معطل ماندن توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبی با اشتباهات استراتژیک وزارت نفت
به گزارش نبض نفت به نقل از رویترز، سال 5 سال قبل بیژن نامدار زنگنه که برای دومین بار به طبقه 15 وزارت نفت رفت در جمع رسانه ها گفت باید برای جذب سرمایه گذار خارجی و ورود شرکت های خارجی دست بکار شویم و مدل جدید قراردادی را تدوین کنیم که این مدل شرایط برد برد را برای صنعت نفت ایران و سرمایه گذاران خارجی داشته باشد.
به قول شیخ الوزرا برای این کار نیز تیم خبرهای از کارشناسان جوان و خبره گرد هم آمدند و مدل جدید قراردادی به نام IPC تدوین شد حتی پس از تدوین این مدل نیز کنفرانسی در تهران برای معرفی این مدل برگزار شد که البته پیشتر قرار بود این معرفی در لندن صورت گیرد که بنا به دلایلی این کار صورت نگرفت.
به هرحال بعد از کش و قوس هایی این مدل تدوین و سه سال پیش در چنین روزهایی در کنفرانس تهران رونمایی شد و پس از آن نیز برخی از اعضای کارگروه تدوین مدل جدید قرارداد ها نیز پست هایی گرفتند که اخیرا نیز یکی از آنها عضو هیات مدیره شرکت ملی نفت ایران شد.
پس از آنکه این مدل قراردادی رونمایی شد، همه رسانه ها منتظر بودند کار توسعه صنعت نفت که به خاطر تدوین این مدل عملا تعطیل شده بود با ورود شرکت های خارجی از سر گرفته شود و مسئولان وزارت نفت که پیش از ورود به این صنعت خود را ژنرال نامیده بودند از خود حرکتی را نشان دهند و بالاخره بعد از وقفه 2 ساله صنعت نفت حرکتی از خود نشان دهد.
با این حال مسئولان وزارت نفت در پاسخ به این سوال که بالاخره چه زمانی مدل جدید قراردادی به کار گرفته می شود می گفتند در حال رایزنی با شرکت های بزرگ بین المللی هستیم و ناگفته نماند که چند شرکت بزرگ هم در این مدت به تهران آمدند و توافق نامه های مطالعاتی محرمانه ای نیز امضا شد هرچند که باز کارشناسان منتقد و یا به قول مسئولان وزارت نفت دلواپسان قرارداد IPC گفته بودند این کار نیز می تواند به زیان صنعت نفت ایران تمام شود.
به هر حال تفاهم نامه های مطالعاتی بین مسئولان شرکت ملی نفت ایران و برخی از شرکت های بزرگ بین المللی مانند BP و توتال و ENI و دیگر شرکت ها برای میادین مشترک و غیر مشترک امضا شد.
در این میان به قول مسئولان صنعت نفت همان دلواپسان تاکید کردند تاخیر در توسعه صنعت نفت می تواند مشکلات جدی را برای کشور ایجاد کند و باید نگران تحریم های احتمالی بود اما مسئولان صنعت نفت رسما اعلام می کردند تحریم های احتمالی مانع از فعالیت صنعت نفت ایران نخواهد شد زیرا که مدل جدید قراردادی مانع از تحریم صنعت نفت ایران می شود.
آنها معتقد بودند آنقدر این مدل جذاب است که هیچ شرکت خارجی حاضر نیست کار را به خاطر تحریم ها رها کند و از ایران برود!
خروج سریع توتال از پارس جنوبی بعد از خروج آمریکا از برجام
منتقدان که می دیدند حرفشان در این شرایط خریدار ندارد کمی از انتقاد خود کاستند و وزارت نفت نیز تیرماه 96 و بعد از 4 سال رکود در صنعت نفت قرارداد توسعه فاز 11 را در قالب همین مدل قراردادی با کنسرسیومی از توتال فرانسه ، سی ان پی سی چین و پتروپارس ایران منعقد کرد.
اما بلافاصله پس از خروج آمریکا از برجام همگان دیدند که شرکت توتال نیز بار و بندیل خود را جمع کرد و از ایران خارج شد و براساس این قرارداد فعالیت توسعه ای فاز 11 به شرکت چینی رسید.
پس از خروج توتال و وقفه چند ماهه از تحویل این فاز توسط شرکت سی ان پی سی، اما این شرکت چینی فعالیت خود را ر فاز 11 آغاز نکرد و اوایل آذرماه بود که وزیر نفت گفت: شرکت CNPC چین رسما جایگزین توتال شده برای توسعه فاز 11 پارس جنوبی شده، اما عملا شروع به کار نکرده است.
