درخت پربار خودکفایی در منطقه ۴ انتقال گاز
نبض نفت - شرکت انتقال گاز ایران به عنوان یکی از شرکت‌های زیرمجموعه شرکت ملی گاز، در ۱۰ منطقه عملیاتی عهده‌دار انتقال گاز ایمن و پایدار در سراسر کشور است. همه خطوط انتقال گاز سراسری و انشعابات این خطوط که گاز را از پالایشگاههای گازی سراسر کشور دریافت می‌کنند و در ورودی شهرها به شرکت‌های گاز استانی تحویل می‌دهند، به همراه ایستگاه‌های تقویت فشار، مهم‌ترین تاسیسات این شرکت به شمار می‌آیند.
یکی از مناطق دهگانه شرکت انتقال گاز، منطقه ۴ عملیات انتقال گاز است که در شهر مشهد واقع شده و استان‌های خراسان شمالی، جنوبی، رضوی و بخش عمده‌ای از استان سمنان را شامل می‌شود.
سیدناصر علوی شهری، مدیرعامل این منطقه انتقال پایدار، مستمر و ایمن گاز را وظیفه اصلی تمام مناطق عملیات انتقال گاز می‌داند. گفت‌وگوی شانا با مدیرعامل منطقه ۴ انتقال گاز را در ادامه بخوانید.
منطقه ۴ انتقال گاز با بهره‌مندی از چه تاسیسات و مراکزی انتقال گاز را انجام می‌دهد؟
این منطقه ۵ مرکز بهره‌برداری فعال به همراه یک مرکز بهره‌برداری فرعی دارد که در بجنورد، نیشابور، شاهرود، گناباد، مشهد و یارد فرعی خانگیران واقع شده‌اند. همچنین دارای سه ایستگاه تقویت فشار گاز با عنوان ایستگاه رضوی، فاروج و دشت است.
در منطقه ۴، بیش از ۵ هزار کیلومتر خط اصلی گاز فشار قوی با قطر ۴۸ اینچ وجود دارد که از پارچین تا مرز ترکمنستان گسترده است. خطوط انتقال گازی که گاز جنوب را به خراسان و گاز پالایشگاه خانگیران را تا مشهد و شمال منتقل می‌کنند نیز از دیگر خطوط مهم در این منطقه هستند. همه این خطوط به شبکه سراسری انتقال گاز متصل شده‌اند.
خط انتقال گاز سربیشه - نهبندان که دیروز (شنبه ۱۴ مهرماه) راهاندازی شد نیز در گستره منطقه ۴ قرار دارد؟
بله. این خط در هفته دولت امسال تزریق گاز شد و جزو خطوط موفق شرکت انتقال گاز است. خط سربیشه - نهبندان ۱۲۷ کیلومتر طول دارد و قطر آن ۱۲ اینچ است که با همکاری و همفکری مهندسان و کارکنان شرکت مهندسی و توسعه گاز، پیش از موعد مقرر آماده افتتاح شد.
ایستگاه‌های تقویت فشار منطقه ۴ برای ورود به فصل سرما آماده‌اند؟
ما همه کارهای لازم را برای انتقال گاز مطمئن و پایدار در فصل سرد امسال را انجام داده‌ایم. در سال‌های گذشته نیز ایستگاه‌های تقویت فشار منطقه ۴ به خوبی از عهده انجام ماموریت خود برآمدند. به عنوان مثال، ایستگاه تقویت فشار دشت یکی از مهم‌ترین ایستگاه‌های ما است که حدود ۲ سال از راهاندازی آن می‌گذرد و کمک بسیار موثری برای تامین پایدار گاز شهرهای شمالی و خراسان است. در سال ۹۵ که واردات گاز از ترکمنستان قطع شد این ایستگاه توانست با تقویت فشار مطلوب، گازرسانی به استان مازندران را پوشش دهد.
خوشبختانه همه ایستگاه‌ها و مراکز منطقه ۴، عملیات تعمیرات را سپری کرده‌اند و برای فصل سرد امسال آماده هستند.
