احتمال تعطیلی پالایشگاههای روغن با افزایش قیمت برش نفتی
اتفاقی که می‌تواند ابتدا ضربه‌ای مهلک به اقتصاد شرکت‌های تولیدکننده روغن‌موتور در کشور و ضربه نهایی را نیز به مصرف‌کننده روغن موتور وارد کند.
شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی در حالی قیمت فروش لوب‌کات را برای مرداد ماه 20درصد افزایش داده است که پالایشگاههای روغن‌سازی مجبور به تولید انواع روانکارها به ویژه روغن‌های موتوری با قیمت‌های مصوب دولتی هستند.
افزایش دوباره قیمت لوب‌کات توسط شرکت پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی آن هم به میزان20درصد، اتفاقی غیر قابل هضم در صنعت روانکارهاست که می‌تواند ادامه حیات 4 شرکت پالایشگاهی تولیدکننده روغن پایه و انواع روانکار در کشور و شرکت‌های ریز و درشت فعال در این صنعت را با چالشِ ماندن یا نماندن در این بازار مواجه کند.
مشکلات تولیدکنندگان هر روز بیشتر می‌شود
روغن پایه به عنوان اصلی‌ترین ماده تشکیل‌دهنده انواع روغن‌موتور و روانکارهای صنعتی از سال گذشته تا امروز با چالش‌های فراوانی روبرو است. شاید در نگاه اول افزایش نرخ خوراک پالایشگاههای روغن‌سازی برای مصرف‌کنندگان روغن‌موتور موضوع چندان مهمی نباشد، اما وقتی پای تولید و قیمت روغن‌موتور مصرفی مردم برای خودروهای سبک و سنگینشان به میان می‌آید روغن پایه و خوراک اصلی تولید آن بیش از پیش حائز اهمیت می‌شوند.
وضعیت این روزهای بازار روغن‌موتور به شکلی رقم خورده است که بازار بیش از این کشش افزایش قیمت را ندارد و از سوی دیگر تولیدکننده‌های روغن موتور نیز باید با زیان تولیدات خود را ادامه دهند.
را که این شرکت‌ها باید خوراک اصلی را بر اساس قیمت فوب خلیج فارس خریداری کنند اما محصول نهایی را با قیمت‌های مصوب سازمان حمایت، به مصرف‌کننده عرضه کنند؛ روندی که بی‌شک در صورت ادامه یافتن می‌تواند ادامه حیات را حتی برای بزرگان این صنعت با مشکل مواجه سازد.
فرمولی که به زیان مردم تمام می شود
امروز داغ‌ترین خبر برای فعالان صنعت و بازار روانکار افزایش20درصدی نرخ لوب‌کات توسط شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی است. لوب‌کاتی که با گران شدنش حتی می‌تواند ادامه تولید روغن‌موتور در کشور را متوقف کند. اما این افزایش قیمت‌ها بر چه اساسی محاسبه می‌شود؟
CFO180 یا همان نفت کوره، محصولی است که بر اساس میانگین قیمت آن در بازارهای جهانی، قیمت لوب‌کات محاسبه و توسط پالایشگاههای نفت اعلام می‌شود.
قیمت لوب‌کات هر ماه بر اساس میانگین قیمت فوب نفت کوره در خلیج فارس که درنشریه PLATTS منتشر می‌شود محاسبه و تعیین می‌شود. اما نکته جالب اینجاست که پالایشگاههای نفتی، محصول نفت کوره را با تخفیف 70 دلاری به ازای هر تن به مشتری‌های خارجی می‌فروشند اما وقتی پای صنایع داخلی به میان می‌آید تمامی تخفیف‌ها حذف می‌شود و محصول صادراتی تخفیف خورده، برای مشتری‌های داخلی و مردم به قیمت جهانی محاسبه می‌شود.
شاید جالب باشد بدانید که هر تن نفت کوره در بازارهای جهانی 420 دلار قیمت دارد که ایرانی‌ها آن را به بهای کمتر از آن صادر می‌کنند. اما وقتی پای پالایشگاههای روغن در داخل به میان می‌آید بدون هیچ اغماضی قیمت‌های جهانی را مدنظر قرار می‌دهند.
بر اساس فرمولی که از سال 82 مورد استناد قرار می‌گیرد قیمت فوب CFO180 با کسر 5 درصد محاسبه می‌شود و پس از آن 15 درصد به عنوان هزینه‌های بالاسری به این قیمت اضافه و برای قیمت‌گذاری لوب‌کات لحاظ می‌شود.
تا اینجای کار شاید مشکلی نباشد اما این تبدیل قیمت‌ها تا نیمه اول سال 97 بر مبنای ارز دولتی انجام می‌شد ولی یک‌باره از نیمه دوم سال گذشته مبنای محاسبات تغییر کرد و قیمت ارز در سامانه نیما، قیمت لوب‌کات را برای روغن‌سازان تعیین کرد. همین موضوع باعث شده تا خرید مواد اولیه برای روغن‌سازان مبنای بین‌المللی داشته باشد اما نرخ فروششان تعزیراتی محاسبه شود.
