان نبودم. برای نگهداشت متخصص در جزیره کیش راهی جز اقماری شدن نیست. اتاق کنترل ایستگاه تقویت فشار نسبت به سال قبل ریزش نیرو داشت و افراد به جاهای دیگر مثل پایانه شناور کوروش منتقل شدند. برخی نیز که از زبده‌ترین نیروها بودند، در چند سال گذشته به بخش‌های دیگر صنعت نفت مهاجرت کردند. در مجموع همان طور که پیش‌تر هم به این موضوع اشاره شد، هزینه‌های سرسام‌آ ور با دریافتی‌ها همخوانی ندارد و به راحتی نمی‌توان از پس هزینه‌های سنگین برآمد؛ این مهم زندگی و کار را در جزیره کیش، به‌ویژه برای افراد تازه استخدام شده بسیار سخت کرده است.
در حوزه مسئولیت های اجتماعی چه خدماتی را به کیش‌نشین‌ها ارائه کرده‌اید؟
به مدت 15 سال از سال 83 تا تیرماه 1401 انرژی کیش از جزیره سیری و به کمک کمپرسورهای تقویت فشار گاز کیش از شرکت فلات قاره ایران تامین می‌شد. افزون بر این‌ها از تیرماه 1401 عمده گاز جزیره کیش از سرزمین اصلی تامین می‌شود. خوشبختانه از تیرماه 1401 مصرف گازوئیل در جزیره صفر شده است.
کیش، زیبایی‌هایی دارد که شاید در کسوت یک گردشگر بتوان از آن زیبایی‌ها لذت برد، اما بی‌تردید برای افرادی مثل من و همکارانم در شرکت نفت فلات قاره که شب و روزشان را به هم می‌دوزند تا در بخشی که به خدمت در آن مشغولند، وقفه‌ای ایجاد نشود، این زیبایی‌ها چندان محسوس و قابل مشاهده نیست، اما دل به آن خوش دارند تا کسانی که برای گذران اوقات خوش پای به این جزیره می‌گذارند، با تلاش کارکنان در جای جای صنعت نفت از لحظه لحظه بودنشان در این جزیره زیبا لذت ببرند.
