اقدام هوشمندانه رهبر انقلاب برای ایجاد ارزش افزوده در زنجیره نفت
بررسی‌ها نشان می‌دهد که توسعه پالایشگاههای نفت کشور پس از انقلاب اسلامی بسیار کند بوده به طوری که بیست و دو سال است از زمان آخرین پالایشگاه ساخته شده در کشور یعنی پالایشگاه بندرعباس در سال 76 و به ظرفیت 350 هزار بشکه در روز می‌گذرد. در حالی ظرفیت پالایشی کشور طی سه دهه اخیر تقریبا هیچ رشدی نداشته است که در بسیاری از کشورهای پیشرفته مانند آمریکا، سالیانه به ظرفیت پالایشی این کشورها افزوده شده و محصولات پیچیده تری توسط این پالایشگاه‌ها تولید می‌شود.
یکی از دلایل اصلی عقب ماندگی در توسعه ظرفیت پالایشی کشور، عدم تامین مالی و طولانی بودن زمان ساخت پالایشگاههای کشور است. بررسی طرحهای پالایشی کشور نشان می‌دهد که تنها روش مدنظر برای تامین مالی این قبیل از پروژه‌ها، استفاده از فاینانس خارجی بوده است. در حالی که نقدینگی کشور به حدود 2000 هزار میلیارد تومان رسیده و برای ساخت سالانه یک پالایشگاه 250 هزار بشکه ای، جذب 3 درصد از این نقدینگی برای راه اندازی پالایشگاههای کشور کافی است. البته این امر نیز منوط به بازگشت سرمایه سریع طرح است. یک نمونه موفق عرضه سهام برای راه اندازی پالایشگاههای کشور، عرضه 80 میلیون یورویی سهام پالایشگاه ستاره خلیج فارس در سال‌های نهایی این پروژه در بورس بود که در عرض چند دقیقه فروخته شد. همچنین بنابر اذعان کارشناسان سازمان بورس، بیش از 80 برابر این ظرفیت یعنی 6.5 میلیارد یورو، تقاضای مردمی نیز وجود داشت. به همین دلیل می‌توان گفت اگرچنانچه، بازگشت سرمایه پالایشگاههای کشور سریع باشد آنگاه، جذب نقدینگی لازم برای راه اندازی پالایشگاههای کشور اتفاق خواهد افتاد.
یک دهم شدن زمان بازگشت سرمایه با استفاده از صندوق توسعه به عنوان یک کاتالیست
با توجه به اهمیت توسعه پالایشگاههای کشور و برطرف کردن موانع موجود در این مسیر، اخیرا نمایندگان مجلس شورای اسلامی طرحی را با عنوان «طرح توسعه صنایع پایین دستی نفت خام و میعانات گازی با استفاده از سرمایه مردمی» به تصویب رساندند.
در این طرح با استفاده از اعطای تنفس خوراک به مدت حدودا یک سال (بسته به ظرفیت پالایشگاه) از سهم صندوق توسعه ملی در صادرات نفت خام و میعانات گازی، بازگشت سرمایه در انتهای همان سال اول بهره برداری اتفاق خواهد افتاد. در حالی که در طرحهای معمولی موجود کشور، این بازگشت سرمایه بیش از 10 سال پس از زمان بهره برداری طول می‌کشد. در نتیجه با استفاده از اعطای «تنفس خوراک» علاوه بر بازگشت سریع سرمایه، میزان IRR یک طرح پتروپالایشی به 22 درصد ارزی نیز افزایش می‌یابد که بیش از 3.5 برابر IRR یک پالایشگاه ساده است.
تنفس خوراک به معنای یارانه یا سوبسید نسیت بلکه بدین صورت است که مجری طرح تنها در سال اول بهره‌برداری، بهای خوراک پالایشگاه را پرداخت نکرده اما کل بهای این خوراک را طی 8 الی12 سال و با سود 4 درصد ارزی به صندوق توسعه ملی بازمی‌گرداند.
به علت استفاده از سهم صندوق توسعه ملی در اعطای تنفس خوراک، این طرح نیازمند اذن مقام معظم رهبری بود که به علت مزایای فراوان آن، مورد تایید ایشان قرار گرفت و جزییات آن نیز پس از بررسی در صحن علنی مجلس نیز، تصویب و به شورای نگهبان ارسال شد. در صورت تصویب این طرح توسط شورای نگهبان، جذابیت ساخت پتروپالایشگاه بشدت بالا رفته و با استقبال بخش‌های غیردولتی سبب ایجاد اشتغال مطمئن در کشور خواهد شد. اگر چنانچه طی بازه زمانی 8 ساله به میزان دو میلیون بشکه نفت به ظرفیت پالایشی کشور افزوده شود آنگاه بیش از یک میلیون و ششصد هزار شغل(مجموعا در دوره ساخت و بهره برداری) ایجاد خواهد شد که ششصدهزارتای آن مربوط به دوره ساخت و یک میلیون آن دائم و در دوره بهره‌برداری خواهد بود. به همین دلیل انتظار می رود این طرح مورد تصویب نهایی نیز قرار گرفته و موجب رونق تولید و اشتغال در کشور شود. در این صورت، علاوه بر چند برابر شدن سرعت احداث پتروپالایشگاه در کشور، هم تحریم‌های نفتی خنثی می شود و هم وابستگی بودجه به نفت کاهش خواهد یافت.
منبع:فارس