عملیات پیگرانی نیز روی خطوط منطقه ۴ انجام شده است؟
پارسال حدود یک هزار و ۶۰۰ کیلومتر عملیات پیگرانی تمیزکننده روی خطوط منطقه اجرا شد. افزون بر این، حدود ۸۰۰ کیلومتر نیز پیگرانی هوشمند انجام دادیم تا خطوط را پایش و عیوب آن را مشخص و رفع کنیم. این کار با همکاری پیمانکاری که از جانب ستاد تهران مشخص می‌شود انجام می‌گیرد.
خطوط انتقال گاز منطقه ۴ وظیفه انتقال چه گازی را بر عهده دارند؟
انتقال گاز به سوی مخزن شوریجه به منظور انجام عملیات ذخیره‌سازی گاز طبیعی، دریافت گاز پالایشگاه شهید هاشمی‌نژاد، انتقال گاز سوآپ ترکمنستان و انتقال گاز به چهار استان یادشده، از مهم‌ترین طرح‌های انتقال گاز است که همواره برعهده منطقه ۴ قرار داشته است. پارسال بیش از ۱۶ میلیارد مترمکعب گاز از طریق این منطقه منتقل شد که بیش از ۱۲ میلیارد مترمکعب آن مربوط به پالایشگاه خانگیران بود.
حجم انتقال گاز در منطقه ۴ به صورت سالانه افزایش می‌یابد؟
گاهی اینطور می‌شود. حجم انتقال گاز در این منطقه به مقدار تولید پالایشگاه، سرمای هوا در فصل زمستان، میزان مصرف و ...بستگی دارد. در نیمه نخست امسال نسبت به سال ۹۶، افزایش چشم‌گیری نداشتیم و به صورت تقریبی، همتراز بودیم.
و حجم خطوط چطور؟
حجم خطوط انتقال گاز منطقه ۴ بر اساس نیاز افزایش می‌یابد. با توسعه طرح‌های گازرسانی شهری و روستایی در خراسان و سمنان، باید حجم خطوط انتقال گاز منطقه را افزایش دهیم تا گازرسانی به مردم محقق شود. در یک سال اخیر نیز به حجم خطوط اضافه شدهT اما تعداد ایستگاه‌های تقویت فشار گاز، تغییری نکرده است.
انتقال گاز به همه شهر و روستاها در یک اولویت قرار دارند؟
برای ما فرقی ندارد که مردم با چه طبقه اجتماعی و اقتصادی و در کدام شهر یا روستا زندگی می‌کنند. هرکجا که در برنامه گازرسانی قرار داشته باشد بدون تردید از دریافت گاز پاک و سالم، بهره‌مند خواهد شد.
شهر مشهد چطور؟ مشهد یک شهر زیارتی است که در همه روزهای سال پذیرای مسافران است.
همین‌طور است. وجود بارگاه مقدس امام رضا (ع) در شهر مشهد، موجب شده تا در همه روزها به ویژه مناسبت‌ها، تعداد زیادی مسافر داخلی و خارجی به این شهر بیایند. طبیعی است که گازرسانی ایمن و پایدار برای تامین رفاه حال مردم ساکن مشهد و زائران، همواره یکی از دغدغه‌های منطقه ۴ انتقال گاز است. ما همیشه تلاش کرده‌ایم با انجام تعمیرات اساسی و تعمیرات عادی، بررسی سلامت خطوط انتقال گاز و افزایش مناسب طول خطوط، گاز را بدون مشکل به شرکت‌های گاز هر استان تحویل دهیم.
مهم‌ترین منبع شما برای دریافت گاز کجاست؟
محدوده شمال‌شرق ایران، خطه‌ای است که تامین گاز آن بر عهده پالایشگاه هاشمی‌نژاد است و ما گاز را از پالایشگاه به همه نقاط می‌رسانیم. البته در سال‌های اخیر، مقدار مصرف گاز به شدت افزایش یافته است تا جایی که گاز پالایشگاه خانگیران، به تنهایی کفاف مصرف چهار استان را نمی‌دهد. به همین سبب ما با اتصال به شبکه سراسری انتقال گاز، نیاز استان‌های خراسان و سمنان را تامین می‌کنیم.
