سرنوشت ایران در اوپک

نبض نفت - در حالی که انتظار می‌رفت معافیت از تحریم خرید نفت ایران برای پنج خریدار نفت ایران تمدید شود، اما مهلت این معافیت‌ها به پایان رسید و ظاهراً ترامپ آن‌ها را تمدید نکرده است. آن‌طور که اظهارات مقامات آمریکایی نشان می‌دهد، مهم‌ترین پشتوانه ترامپ برای اتخاذ چنین تصمیمی، وعده عربستان و امارات برای جبران هرگونه کاهش عرضه از سوی ایران بوده است. با این حال مقامات سعودی سیگنال‌های مبهمی به بازار صادر می‌کنند و همکاری و توافق مستقیم با آمریکا را تاکنون تأیید نکرده‌اند.

درواقع هرچند بیانیه‌های کاخ سفید زدوبند ریاض با واشنگتن برای افزایش تولید و پر کردن جای خالی ایران در بازار را تأیید می‌کند، اما مقامات سعودی در عین حال به رسانه‌ها از احتمال تمدید توافق نفتی اوپک پلاس تا پایان سال جاری میلادی گفته‎اند و هرگونه افزایش تولید زود هنگام برای جبران کاهش عرضه نفت ایران را رد کرده‌اند.

از سوی دیگر به نظر می‌رسد عربستان از طرفی نگران افزایش تنش‌ها با ایران است و از سوی دیگر سعی دارد که وجهه خود در اوپک را حفظ کند چراکه اقدامات این کشور در بازار نفت طی یک سال گذشته مقامات سعودی را در برابر این اتهام قرار داده که تصمیماتی کاملاً هماهنگ با سیاست‌های آمریکا اتخاذ می‌کند و اوپک را در مرز فروپاشی قرار داده این موضوعی است که از سوی مقامات وزارت نفت کشورمان بارها اعلام شده است.

اوپک در چه وضعتی قرار دارد

از سوی دیگر یکپارچگی داخلی اوپک در شرایطی که چندین عضو بزرگ این گروه نه تنها با تحریم‌های خارجی مواجه شده‌اند بلکه اعضایی مانند ونزوئلا در خطر فروپاشی داخلی قرار گرفته‌اند زیر سوال رفته است. آمریکا با هدف اعمال فشار حداکثری، پایان معافیت‌ها برای واردات نفت ایران را اعلام کرده و اگرچه هدف ترامپ برای به صفر رساندن تولید نفت ایران غیرواقع گرایانه است اما تأثیر تحریم‌ها برای همه غیرقابل انکار است.

با در نظر گرفتن شرایط این دو عضو بزرگ اوپک، بنای داخلی این گروه شکاف پیدا کرده است. استراتژی کاهش تولید اوپک پلاس با هدایت عربستان سعودی همچنان اجرا می‌شود اما بخشی از موفقیت آن ناشی از تبعات منفی تحریم‌های آمریکا علیه ایران و ونزوئلا بوده است. سطح بالای پایبندی این گروه به توافق کاهش تولید (۱۲۸ درصد) به دلیل افت عرضه این دو صادرکننده بزرگ بوده است. همزمان عربستان سعودی، امارات متحده عربی و روسیه نقش خود را حفظ کرده و طبق توافق، عرضه خود را محدود نگه داشته‌اند. خوش بینی نسبت به عراق بر مبنای فرضیات نامعلوم است در حالی وضعیت لیبی به کلی متشنج است.

در این بین ناکامی نیجریه برای فروش برخی از محموله‌های نفت خود، مسائل داخلی اوپک را تشدید کرده است. منابع آگاه نیجریه که بزرگترین تولیدکننده نفت آفریقا به شمار می‌رود اخیراً اظهار کردند که حدود ۲۰ درصد از محموله‌های نفت این کشور حتی پس از کاهش قیمت به فروش نرفته است. نیجریه قیمت فروش سبد گریدهای نفت خام برای بارگیری در ماه مه را کاهش داده زیرا خریداران تمایلی برای خرید محموله‌های نفتی که دو دلار در مقایسه با نفت برنت گران‌تر هستند نشان نمی‌دهند.