افزایش 70 درصدی قیمت‌ها در مقابل افزایش 100 درصدی هزینه‌ها
یک بررسی کوتاه در بازار لوب‌کات نشان می‌دهد که نرخ خوراک اصلی پالایشگاههای روغن از ابتدای سال گذشته تا به امروز تقریبا سه برابر شده است. لوب‌کاتی که ابتدای سال گذشته تنها 1600 تومان قیمت داشت امروز هر کیلو 5500 تومان به فروش می‌رسد. مهر ماه سال 97 شوک اصلی به پالایشگاههای روغن‌ساز وارد شد.
مبنای ارزی محاسبه نرخ لوب‌کات از ارز دولتی به نیمایی تغییر کرد و اینجا بود که قیمت هر کیلو از این محصول از 2300 تومان به 4100 تومان رسید. روندی که با شکایت روغن‌سازان به دولت متوقف شد و در آذر ماه همان سال هیأت دولت با تخصیص یارانه 500 میلیارد تومانی به روغن‌سازان سعی در جبران هزینه‌های این شرکت‌ها برای مدت 5 ماه کرد و باز هم مبنای محاسبه را به ارز نیمایی برگرداند.
500 میلیارد تومانی که تنها کفاف خرید دو ماه و نیم پالایشگاه‌ها را داد و روغن‌سازان برای ادامه تولیدشان مجبور به پرداخت زیانی معادل یارانه پرداختی از سوی دولت شدند. حالا اما از ابتدای سال 98 نرخ لوب‌کات آزاد شده و شرکت پخش و پالایش هر ماه به قیمت‌های خود اضافه می‌کند. تا جایی که دیروز اعلام شد نرخ برش نفتی به یک‌باره 20 درصد گران می‌شود و روغن‌سازان که تنها موفق به دریافت مجوز افزایش 70 درصدی قیمت روغن‌های بنزینی و 60 درصدی روغن‌های دیزلی از سازمان حمایت شده بودند حالا با شوکی بزرگ مواجهند که آیا می‌توانند با بالا رفتن سرسام‌آور هزینه‌های تولید به حیات خود ادامه دهند؟
با صنایع داخلی هم مانند خارجی‌ها رفتار کنیم
برش نفتی یا همان لوب‌کات یکی از محصولات جانبی پالایشگاههای نفت است که کمتر از 5درصد از خروجی پالایشگاه‌ها را شامل می‌شود. اما همین محصول جانبی بی‌ارزش (که اگر توسط روغن‌سازان خریداری نشود باید به عنوان ضایعات به دنبال محلی برای امحای آن باشند) به محلی برای تأمین هزینه‌ها و البته فشار به مصرف‌کنندگان روغن‌موتور تبدیل شده است.
شاید جالب باشد بدانید که همین پالایشگاههای نفتی برای روانکاری دستگاه‌های خود به روانکارهای تولید داخل نیاز دارند و از حرکت ایستادن واحدهای روغن‌سازی آنها را نیز با مشکل مواجه خواهد کرد.
اما اینکه برای به تعادل رساندن این بازار چه باید کرد شاید تنها دو راه‌حل پیش روی دولت و دستگاه‌های تصمیم‌گیر وجود داشته باشد. اولین راه تغییر محاسبه نرخ لوب‌کات و تغییر شیوه برخورد با صنعت روانکارها درست به همان سبک و سیاق برخورد با مشتری‌های خارجی است و دوم باز گذاشتن دست روغن‌سازها برای تعیین قیمت روغن‌های موتوری در بازار است.
البته شیوه دوم فشار مضاعفی را به مردم وارد می‌کند و بازار را بیش از پیش با مشکل مواجه خواهد کرد. پس جا دارد دولت فکری به حال شیوه تعیین نرخ برش نفتی کند تا صنعت روانکار علاوه بر تحریم‌های خارجی و مشکلاتی که برای تأمین مواد افزودنی شیمیایی و حتی روغن‌پایه‌های وارداتی دارد، تحریم‌های داخلی را نیز پیش روی خود نبیند. چرا که برش نفتی در صورت‌های مالی پالایشگاههای نفت نه تنها جای تأمل ندارد بلکه در صورت برهم خوردن این زنجیره پالایشگاه‌داران باید فکری به حال از بین بردن این محصول و صرف هزینه برای آن کنند.
البته راه‌حل دیگری نیز وجود دارد و آن سرمایه‌گذاری‌های عظیم در بخش پالایشگاهی است تا بتوان از برش نفتی، بنزین و دیگر فرآورده‌های مفید تولید کرد و ارزش افزوده زیادی به اقتصاد کشور بازگرداند؛ البته اگر تکنولوژی و سرمایه‌گذاری خارجی در کشور یاری کند.
