وزارت امورخارجه از بنای تاریخی وزارت نفت دست می‌کشد؟
نبض نفت - این جملات متعلق تاریخچه‌ی ساختمان شماره ۳ وزارت امور خارجه را بیان می‌کند؛ ساختمانی که چند سال هم به این شرکت تعلق داشته و حتی تابلوی سر در آن نام «شرکت پخش» را در تصاویر قدیمی نشان می‌دهد، اما ناگهان همه چیز تغییر می‌کند، گویا چند سال ساختمان را در پسِ هاله‌ای از تاریخ نگه می‌دارند تا همین چند سال قبل که ناگهان وزارت نفت متوجه می‌شود در ساختمان‌اش امور خارجه‌ای‌ها رفت و آمد دارند، بنایی که امروز می‌تواند یکی از چند موزه‌ای باشد که سال‌هاست طرحِ موزه شدنش فقط در حد حرف باقی مانده و وزارت امور خارجه گویا الفبای آن را نمی‌داند.
اکبر نعمت‌اللهی - مدیر موزه‌ها ومرکز اسناد صنعت نفت- در گفت‌وگو با ایسنا، با بیان این‌که در صورت همکاری وزارت امورخارجه، ساختمان شماره سه این وزارتخانه که متعلق به وزارت نفت بوده، به «موزه مرکز اسناد صنعت نفت» تبدیل می‌شود، به تاریخچه‌ی ساختمان شماره سه وزارت امور خارجه در میدان مشق اظهار می‌کند: نمی‌دانیم در این برهه از تاریخ چه اتفاقی افتاد که این ساختمان اکنون در اختیار وزارت امور خارجه است، هیچ سندی در اختیار نداریم که نشان دهد ساختمان به وزارت امور خارجه فروخته شده یا آن را واگذار کرده‌اند.
وی اما نخستین اقدامات برای بازگرداندن این ساختمان به وزارت نفت را به هفتم خردادماه سال ۱۳۹۳ مربوط می‌داند؛ زمانی که مذاکرات بازگرداندن ساختمان شماره ۳ وزارت امورخارجه به وزارت نفت که نخست متعلق به شرکت ملی نفت بوده و با عنوان «سازمان پخش» در اختیار این شرکت قرار داشته است، انجام شد.
او آن مذاکرات را که در دفتر روابط عمومی وزارت نفت با حضور نمایندگان وزارتخانه های نفت و امور خارجه برگزار شد؛ تا جایی مثمرثمر می‌داند که توافقنامه‌ای بین نماینده وزارت نفت و نمایندگان وزارت امور خارجه اکبر امینیان - مدیر کل وقت اموال و ساختمان و پشتیبانی -، غلامرضا حاجی قاسمی - رییس اداره ساختمان و تاسیسات - و غلامعلی فغانی - کارشناس اداره ساختمان و تاسیسات وزارت امور خارجه - به امضاء رسید و می‌گوید: در این توافقنامه قرار شد تا نسبت به قیمت‌گذاری ساختمان مورد نظر بر اساس بنا (اعیانی) و ارزش عرصه ساختمان از طریق سه نفر کارشناس رسمی دادگستری یعنی یک نفر از سوی وزارت امور خارجه، یک نفر با انتخاب وزارت نفت و نفر سوم به عنوان کارشناس "عرضی الطرفین" اقدام شود.
وی توضیح می‌دهد: در ادامه تاکید شد تا در صورتی که قیمت تعیین شده از سوی هیات کارشناسان منتخب مورد تایید طرفین قرارگرفت بر اساس توافقنامه‌ای که تهیه و تنظیم می‌شود، وزارت امورخارجه نسبت به انجام تشریفات قانونی واگذاری ساختمان اقدام کند و وزارت نفت متعهد به دادن زمینِ معوضِ مورد نظر به وزارت امور خارجه شود.
او به انجام مکاتبه‌ای توسط زنگنه - وزیر نفت - با محمد جواد ظریف - وزیر امور خارجه – در رو این توافقنامه در ۱۰ آذر ۱۳۹۳ اشاره می‌کند و می‌گوید: در آن زمان کارشناس رسمی دادگستری منتخب از وزارت نفت برای انجام مراحل قانونی به وزارت امور خارجه معرفی شد، از سوی دیگربا توجه به قدمت تاریخی ساختمان شماره ۳ وزارت امورخارجه که نخست متعلق به شرکت ملی نفت بوده و به عنوان «سازمان پخش» در اختیار این شرکت قرار داشته، پیگیری‌ها از سوی وزارت نفت بار دیگر انجام شد و وزیر نفت بار دیگر در نامه‌ای که ۱۱ آبان امسال به وزیر امورخارجه نوشت، توافقنامه‌ی امضا شده هفتم خرداد سال ۱۳۹۳ با موضوع «واگذاری ساختمان فوق الذکر به وزارت نفت» و نگرفتن هیچ نتیجه‌ای تا این لحظه را یادآوری کرد.
