سایه تفکر دایی‌جان‌ناپلئونی بر سر توسعه میادین نفتی

نبض نفت -  وجود مرز مشترک آبی و خاکی در برخی حوزه‌های نفت و گاز ایران با کشورهای همسایه باعث شده از آن به عنوان خط مقدم صنعت نفت یاد شود، قطعا کشورهای دارنده ذخایر نفتی و گازی برای اینکه همواره بتوانند سرنوشت این منابع را خود، به دست بگیرند، باید بتوانند با اتخاذ تدابیری منطقی و تعامل با یکدیگر و البته بدور از هیاهو توسعه میادین را مدیریت کنند در غیر این صورت، این کشورهای تشنه انرژی هستند که بازار عرضه و تقاضا و حتی روند تولید را بدست می‌گیرند.

ایران به عنوان دومین کشور دارنده ذخایر نفت و گاز از جمله کشورهایی است که چندین میدان نفتی و گازی مشترک با همسایگان دارد به طوری که در میدان گازی پارس جنوبی و لایه نفتی با قطر، در میادین نفتی دهلران، نفت شهر، آزادگان شمالی و جنوبی، پایدار غرب و یادآوران با عراق، در میادین نفتی اسفندیار، فروزان و میدان گازی فرزاد A و B با عربستان سعودی، میدان نفتی هنگام با عمان، میدان گازی آرش با کویت و در میدان نفتی خزر با جمهوری آذربایجان مشترک است.

آنچه مطمح نظر است اینکه برداشت از این میادین همواره نه تنها صیانتی بلکه رقابتی بوده و هر کشوری سعی کرده با بهره‌گیری از سرمایه خود و یا شرکت‌های بنام بین‌المللی و انعطاف‌پذیری‌های سیاسی در برداشت بیشتر از مخازن بر دیگری پیشی بگیرد که قطعا ضررهای جبران‌ناپذیری بر کشوری که به هر دلیلی نتوانسته سمت خود را توسعه دهد، وارد کند. ضمن اینکه برداشت بی‌ضابطه حتی می‌تواند نفت و گاز این حوزه‌ها را غیر قابل استحصال کرده و توازن میادین نیز به هم بریزد. حال سوال اینجاست که آیا این برداشت‌های غیرصیانتی منجر به آسیب به مخازن شده است؟ آیا ما می‌توانیم برای برداشت از میادین مشترک با همسایگان به توافق برسیم؟ آیا ترم‌های قراردادی ما این اجازه را می‌دهد؟ تحریم‌ها چقدر باعث عدم اجرای این هدف شده؟ شرکت‌های بین‌المللی حاضر به همکاری با ما بوده‌اند؟ مخالفت‌های داخلی چقدر منجر به عدم توسعه به موقع این میادین شده است؟

در این ارتباط سعید ساویز ، درباره لزوم همکاری بین همسایگان برای توسعه میادین مشترک نفتی اظهار داشت: اگر کمیته مشترک فنی تشکیل شود و به جای رقابت نوع برداشت صیانتی شود هر دو کشور سود می‌برند، کما اینکه هر کس به اندازه سهم خود برمی‌دارد و نگران عقب ماندن هم نیستند. تولید رقابتی جز اینکه به لحاظ فنی سر هر دو کشور کلاه برود، نتیجه‌ای ندارد.

وی افزود: واقعیت این است که کشورها می‌توانند متحدین خود را عوض کنند اما هیچگاه نمی‌توان همسایه را عوض کرد، بنابراین در جنگ همسایه‌ها هر دو بازنده‌اند، وقتی برداشت رقابتی می‌شود ضریب استحصال از مخزن چه نفت و چه گاز، پایین می‌آید.

این کارشناس ارشد حوزه انرژی تصریح کرد: در حال حاضر ما نمی‌توانیم از یک شرکت خارجی مشترک برای توسعه استفاده کنیم اما اگر کمیته مشترک مخزنی داشته باشیم، دو کشور همسایه می‌توانند از دانش مخزنی هم بهره ببرند.

وی درباره قرارداد با یک شرکت برای توسعه مشترک میادین گفت: هر کشوری ترم و احجام قراردادی خود را دارد، نظام مناقصات ما متفاوت است، نمی‌توانیم هر شکلی از قرارداد که طرف عراق، عربستان، امارات و یا قطر دارد، چشم بسته قبول کنیم، اما دو کشوری که مخزن مشترک دارند، می‌توانند به جای رقابت، برداشت صیانتی داشته باشند.

ساویز خاطرنشان کرد: دو کشور مسلمان که همسایه بوده و قرن‌ها تمدن دارند باید بتوانند سر یک بنفیت اقتصادی با هم توافق کنند و برداشت صیانتی از یک میدان مشترک نفتی داشته باشند تا هر دو سود کنند، ضریب بازیافت بالا برود، آلودگی نفتی و زیست محیطی را کاهش دهند. اما نمی‌توان از تکنولوژی که هر کدام استفاده می‌کنند به طور مشترک بهره برد.

وی درباره قرارداد با یک شرکت بین‌المللی برای توسعه میدان مشترک در دو کشور همسایه بیان کرد: ما برای این اقدام تا به امروز چند مشکل داشته‌ایم، یکی از موضوعات کسانی بوده‌اند که از داخل آب را گل آلود کرده‌اند، مثلا همه می‌دانیم که توتال بدعهدی کرد اما همین شرکت، هم فاز ۲ و ۳ پارس جنوبی و هم طرف قطری را توسعه داد، بسیاری گفتند توتال اطلاعات را در اختیار طرف قطری قرار داد، در قرارداد با توتال برای توسعه فاز ۱۱ گفته شد که این شرکت اطلاعات را دزدیده است، نوع نگاه در کشور ما حرفه‌ای نیست. یک شرکت که در سطح بین‌الملل فعالیت دارد نمی‌تواند اطلاعات فروش باشد، از آن گذشته خیلی از اطلاعاتی که ما داریم آنها کامل‌تر در اختیار دارند، چون در کشور ما به تحقیقات اهمیت داده نمی‌شود.

این کارشناس حوزه نفت تاکید کرد: تا وقتی نگاه عدم اطمینان در کشور ما وجود دارد سخت بتوان به طور همزمان با یک شرکت برای توسعه کار کرد، ما از درون مشکل داریم، مسائل فنی برای ما تصمیم نمی‌گیرد، درگیر مسائل سیاسی هستیم و اینها نقطه ضعف‌های بزرگی است.

وی یادآور شد: ادبیات و جو کشور ما حتی پذیرای استفاده از دانش کشور مجاور نیست یعنی به محض اینکه یک شرکت از یک پروژه به یک پروژه دیگر در کشور همسایه ورود می‌کند درگیر یک تفکر دایی جان ناپلئونی می‌شویم، همیشه مشکوکیم، حتی در داخل هم شرکت‌ها به هم اطلاعات نمی‌دهند و این باعث می‌شود، کار سخت شود و شرکت خارجی حتی اگر مانعی هم نداشته باشد، نتواند با ما کار کند.

 منبع: ایلنا