وی همچنین اعلام کرد باید با شرکت چینی CNPC مذاکره شود تا مشخص شود فعالیت عملیاتی و اجرایی را از چه زمانی آغاز می کند.
این گزارش حاکی است، باصطلاح دست دست کردن چینی ها در توسعه فاز 11 این شائبه را ایجاد می کرد که این شرکت عملا دارد تاریخ را تکرار می کند.
تاریخ تکرار شد
محمد امین قاسمی یکی از کارشناسان صنعت نفت با اشاره به تاریخچه حضور توتال در فاز 11 به خبرنگار فارس گفت: شرکت ملی نفت ایران و شرکت توتال در سال 1379 برای توسعه بخش بالادستی فاز 11 پارس جنوبی به توافق رسیدند و تفاهم‌نامه‌ای به امضا رساندند. اما عملاً اقدام خاصی از طرف این شرکت فرانسوی صورت نگرفت و در نهایت توتال فرانسه که به دنبال خروج از این پروژه بود با ارائه رقمی بسیار بالا برای توسعه این فاز، ایران را در شرایطی قرار داد که نتواند پس از حدود 8 سال معطل ماندن فاز 11، این قرارداد را با شرکت فرانسوی به امضا برساند.
وی ادامه داد: شرکت ملی نفت ایران در آن زمان با پیشنهاد حدود 10 تا 11 میلیارد دلاری فرانسوی‌ها مخالفت کرد و به این ترتیب شرکت توتال از این پروژه کنار گذاشته شد و چینی‌ها گزینه جایگزین برای توسعه فاز 11 پارس‌جنوبی شدند.
قاسمی خاطرنشان کرد: این طرح در سال 1388 نیز با هزینه 4 میلیارد دلاری به شرکت سی.ان.پی.سی واگذار شد و بعد از گذشت چهار سال از امضای قرارداد توسعه فاز 11 پارس جنوبی با این شرکت چینی، به‌دلیل اینکه چینی‌ها هیچ اقدام مؤثری برای توسعه این فاز انجام نداده بودند، طی یک توافق دوجانبه قرارداد توسعه این فاز با چینی‌ها فسخ شد.
این کارشناس صنعت نفت تصریح کرد: در سال 1397 نیز تنها یک هفته بعد از اعلام خروج آمریکا از برجام توسط ترامپ، شرکت فرانسوی توتال با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد که چنانچه این شرکت نتواند از آمریکا معافیت تحریمی دریافت کند، از پروژه توسعه فاز 11 میدان گازی پارس جنوبی کناره‌گیری می‌کند و توتال برای بار دوم از این پروژه خارج شد و شاهد هستیم که دوباره مسئولان وزارت نفت که آن دوره نیز در راس کار بودند این پروژه را به چینی ها سپردند و هم اکنون نیز از چینی مطالبه ای صورت نمی گیرد که این فاز را اجرایی کنند.
وی خاطرنشان کرد: شرایطی که وزارت نفت دنبال می کند نشان می دهد ظاهرا مسئولان صنعت نفت هیچ تمایلی ندارند تا این فاز راه اندازی شود والا تاکنون باید چینی ها کار خود را آغاز می‌کردند.
این کارشناس صنعت نفت خاطرنشان کرد: برای بازنشستگانی که در وزارت نفت کار می کنند و یا کسانی که تنها چند سال به بازنشستگی آنها باقی نمانده است فرقی نمی کند که فاز 11 اجرایی شود یا نشود و ظاهرا دلیل تلاش برای انعقاد قرارداد با توتال نیز فقط به دلیل آن بود که وزیر نفت بگوید در دوران من اروپایی‌ها به ایران بازگشتند که همگان دیدند راهی که وزیر نفت می رفت ما را به سرمنزل مقصود نمی رساند.
وی گفت: این فرصت مناسبی بود که نمایندگان ملت در مجلس حقوق ملت را از وزیر نفت مطالبه کنند که متاسفانه نمایندگان مجلس نیز سکوت کرده اند.
چین هم از فاز 11 کنارگیری کرد
دو روز پیش خبرگزاری رویترز از قول سه مدیر دولتی چین اعلام کرد "شرکت ملی نفت چین (CNPC) برای به حداقل رساندن تنش‌ها در میان مذاکرات میان پکن و واشنگتن و در واکنش به فشارهای آمریکا، سرمایه‌گذاری در پارس جنوبی ایران را به حالت تعلیق درآورده است."
