آیا ایران و آمریکا به سمت درگیری نظامی در عراق پیش می‌روند؟

ایران با انتقاد از حملات ایالات متحده به شبه نظامیان متحد خود در عراق و سوریه، گفت که آمریکا «حمایت خود را از تروریسم» به نمایش گذاشت. عراق نیز حملات آمریکا در خاک خود را «نقض حاکمیت ارضی عراق» خواند و آنها را محکوم کرد. عادل عبدالمهدی، نخست وزیر موقت عراق، روز یکشنبه با انتشار بیانیه ای این اقدام را «یک تشدید تنش خطرناک» و «تهدیدی برای امنیت عراق و منطقه» خواند.

مهند سلوم، کارشناس عراقی و استادیار مطالعات امنیتی در موسسه تحصیلات تکمیلی دوحه در قطر، در این باره گفت: «بر خلاف سایر شبه نظامیان عراقی مورد حمایت ایران مانند حشد الشعبی که پیوندهای رسمی و قانونی با ارتش عراق دارند، کتائب حزب الله مستقیما تحت تاثیر رهبران نظامی و مذهبی ایران هستند. خشونت های اخیر بین ایالات متحده و این گروه شبه نظامی تحت حمایت ایران در عراق حاکی از تشدید تنش ها به طور جدی است.» سلوم در ادامه اینطور استدلال کرد که از آنجایی که واشنگتن و تهران در حال حاضر در جبهه های مختلف سیاسی و نظامی در منطقه به ویژه در خلیج فارس و یمن درگیر هستند، حمله روز جمعه که ایالات متحده مسئول آن را کتائب حزب الله دانسته، می تواند نوعی تلاش از سوی ایران برای پاسخگویی به فشارهای سیاسی و اقتصادی فزاینده از سوی آمریکا تلقی شود.

تنش ها بین ایالات متحده و ایران از سال گذشته که دولت دونالد ترامپ به طور یکجانبه از توافق هسته ای حائز اهمیت با تهران خارج شد و تحریم های اقتصادی علیه آن را از سر گرفت، تشدید شده است.

تحولات اخیر در عراق همچنین در میانه افزایش خشم عمومی در این کشور علیه دستگاه سیاسی حاکم رخ داده است. معترضان عراقی دولت این کشور را به فساد گسترده متهم کرده اند و از نفوذ گسترده تهران بر بغداد شکایت دارند. با این حال، ایران مدعی است که این اعتراضات گسترده به تحریک و با حمایت ایالات متحده و با هدف کاهش حضور و تضعیف منافعش در کشور همسایه یعنی عراق، شکل گرفته اند. طبق گزارش های منتشر شده، از آغاز ناآرامی ها در عراق در اوایل ماه اکتبر تا کنون حدود 500 نفر کشته شده اند و این مساله به خشم عمومی از واکنش دولت به اعتراض ها دامن زده است. پس از حمله ایالات متحده به عراق در سال 2003 و سرنگونی رژیم صدام حسین، عراق در بیشتر موارد دولت هایی با روابط مذهبی و مالی نزدیک به ایران داشته است.

رابرت بائر، افسر سابق اطلاعاتی سیا که برای چندین سال در عراق مشغول به کار بود، گفت: «ایران از گروه های شبه نظامی شیعه متحد خود در عراق و دیگر مناطق برای اقدام در برابر نیروهای آمریکایی و مواضع آن به منظور ایستادگی در برابر فشار ایالات متحده علیه خود استفاده خواهد کرد.» بائر افزود که فکر نمی کند تهران در برابر واشنگتن عقب نشینی کند چرا که سعی دارد سیاست گذاری های ایالات متحده علیه منافع جمهوری اسلامی را از مسیر خارج کند. او گفت: «اگر ایالات متحده و ایران از این طریق به جنگ خود ادامه دهند، ممکن است ایران در نهایت به دستگیری شهروندان آمریکایی در منطقه متوسل شود. با توجه به شرایط سیاسی و نظامی فعلی در عراق، ایالات متحده در آنجا آسیب پذیر است.»

اما عباس اصلانی، پژوهشگر ارشد در مرکز مطالعات استراتژیک خاورمیانه در تهران، این تفکر که باید ایران را در حمله نظامی اخیر به پایگاه آمریکا در عراق مقصر دانست، رد کرده و گفته: «گروه های عراقی مستقل عمل می کنند و از دستورات ایرانی پیروی نمی کنند. آمریکایی ها می خواهند ایرانی ها را به عنوان دلیل شکست خود در عراق مقصر بخوانند، به ویژه که میلیاردها دلار برای جنگ در این کشور خرج کرده اند و نهایتا ایران پیروز میدان در عراق شده است.» او افزود که آمریکا می خواهد روابط ایران و عراق را خراب کند چون دو کشور روابط خوبی باهم دارند.

ویلیام فالون، فرمانده سابق فرماندهی مرکزی ارتش آمریکا که عراق و ایران و باقی خاورمیانه در حوزه مسئولیت او بودند، به الجزیره گفت که این حادثه اخیر «بخش دیگری از مبارزات مداوم بین ایران و ایالات متحده» بوده است. او افزود اگرچه تصور نمی کند که واشنگتن یا تهران تمایلی به رساندن درگیری به سطح بالاتری از رویارویی داشته باشند، اما در صورت تغییر عوامل دیگر معلوم نیست که کار به کجا می کشد: «به هر حال، ایالات متحده از مواجهه با ایران و گروه های نزدیک به آن در عراق و سوریه عقب نشینی نمی کند.»