توضیحات وزارت نفت در واکنش به گزارشی درباره آزادگان جنوبی
۱- ابتدا لازم است مراتب عمیق تأسف خود را از انتشار گزارش‌های فاقد مبنا و منطق کارشناسی اعلام داریم. حتماً استحضار دارید که مسئله توسعه میادین نفتی موضوعی نسبتاً تخصصی و نیازمند دانش است؛ بر همین اساس و همان‌طور که از ادبیات گزارش‌های اخیر مستفاد می‌گردد هیچ‌گونه نگرش منطقی و تخصصی در تهیه و تولید محتوای گزارش مورد بحث دیده نمی‌شود که در بندهای بعدی به مواردی اشاره می‌شود.
۲- به‌طور کلی توسعه میادین نفت و گاز در جهان، براساس یک نقشه راه و یک مدل گسترده توسعه طراحی و برآورد می‌شود که خود این مدل مبتنی بر یک فرآیند علمی و تخصصی است که به زبان علم نفت به آن MDP گفته می‌شود. به تعبیری دیگر، MDP هر میدان یک سند بالادستی توسعه است که تدوین شدن آن نیازمند مجموعه‌ای از مطالعات فنی و تخصصی، آزمایش‌های میدانی و برآوردهای اقتصادی است. صنعت نفت ما نیز از این فرآیند مستثنا نیست و همین روند برای تعریف اجزا و ارکان تمامی فعالیت‌های مورد نیاز برای توسعه یک میدان مبتنی بر MDP تهیه‌شده انجام می‌پذیرد. با این وصف کاربرد واژه‌هایی نظیر «تکه‌تکه کردن پروژه توسعه» یا انتساب رویه توسعه میدان به یک شخص، عمدتاً ناشی از عدم اطلاع نویسندگان عزیز از کارکردها و رویه‌های توسعه صنعت نفت در ایران و جهان است. هرچند به نظر می‌رسد این سبک گزارش‌نویسی تا حدی نیز در راستای پروژه سیاسی «تخریب کارنامه وزارت نفت دولت فعلی» است.
۳- خلع شرکت چینی CNPC از طرح توسعه میدان آزادگان جنوبی در سال ۹۳، مستند به مجموعه گزارش‌های دقیقی بود که بیانگر «فقدان اراده کافی در این شرکت» برای اجرای تعهدات قراردادی‌اش بوده است. به‌رغم سابقه عملکرد شرکت‌های چینی در میدان آزادگان شمالی، اما در میدان آزادگان جنوبی با وجود گذشت چند سال، فعالیت درخور توجهی از سوی شرکت CNPC انجام نشد و زمان ترک این میدان، وضعیت تقریباً با آنچه پیش از اجرای قرارداد بود تفاوت زیادی نداشت و چه بسا در تولید وضع بدتر نیز شده بود. مزید اطلاع مخاطبان محترم، در سال ۹۱ که قرارداد به CNPC تنفیذ گردید میدان آزادگان جنوبی با بهره‌گیری از ۲۱ حلقه چاه تولیدی، معادل ۴۲ هزار بشکه نفت تولید می‌کرد و در اردیبهشت ۹۳ و در زمان خلع ید از همان تعداد چاه، تولید تا ۲۸ هزار بشکه کاهش یافته بود.
با این وصف واضح است که تعبیر گزارش‌نویس مبنی بر اخراج چینی‌ها به «امید برجام»، تمرین جمله‌سازی برای تشفی خاطر همه کسانی است که از انعقاد برجام عصبانی و از ضربه دولت ترامپ به آن خوشحال شدند؛ هرچند خبرگزاری مهر هنگام تهیه گزارش و طرح تهمت اخراج یک شرکت نفتی بین‌المللی به «امید برجام»، آن‌قدر عجله داشته که فراموش کرده است خلع ید از شرکت چینی در سال ۹۳ اتفاق افتاد، اما برجام تیرماه ۹۴ منعقد شده است.
درباره خلع ید شرکت چینی، بدیهی است بعد از خلع ید قانونی از شرکت مجری، فرآیند توسعه میدان از جمله نرخ‌گذاری‌ها و لیست نیازمندی‌های کالا و مواد بر اساس مفاد قوانین مناقصات ایران، باید مجدداً انجام می‌شد، تعبیر مغرضانه این گزارش که در جمله غیرکارشناسی «وزیر نفت این میدان را به حال خود رها کرد» تجلی یافته است نشان می‌دهد نویسندگان محترم اصولاً با فرآیند توسعه میادین نفت، اختیارات هیئت مدیره شرکت ملی نفت و الزامات حقوقی و قراردادی، آشنایی حداقلی نیز نداشته‌اند. میدانی که به حال خود رها شود، چگونه در طی چهار سال ۸۴ حلقه به چاه‌های آن و ۱۱۲ هزار بشکه به تولید آن اضافه می‌شود؟ چگونه در آن یک واحد فرآورشی پیش‌ساخته برای اولین بار، با مدل قراردادی نوین و مشارکت خارجی و بخش خصوصی در مدار تولید قرار می‌گیرد؟
۴- اگر وزارت نفت بارها به رسانه‌های منتقد و به‌ویژه به خبرگزاری مهر توصیه کرده است که مطالعات خود را درباره مسائل توسعه نفت و گاز افزایش دهند دلیلی غیر از این نداشته است که امیدوار بودیم از بروز خطاهای فاحش در تهیه گزارش‌هایی از این دست جلوگیری شود. اینکه گزارش‌نویس نوشته است که در آزادگان فقط حفر چاه انجام شده است، مؤید این نکته است که حفر چاه نفت و گاز از نگاه ایشان با کندن زمین به روش عادی برای چاه آب چندان تفاوتی نداشته است و این گران‌ترین و زمان‌برترین بخش توسعه یک میدان از نگاه این یادداشت، چنان خرد و بی‌ارزش بوده است که باید از آن صرف‌نظر کرد.
