پایداری وزیر پیشکسوت ایران در برابر آمریکا و عربستان
به گزارش نبض نفت به نقل از بلومبرگ، شبکه بلومبرگ در آستانه یکصدوهفتادو
ششمین نشست اوپک، در گزارشی به سوابق و تجارب بیژن زنگنه، وزیر نفت ایران به عنوان
یکی از چهره‌های باسابقه اوپک پرداخته که بخش‌هایی از این گزارش در ادامه آمده است:
بیژن زنگنه، باسابقه‌ترین وزیر در اوپک است. در ۱۴ سال سفر و رفت‌وآمد به مقر اوپک، او هم در چانه‌زنی در پشت درهای بسته که درباره سیاست اوپک تصمیم‌گیری می‌شود و هم به عنوان یک چهره شناخته‌شده و منحصربه‌فرد در دیپلماسی عمومی که وزیران برای گفت‌وگو با بازارهای جهانی از آن استفاده می‌کنند، مهارت خود را ثابت کرده است. اما هنگام حضور در نشست فردا (دوشنبه، ۱۰ تیرماه) که چهل‌وهشتمین حضور زنگنه در نشست اوپک است، او از چند جبهه تحت فشار است. پس از بازگرداندن تحریم‌ها از سوی ترامپ، صادرات نفت ایران کاهش یافته و تنش در روابط ایران و آمریکا شدت گرفته است. همزمان، سیاست اوپک به‌طور عمده از سوی رقیب سرسخت ایران، یعنی عربستان، تعیین می‌شود و زنگنه با فشار تندروهای داخلی نیز روبه‌رو است که او را در زمره اصلاح‌طلبانی می‌دانند که در بهبود روابط با غرب دچار لغزش شدند.
با این همه، هیچ یک از اینها نقش زنگنه را بی‌اهمیت نمی‌کند. در سال‌های اخیر، زنگنه که ۶۷ سال دارد، ثابت کرده که قادر است از بدترین شرایط بهترین را بسازد. هدف او این خواهد بود که به همتایانش و همین‌طور مخاطبان داخلی که خواهان نمایش قدرت ایران در محیط بین‌المللی هستند، نشان دهد که ایران نمی‌تواند نادیده گرفته شود.
او باور دارد که اولویت دادن عربستان به روابط دوجانبه با روسیه، کشوری که حتی عضو اوپک هم نیست، اما در اتحاد اوپک و متحدانش در سال ۲۰۱۶ میلادی نقشی مهم داشته است، اوپک را تضعیف می‌کند.
زنگنه گفته است که اوپک به دلیل یکجانبه‌گرایی برخی اعضا در خطر است و این سازمان با خطر سقوط روبه‌رو است.
در هفته‌های اخیر، در مسئله ظاهرا پیش پا افتاده مربوط به زمان برگزاری نشست ۱۷۶ اوپک، زنگنه قدرت خود را به نمایش گذاشت. پس از آنکه وزیران نفت کشورهای عضو اوپک، تاریخی را در ماه ژوئن در نظر گرفتند، روسیه برای به تاخیر افتادن نشست تا پس از نشست این هفته گروه ۲۰ در ژاپن، پافشاری کرد. ایران اعتراض خود را اعلام و کاری کرد پس از چند هفته کشمکش، تاریخی جدید تثبیت شود.
اگرچه زنگنه همواره سرسخت نبوده و با وزیر نفت پیشین عربستان، علی النعیمی، رابطه کاری خوبی داشته، اما همواره برای تقابل آمادگی داشته است. حتی در سال ۲۰۰۰ میلادی، در نخستین دوره از وزارت نفت خود، پس از آنکه النعیمی در بحبوحه نشست اوپک با وزیر انرژی آمریکا به مشورت پرداخت، زنگنه از امضای بیانیه پایانی خودداری کرد.
چنین لحظاتی، پس از وضع دوباره تحریم‌های ترامپ در سال ۲۰۱۸ میلادی، بیشتر پیش آمده‌اند. در ماه ژوئن پارسال، زنگنه با عصبانیت از نشست اوپک خارج شد، زیرا باور داشت عربستان از تحریم‌ها استفاده می‌کند تا سهم ایران از بازار نفت را بدزدد. ۶ ماه بعد، هنگام بحث درباره اینکه ایران باید از کاهش تولید نفت معاف شود یا نه، زنگنه کاری کرد که نشست اوپک یک روز بیشتر طول بکشد.