جالب اینجا است که بیژن زنگنه در یک برنامه تلویزیونی فقط اعلام کرد انها حق ندارند از این پروژه کنارگیری کنند اما ظاهرا چینی ها تصمیم گرفته اند که به کار آغاز نشده خود در فاز 11 خاتمه دهند و با این شرایط کار توسعه این فاز به شرکت پتروپارس خواهد رسید.
اشتباه بزرگ گره زدن رفع نیاز داخل به خارج از کشور
طبق زمان‌بندی اولیه، قرار بود 40 ماه بعد از امضای قرارداد، تولید گاز از میدان فاز 11 پارس جنوبی آغاز شود. اما با گذشت حدود 12 ماه، اقدام قابل‌توجهی در این میدان صورت نگرفته و برای ماه‌های متوالی اعلام می شود که مناقصات این پروژه در حال برگزاری است و یا اتمام یافته؛ این در حالی است که شرکت‌هایی چون پتروپارس، گروه مپنا، پتروایران، قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء(ص)، شرکت اویک و امثال آنها که بسیاری از آنها به صورت مستقیم یا غیرمستقیم زیرمجموعه وزارت نفت محسوب می‌شوند می‌توانند این پروژه را در اختیار بگیرند و برای بخش‌هایی که نیازمند فناوری جدید است، از شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات فنی نفت و گاز استفاده کنند.
به‌عنوان‌مثال فاز 12 میدان گازی پارس جنوبی که ازنظر حجم عملیات و میزان سرمایه‌گذاری، عظیم‌ترین طرح تاریخ صنعت نفت ایران و یکی از بزرگ‌ترین طرح‌های تولید گاز جهان است، نمونه بارز توانمندی شرکت‌های ایرانی در مدیریت پروژه‌های بزرگ گازی محسوب می‌شود. اهمیت توسعه این فاز به‌قدری بالا است که استفان میشل، مدیر بخش خاورمیانه و آفریقای توتال در این زمینه عنوان کرده است: «کارشناسان و مدیران شرکت توتال از عملکرد ایران در دوران عدم حضور در پارس جنوبی کاملاً غافلگیر شدند و عملکرد ایرانی‌ها به‌ویژه در فاز 12 بسیار ستودنی بود».
لزوم اخذ ضمانت‌های واقعی از شرکت‌های خارجی
توتال که پیش از این نیز توسعه فاز 11 پارس جنوبی را چندین سال معطل گذاشته بود، مجدداً به بهانه بازگشت تحریم‌ها و بدون پرداخت هیچ‌گونه خسارتی، از قرارداد توسعه این فاز خارج شد تا توسعه فاز 11 باز معطل نگه داشته شود. این امر به دلیل عدم اخذ ضمانت‌های واقعی از شرکت‌های خارجی برای وضعیت بازگشت تحریم‌ها بوده است.
همانطور که گفته شد یکی از مهمترین بخش‌های توسعه‌ای میدان گازی پارس جنوبی که مرزی ترین فاز این میدان بوده و برای تولید گاز و میعانات گازی نقطه‌ای مطلوب تر از دیگر نقاط این میدان مشترک است، همین فاز 11 پارس جنوبی است که به خاطر بدعهدی دو شرکت توتال فرانسه و سی.ان.پی.سی چین سالها با تأخیر در توسعه مواجه شده و اکنون نیز معطل امروز و فردا کردن شرکت چینی یا بی‌میلی مدیران وزارت نفت برای کار کردن با غیراروپایی‌ها است. در واقع مقصران تأخیر در توسعه فاز 11 بار دیگر با اشتباه مدیریتی و در نگرفتن ضمانت لازم برای تأخیرهای تحمیلی به پروژه، فضا را برای تکرار تاریخ و معطل نگه داشتن بیش از پیش توسعه آخرین فاز توسعه‌نیافته از میدان مشترک گازی پارس جنوبی مهیا کرده‌اند.
لازم است وزارت نفت به‌جای اتکا به شرکت‌های خارجی که اجرای پروژه‌های کشور را معطل تصمیم آمریکا و سایر دشمنان ایران گذاشته‌اند، استفاده از توان داخلی و تقویت آن را در دستور کار خود قرار دهد. به خصوص اینکه بسیاری از شرکت‌های نفتی تابعه وزارت نفت که هیچ تخصصی جز اجرای پروژه‌های توسعه میادین نفت و گاز ندارند مدت‌هاست پروژه‌ای برای اجرا ندارند و ظرفیت با ارزش آنها معطل مانده است.
ما را در کانال تلگرامی نبض نفت دنبال کنید