بنا بر گزارش‌های منتشره در حال حاضر گریدهای نفتی اصلی نیجریه شامل بانی لایت و فورکادوس و اسکراووس شاهد کاهش ۲۰ تا ۲۵ سنتی نسبت به آوریل هستند. همزمان نیجریه ناچار شده است چند بار وضعیت اضطراری برای صادرات نفت بانی لایت به دلیل تعطیلی یکی از دو خط لوله صادراتی خود اعلام کند که دلیل اصلی آن عدم تقاضا از سوی مشتریان اروپایی بوده است.

علاوه بر این در هفته‌های آتی که تحلیلگران به آمارهای تولید، حجم ذخایر و تقاضا متمرکز می‌شوند، اوپک تلاش خواهد کرد در برابر فشار برای افزایش تولید مقاومت کند و همزمان جناحی که در رأس آن عربستان سعودی قرار دارد احتمالاً با مقابله با محور تهران-ونزوئلا و احتمالاً عراق خواهد پرداخت. وزیر نفت ایران در بیانیه‌های متعدد به دفعات درباره خطر فروپاشی اوپک هشدار داده و تهران تهدید کرده است تمامی تدابیر لازم را برای مسدود کردن جریان نفت و گاز اعضای اوپک که از تحریم‌های آمریکا حمایت می‌کنند به کار خواهد بست.

حذف نفت ایران از بازار غیر ممکن است

با تمام این اوصاف، بیژن زنگنه در دیدار با دبیرکل اوپک در تهران موضوع تهدید مذکور را مطرح کرد و بارکیندو در پاسخ، اظهار کرد اوپک تمام تلاش خود را خواهد کرد تا سیاست‌های نفت و گاز این سازمان از سیاست جدا شود و تاکید کرد که حذف نفت ایران از بازار غیر ممکن است؛ با این حال اظهارات دبیرکل اوپک با توجه به داغ شدن آتش اختلاف میان اعضای اوپک چندان روشن به نظر نمی‌رسد. ایران روی عراق، لیبی و ونزوئلا برای اعمال فشار روی ریاض و ابوظبی برای عدم حمایت از تحریم‌های آمریکا حساب می‌کند. دیدار اوپک در ژوئن از اهمیت بالایی برخوردار خواهد بود.

ایران برنامه‌ای برای خروج از اوپک ندارد

اما به تازگی زنگنه اعلام کرده که ایران برنامه‌ای برای خروج از سازمان اوپک ندارد و ابراز تأسف می‌کند از این‌که بعضی از اعضای اوپک، این سازمان را به یک کانون سیاسی برای مقابله با دو عضو بنیانگذار اوپک یعنی ایران و ونزوئلا تبدیل کرده‌اند و دو کشور منطقه، در این سازمان با ما دشمنی می‌کنند؛ ما دشمن آن‌ها نیستیم اما آن‌ها با ما دشمنی می‌کنند و اوپک را تبدیل به سازمان سیاسی کردند و از نفت به عنوان سلاح در بازار جهانی و جهان علیه ما استفاده می‌کنند.

به گفته وی نفت سلاح نیست و نباید نفت را سیاسی کرد، ما همیشه گفته‌ایم بازار نفت باید غیرسیاسی باشد و نباید از نفت به عنوان سلاح استفاده شود، چراکه دود این کار به چشم اوپک و اعضای آن می‌رود و اعتقاد من این است که این کشورها اوپک را به سمت فروپاشی می‌برند، ولی ما می‌خواهیم اوپک حفظ شود، این دو کشور با دعوا در داخل اوپک و ستیزه‌گری بین اعضا، این سازمان را تضعیف کرده و به سمت فروپاشی می‌برند.

منبع: ایسنا