زنگنه یکی از خادمان باسابقه جمهوری اسلامی است. او در دانشگاه تهران، در رشته مهندسی عمران تحصیل و در سال ۱۹۷۷ و یک سال پیش از سقوط رژیم فاسد پهلوی در پی اعتراض‌های مردمی، مدرک کارشناسی ارشد خود را دریافت کرد.
دو سال پس از انقلاب سال ۱۹۷۹ میلادی، زنگنه به عنوان معاون امور فرهنگی در وزارت ارشاد اسلامی منصوب شد. او چند سال در جنگ ایران و عراق بر پروژه‌های بازسازی نظارت داشت و در سال ۱۹۸۸، سالی که جنگ پایان یافت، به عنوان وزیر نیرو انتخاب شد.
او سال ۱۹۹۷ از سوی محمد خاتمی، رئیس‌جمهوری اصلاح‌طلب، وزیر نفت شد و تا سال ۲۰۰۵ میلادی که محمود احمدی‌نژاد به ریاست جمهوری رسید، این مقام را در اختیار داشت. در نخستین دوره وزارت، زنگنه با قراردادهای بیع متقابل که بازپرداخت به سرمایه‌گذاران با تحویل نفت صورت می‌گرفت، تلاش کرد سرمایه‌گذاران خارجی را جذب کند. شرکت‌های توتال فرانسه و استات اویل نروژ (که اکنون با نام اکینور شناخته می‌شود) در پروژه‌هایی در ایران متعهد شدند.
پس از آنکه دوره ریاست جمهوری احمدی‌نژاد در سال ۲۰۱۳ میلادی پایان یافت، حسن روحانی، زنگنه را دوباره به مقام خود بازگرداند. در سال‌هایی که زنگنه خارج از وزارت نفت بود، تحت فشار تحریم‌های آمریکا و اتحادیه اروپا برای مهار پژوهش‌های هسته‌ای ایران، تولید نفت ایران سقوط کرد و از دومین تولیدکننده عمده نفت در اوپک، به ششمین تولید کننده تبدیل و قدرت آن در این سازمان به شدت تضعیف شد.
وقتی تحریم‌های یادشده در سال ۲۰۱۵ میلادی برطرف شدند، بازسازی صادرات نفت ایران آغاز شد و زنگنه دوباره تلاش کرد شرکت‌های نفتی (بین‌المللی) را به ایران بازگرداند. در نشست‌های اوپک، مدیران پشت در اتاق زنگنه در وین صف می‌بستند تا درباره پروژه‌های احتمالی مذاکره کنند.
پس از انتخاب ترامپ در سال ۲۰۱۶ میلادی، همه چیز معکوس شد. حتی پیش از آنکه تحریم‌ها به شکل رسمی بازگردند، سرمایه‌گذاران دچار ترس شدند و شرکت‌های غربی از جمله توتال و شل، خرید نفت از ایران را متوقف کردند.
زنگنه در ایران تحت فشار دائم نمایندگان تندرو و راستگراست که چندین بار تلاش کرده‌اند او را استیضاح و از وزارت برکنار کنند، اما سابقه او در اوپک و تلاش‌های او برای احیای بخش انرژی ایران به این معناست که او در میان عموم مردم به عنوان تکنوکراتی کارآمد و متعهد و بی‌ادعا، شهرتی به دست آورده که در میان سران ایران کمیاب است.
هلیما کرافت، تحلیلگر بانک آربی‌سی کانادا گفت: او در ایران، همانند همه اعتدال‌گرایان در محاصره است. او قدرت ماندگاری چشمگیری را به نمایش گذاشته، زیرا منتقدان تندرو او در ایران، نام او را مرتب برای استیضاح مطرح می‌کنند.
زنگنه همچنان در وین مورد احترام است، زیرا همتایان اوپکی‌اش برای پایبندی عمیق او به اجماع سنتی در اوپک و جدی بودنش در اهداف، احترام قائلند.
در ماه دسامبر پارسال، هنگامی که او به لابی هتل کمپینسکی وارد شد، روزنامه‌نگاران هنگام تلاش برای نزدیک کردن میکروفن‌ها و دوربین‌های خود به زنگنه، با محافظان او درگیر شدند. با وجود فشار جمعیت، زنگنه آرامش خود را حفظ کرد و منتظر ماند تا پیامی ساده را منتقل کند: ایران تا زمانی که مشمول تحریم‌های آمریکا باشد، نمی‌تواند در کاهش تولید اوپک مشارکت کند و به دیگر اعضای اوپک اجازه نمی‌دهد سهم مشروع آن را از بازار نفت بدزدند.