نعمت‌الهی با بیان این‌که ساختمان شماره ۳ وزارت امورخارجه در محدوه باغ ملی و در خیابان امام خمینی (ره) - سپه سابق- قراردارد، به وجود موزه‌های مختلف در این محدوده مانند موزه ملی ایران، موزه پست ، موزه عبرت و موزه ملی ملک اشاره می‌کند و می‌افزاید: با تمهیداتی که از سوی شهرداری تهران در نظر گرفته شده، قرار است تا این ساختمان نیزدر صورت همکاری وزارت امورخارجه به موزه مرکز اسناد وزارت نفت تبدیل شود.
مدیر موزه‌ها ومرکز اسناد صنعت نفت اضافه می‌کند: ساختمان شماره ۳ وزارت امورخارجه که پیش از این به عنوان «سازمان پخش» فعالیت می‌کرده است، با تاریخ نفت عجین شده و تبدیل آن به موزه مرکز اسناد صنعت نفت به منظور نگهداری و جلوگیری از تخریب این اسناد بسیار مهم است.
نعمت‌اللهی قرارگیری این اسناد در این مرکز برای پژوهشگران، مورخان، اساتید، دانشجویان و علاقمندان را بسیار مفید و اثرگذار می‌داند و ادامه می‌دهد: در آخرین صحبت‌های انجام شده‌ی وزیر نفت با شهردار تهران نیز قول‌های مساعدی گرفته شده است، این مرکز می‌تواند به صورت مرتب با برپایی نمایشگاه‌های موضوعی از اسناد این وزارتخانه، مردم را با صنعت نفت مردم بیشترآشنا کند.
نخستین اداره مرکزی پخش در تهران در سال ۱۳۰۸ شمسی ساختمانی تاسیس شد که در کنار در باغ ملی واقع در خیابان سپه قرار داشت، بنایی که انگلیسی‌ها در ساخت آن نقش داشتند، آن اکنون با نام «ساختمان شماره ۳ ( معاونت کنسولی ) وزارت امور خارجه» فعالیت می‌کند.
در تاریخچه احداث این ساختمان آمده است: «با تصویب نظریه احداث ساختمان اداری شرکت نفت انگلیس و ایران در تهران و بهره‌گیری از آن به عنوان «سازمان پخش»، در ضلع غربی دروازه بزرگ که به عنوان یادمان سازماندهی ارتش ایران به وسیله رضاخان، وزیر جنگ وقت، بنا شده بود، در ضلع شمالی خیابان سپه در سال ۱۳۰۸ قطعه زمینی خریداری شد.
این قطعه زمین در مجاورت ساختمان‌های مهم دولتی و در نزدیکی ساختمان جدید بانک شاهی ایران قرار داشت. مقدمات احداث ساختمان به وسیله «جی.ام. ویلسون» - آرشیتکت معروف ساختمان مرکزی شرکت در بصره - آغاز شد و کار ساختمان به وسیله صنعت‌گران ایرانی تحت نظر مهندسان شرکت با جدیت ادامه یافت. در این ساختمان برای هماهنگی با بناهای مجاور نظیر ساختمان اداره پست و گمرکات معماری اسلامی به کار گرفته شد.
همچنین در احداث این ساختمان از امکانات زیادی مانند استفاده از ژنراتور برق برای روشنایی و از سیستم حرارت مرکزی برای گرمایش آن استفاده شد که در آن روز در کمتر ساختمانی وجود داشت. همچنین در این ساختمان سرویس‌های مدرن اروپایی با سیستم فاضلاب مجهز در هر سه طبقه ساختمان تعبیه شد. تاسیس حرارت مرکزی در طبقه اول قرار داشت که به محوطه نسبتا بزرگی متصل می‌شد. بنای ساختمان در ۲۴ مهر ۱۳۰۹ معادل ۱۵ اکتبر ۱۹۳۰ تکمیل شد.
منبع: ایسنا