راهاندازی خط انتقال گاز دامغان - کیاسر - ساری - نکا در مردادماه پارسال، توانست از بار مسئولیت منطقه ۴ بکاهد؟
بله راهاندازی این خط تاثیر بسیار مطلوبی در تامین گاز مناطق شمالی کشور داشت. تا پیش از آن هر موقع که گازرسانی به مناطق شمالی با مشکلی مواجه می‌شد منطقه ۴ و ۹ انتقال گاز با کمک هم وظیفه تامین گاز را بر عهده داشتند، اما از زمان راهاندازی این خط، از میزان کارکرد و استرس منطقه ۴ کاسته شده است.
اما بعید می‌دانم نگرانی شما در حوزه حفظ حریم خطوط لوله کمتر شده باشد!
بیشتر از قبل هم شده است. ما در زمینه حفظ حریم خطوط لوله گاز مشکلات فراوانی داریم. با تمام سازمان‌های مربوطه در ارتباط و پیگیر هستیم استعلام‌های خود را درست و به موقع انجام دهند تا شاید ساخت‌وسازهای غیرقانونی در حریم خطوط گاز، به حداقل ممکن برسد،اما رشد جمعیت به دلیل مهاجرت روستاییان زیاد است تا جایی که گاهی نمی‌توانیم جلوی ساخت و سازهای شبانه مردم در کنار حریم خطوط انتقال گاز را بگیریم.
ما در محدوده شهر مشهد ۲ هزار متجاوز به حریم خطوط گاز داریم و با توجه به قوانینی که اکنون در کشور جاری است نتوانستیم این ساخت‌وسازها را تخریب و حریم را پاکسازی کنیم. از آنجا که در بسیاری مواقع قضات رای به تخریب سازه‌ها نمی‌دهند شرکت ملی گاز مصمم شده که گاز خطوط را تقلیل فشار و تغییر کلاس دهد تا میزان حریم خطوط کمتر شود. البته این مشکل در سایر شهرها خیلی بیشتر در کنترل شرکت انتقال گاز قرار دارد، اما در مشهد همچنان موضوع نقض حریم خطوط پابرجا است.
برای تحقق شعار امسال که با عنوان «حمایت از کالای ایرانی» نام‌گذاری شده است، چه اقدام‌هایی انجام داده‌اید؟
شاید این جمله که ما در این زمینه پیشرو هستیم کمی کلیشه‌ای به نظر برسد، اما منطقه ۴ به راستی در واقعیت چنین است. ما نه تنها به سوی حمایت از کالای ایرانی حرکت کرده‌ایم، بلکه بهره‌مندی از توان نیروهای بومی را نیز همواره مدنظر داشته‌ایم. در کمیته جذب نیروهای پیمانکاری و غیررسمی نیز امتیاز ویژه برای نیروهای بومی قائل شده‌ایم.
تشکیل کمیته خودکفایی در این منطقه نیز در زمره اقدامات ما برای حمایت از کالای ایرانی است. هر آنچه نیاز داریم تا گاز را مطمئن و پایدار به دست شرکت‌های گاز استانی برسانیم تهیه می‌کنیم، اما اهتمام ما بر بومی‌سازی این کالاها است. برای اقلام مورد نیازمان شناسنامه فنی ایجاد کرده‌ایم. منابع داخلی را برای تامین آنها در نظر گرفته‌ایم و اکنون حتی اقلام یدکی ماشین‌آلات و توربین‌های‌مان را نیز داخلی‌سازی کرده‌ایم.
