بررسی راهكارهای عبور از چالش‌های صنعت نفت ایران
نبض نفت - رضا پاکدامن در گفت و گو با خبرنگار پایگاه اطلاع رسانی شرکت ملی نفت ایران با اشاره به ضرورت جهش در سرمایه‌گذاری و تولید در صنعت نفت و گاز کشور، اظهار کرد: درباره اصل ضرورت این جهش اتفاق‌نظر وجود دارد، اما در مورد روش‌های تحقق آن، دیدگاه‌های متفاوت و گاه متضادی وجود داشته که باعث کندی حرکت این بخش راهبردی و از دست رفتن فرصت‌های بزرگ شده است.
وی افزود: این اختلاف دیدگاه‌ها، در نهایت منجر به کاهش درآمدهای ارزی، از دست رفتن بازارهای بین‌المللی و تعمیق بحران ناترازی انرژی شده است.
پاکدامن با اشاره به اهداف برنامه هفتم توسعه مبنی بر ۹ درصد رشد در بخش نفت و ۱۲ درصد رشد در صادرات نفت، خاطرنشان کرد: تحقق این اهداف، با توجه به شرایط کنونی از جمله تشدید تحریم‌ها، مستلزم تحول جدی در رویکردها و سیاست‌هاست.
این کارشناس حوزه قراردادهای نفتی، «تأمین منابع مالی» را یکی از مهم‌ترین چالش‌های صنعت نفت عنوان کرد و گفت: بر اساس گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس، برای پاسخگویی به نیازهای توسعه‌ای صنعت نفت، دست‌کم ۱۰۰ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری جدید مورد نیاز است.
وی با اشاره به تلاش‌های صورت‌گرفته برای استفاده از منابع بانکی داخلی، تأکید کرد: این مسیر در عمل چندان موفق نبوده، چرا که بسیاری از بانک‌ها خود با ناترازی مالی مواجه هستند و از نظر مدل کسب‌وکار، تناسبی با سرمایه‌گذاری در صنعت نفت ندارند.
به گفته پاکدامن، تنها راهکار مؤثر در این زمینه، طراحی یک سازوکار تخصصی برای هدایت نقدینگی به سمت پروژه‌های مولد و زیربنایی، به‌ویژه در بخش انرژی است.
وی با بیان اینکه نهادهای مالی کشور توان جذب نقدینگی عظیم موجود در جامعه را ندارند، گفت: یکی از پیشنهادهایی که سال‌ها پیش ارائه کرده‌ام و هنوز به آن باور دارم، تأسیس «بانک تخصصی انرژی» است.
به گفته او، در حال حاضر کشور دارای ۳۰ بانک و موسسه اعتباری است اما تاکنون هیچ بانک تخصصی در حوزه انرژی تأسیس نشده است، در حالی که چنین نهادی می‌تواند خلأ مالی صنعت نفت را پر کند.
پاکدامن افزود: بانک انرژی در صورت برنامه‌ریزی دقیق می‌تواند نقش کلیدی در تأمین مالی پروژه‌های بالادستی، صدور تضامین و ایجاد زیرساخت مالی برای شرکت‌های فعال در این بخش ایفا کند.
وی با تأکید بر تفکیک جایگاه تأمین‌کننده مالی از پیمانکار در پروژه‌ها، اظهار کرد: شرکت‌های پیمانکاری کوچک و متوسط نمی‌توانند همزمان مسئول تأمین مالی نیز باشند، و این موضوع باید در نظام اجرایی پروژه‌ها به‌روشنی تعریف شود.
این کارشناس نفتی، با اشاره به لزوم صیانت از ذخایر نفت و گاز کشور، گفت: این ذخایر سرمایه نسل‌های آینده‌اند و باید با دقت و حساسیت مدیریت شوند.
به گفته او، صیانت به‌معنای حبس منابع یا واگذاری آن‌ها به شرکت‌های فاقد صلاحیت نیست، بلکه باید به‌عنوان فرصتی برای خلق ثروت و افزایش بهره‌وری تلقی شود.
وی بر ضرورت سخت‌گیری در انتخاب شرکت‌های E&P تأکید کرد و افزود: داشتن صرفاً توان مالی نباید معیار واگذاری پروژه‌ها باشد، بلکه توانمندی فنی، تجهیزاتی و مدیریتی باید ملاک اصلی ارزیابی قرار گیرد.
پاکدامن همچنین با انتقاد از رشد شتاب‌زده شرکت‌های دانش‌بنیان در سال‌های اخیر، تصریح کرد: نباید شرکت‌های فاقد تجربه یا صلاحیت صرفاً با برچسب دانش‌بنیان وارد پروژه‌های بزرگ نفتی شوند، چرا که این امر آسیب جدی به آینده صنعت وارد می‌کند.
وی در پایان، به افت کیفیت عملکرد شرکت‌های داخلی در نتیجه کاهش ارتباط با شرکت‌های بین‌المللی طی دو دهه گذشته اشاره کرد و افزود: بازگشت شرکت‌های معتبر بین‌المللی می‌تواند نقش مهمی در ارتقای دانش فنی، مدیریت پروژه، رعایت استانداردهای HSE، و توسعه منابع انسانی ایفا کند.
پاکدامن تأکید کرد: رویکرد شرکت ملی نفت ایران نباید بر اساس امضای تعداد زیاد قرارداد با هر نوع شرکت باشد، بلکه باید با تعریف چند پروژه بزرگ با همکاری شرکت‌های بین‌المللی معتبر، زمینه رقابت، رشد و توانمندسازی شرکت‌های داخلی به‌عنوان پیمانکار فرعی و سازنده فراهم شود.