در میدان نفتی آزادگان جنوبی، با توجه به مشترک و مرزی بودن میدان و فعالیت‌های انجام‌شده در بخش‌های همسایه، افزایش تولید مبتنی بر سرعت بخشیدن به حفاری، محور اصلی توسعه در نظر گرفته شد، به همین دلیل شرکت ملی نفت با بسیج امکانات و با تلاش مجدانه شرکت‌های حفاری ایرانی توانست در مدتی کوتاه تأخیر تأسف‌بار مجری چینی را جبران کند؛ البته که خبرگزاری مهر و رسانه‌های همسو، چشم خود را بر این تلاش‌ها بسته‌اند اما مزید استحضار افکار عمومی متذکر می‌شویم که در سال‌های ۹۳ و ۹۴ که فاز نخست توسعه میدان آزادگان جنوبی با تلاش شرکت ملی نفت، شرکت مهندسی و توسعه نفت و پیمانکاران حفاری در حال انجام بود شدیدترین تحریم‌های ضدایرانی و مستند به قطعنامه‌های سازمان ملل در حال اجرا بود و هر یک بشکه افزایش تولید نفت خام در شرایط آن روز، تأثیری غیرقابل‌انکار بر وزن ایران در تجارت انرژی طی دوران بعد از آن داشته است.
۵- با عنایت به این واقعیت که توسعه میدان آزادگان جنوبی در مقطعی و به دلیل عدم اراده شرکت مجری با تأخیر در توسعه مواجه شده بود، توسعه سریع میدان و ورود به مرحله پایداری دبی تولید، با اولویت بالاتری نسبت به احداث واحد نمک‌زدایی در نظر گرفته شد. این واقعیت را در نظر بگیرید که به دلیل پیوستگی مناطق تولید نفت در ایران، اساساً الزام برای ساخت واحد نمک‌زدایی «به ازای هر میدان» تصور باطلی است و شرکت ملی نفت هم به‌درستی و بنا به ضرورت توسعه سریع میدان، به تولید رسیدن چاه‌ها را منتظر و معطل احداث واحد نمک‌زدایی نکرد، تا امروز هم نفتی که در میدان آزادگان جنوبی تولید شده است به هر طریقی یا با استفاده از ظرفیت خالی بقیه میادین یا با استفاده از دستگاه‌های فرآورش پیش‌ساخته، نمک‌زدایی شده است و منافع ملی ایران که افزایش تولید نفت بوده، محقق شده است، حالا معلوم نیست چه تصویری در ذهن نویسنده گزارش ایجاد شده که از واژه موهوم «فرصت‌سوزی عظیم در بزرگ‌ترین میدان نفتی ایران» استفاده کرده است؟!
۶- شرکت ملی نفت ایران یک سازمان دولتی است که تمامی اقدامات آن به‌ویژه در زمینه فعالیت‌های تجاری باید منطبق بر آئین‌نامه‌های صریح و تحت نظارت دستگاه‌های ذی‌صلاح باشد، بر همین اساس انتخاب هر پیمانکاری به‌عنوان برنده یک مناقصه یا خلع یک پیمانکار از یک پروژه قطعاً مستند به مجموعه مفصلی از دلایل قانونی است که تنها حسب قوانین، دلایل و مستندات آن به رسانه‌ها ارائه می‌شود. با این توضیح متذکر می‌شویم که هم کنار رفتن شرکت کیسون از پروژه احداث واحد نمک‌زدایی آزادگان و هم انتخاب شرکت پتروپارس به‌عنوان تکمیل‌کننده توسعه این میدان و مجری این کارخانه، تماماً منطبق بر آیین‌نامه‌های بالادستی و الزامات قوانین و اصول تجاری (فراخوان‌های همکاری و مزایده و مناقصه) شرکت ملی نفت ایران است. اینکه نویسنده خبرگزاری مهر، پشت هر تغییر پیمانکاری یک دست نامریی با اهداف موهوم می‌بیند احتمالاً ناشی از «خودکارشناس‌پنداری» است و صرف این نگاه متوهمانه، مستندی برای تخطی از قانون در صنعت نفت نیست.
۷- درباره وضعیت توسعه میدان نفتی آزادگان جنوبی، به اطلاع می‌رساند توسعه تولید از این میدان حسب شرایط کلی کشور و منطبق بر برنامه‌های کلان شرکت ملی نفت و با رعایت صرفه و صلاح ملی در صیانت از مخازن و ازدیاد برداشت در حال انجام است و هیچ انحراف چشمگیری از برنامه کلان افزایش تولید این میدان رخ نداده است.