در این زمینه، چه نمونه‌هایی برای معرفی دارید؟
یکی از تجهیزاتی که در همه مناطق انتقال گاز مورد نیاز است دستگاه HOT TAP است. هات‌تپ یک دستگاه منحصر به فرد است که دور گردنده آن از دور پیش رونده‌اش مستقل است، به گونه‌ای که وقتی گاز درون خط جریان دارد، بدون قطع گاز می‌توانیم از این دستگاه استفاده کنیم و عملیات سوراخ‌کاری خط را انجام دهیم.
پارسال دستگاه HOT TAP برای نخستین بار در کشور و در منطقه ۴ انتقال گاز داخلی‌سازی شد. کاربرد اصلی دستگاه برای انشعاب‌گیری از خطوط است که تا حد زیادی از هدررفت گاز جلوگیری می‌کند. برای ساخت و اجرای این دستگاه از توان شرکت‌های خصوصی و دانش‌بنیان و نیز پارک علم و فناوری خراسان بهره‌مند شدیم و خوشبختانه آنچه به عنوان HOT TAP ایرانی ساخته شده یک اختراع و ابتکار جدید است که حتی از نمونه خارجی آن نیز بهتر و کاربردی‌تر است.
هات‌تپ تنها میوه درخت خودکفایی شما است؟
خیر. این درخت میوه‌های دیگری هم دارد. COLD CUTER یا دستگاه برش سرد نیز طعم شیرین خودکفایی را به ما چشانده است. در منطقه ۴ انتقال گاز توانستیم این دستگاه را نیز با همکاری شرکت‌های دانش‌بنیان داخلی‌سازی کنیم. برش گرم لوله گاز سبب انفجار می‌شود، اما برش سرد از وقوع حادثه جلوگیری می‌کند. هزینه‌های ساخت این دستگاه نیز از بودجه منطقه ۴ تامین شده است.
به توربین‌های منطقه نیز اشاره‌ای داشتید. تعمیر توربین‌های خارجی در مناطق مختلف انتقال گاز تبدیل به یکی از دستاوردهای شرکت در سال‌های اخیر شده است. شما درباره توربین‌های‌تان چه دستاوردی دارید؟
توربین‌ها و توربوکمپرسورهای منطقه ۴، از یک روغن خارجی استفاده می‌کردند. استفاده از این روغن برای کارکرد توربوکمپرسورها اهمیت بسیار زیادی داشت، اما تصمیم گرفتیم این روغن خاص را نیز بومی‌سازی کنیم. بنابراین مشخصات فنی آن را به ۲ شرکت داخلی ارائه کردیم و با همکاری و تایید پژوهشگاه صنعت نفت توانستیم به یک نمونه داخلی باکیفیت دست یابیم. این روغن داخلی پس از ارزیابی‌های فراوان و حدود ۱۸ هزار ساعت کار آزمایشی مطابق استانداردهای شرکت ملی گاز تایید شد که اکنون ۱۱ توربین در سطح شرکت انتقال گاز از این روغن داخلی باکیفیت استفاده می‌کنند.
چه نظارتی برای انجام همه این کارها و انتقال گاز پایدار بر منطقه ۴ برقرار است؟
انتقال گاز پایدار بدون قطع گاز در همه مناطق دهگانه، یک هدف مهم است. به همین منظور با استفاده از سیستم اطلاعات مکانی که به صورت یکپارچه در مناطق انتقال اجرا شده است، روند انتقال گاز به همراه اطلاعات خطوط انتقال شامل مشاهد و تجزیه و تحلیل حجم، کیفیت و کمیت گاز انتقالی از سوی ستاد انتقال گاز تهران و دیسپچینگ شرکت ملی گاز در هر لحظه بررسی می‌شود. همچنین اطلاعات عملیات تعمیرات، پیگرانی‌ها، مشخصات فیزیکی لوله‌ها، کارکرد ایستگاه‌های تقویت فشار و هر آنچه در هر منطقه انتقال گاز رخ می‌دهد نیز از طریق این سیستم قابل مشاهده و کنترل است.
منبع: شانا
