صرفه‌جویی۴۳ درصدی در مصرف فرآورده‌های نفتی با توسعه گازرسانی
زنگنه همزمان با بازگشت به وزارت نفت، سیاست توسعه میدان مشترک پارس جنوبی را در دستور کار قرار داد تا عقب‌ماندگی ایران از همسایه جنوبی را در برداشت گاز از این میدان جبران کند.
اما این تمام کاری نبود که باید انجام می‌شد. همزمان با افزایش ظرفیت تولید و برداشت گاز ایران از پارس جنوبی، باید مقاصد مصرف نیز به شبکه گاز متصل می‌شدند تا از حبس گاز در پارس جنوبی جلوگیری شود و ایران بتواند سهم خود را از این میدان برداشت کند.
از همین رو توسعه شبکه گاز در کشور آغاز شد. در این مسیر علاوه بر احداث خطوط سراسری، باید شبکه‌های گاز به شهرها، روستاها و صنایع و نیروگاه‌ها متصل می‌شد.
این در حالی بود که تا آن زمان اغلب شهرها به گاز متصل شده بود ولی گازرسانی روستایی به دلیل صعب العبور بودن و همچنین هزینه بالا، چندان مورد توجه قرار نگرفته بود. تا آنجا که تا سال ۹۲، حدود ۱۴ هزار روستا گازرسانی شده بودند. همچنین سهم نیروگاه‌ها نیز از سوخت گاز چندان بالا نبود.
با یک محاسبه سرانگشتی مشخص می‌شود که در سال ۹۲، حدود ۳۴ میلیارد لیتر سوخت مایع در کشور مصرف می‌شد که امکان جایگزینی با گاز را داشته است.
این اعداد باعث شد تا دولت راهکاری را برای توسعه گازرسانی بدون فشار بر منابع دولت پیدا کند. در این راهکار که بعدها به بند ق معروف شد، وزارت نفت از محل صرفه‌جویی در مصرف همین ۳۴ میلیارد لیتر سوخت مایع، هزینه گازرسانی را تامین کرد تا علاوه بر درآمدزایی برای کشور، محیط زیست را نیز نجات دهد.
با آغاز گازرسانی با استفاده از بند ق، مصرف سوخت مایع که در سال ۹۳ حدود ۳۴.۱ میلیارد لیتر بود، در سال ۹۴ به ۳۱.۷ میلیارد لیتر رسید و ۲.۴ میلیارد لیتر آن با گاز جایگزین شد.
سال ۹۵ این میزان باز هم کاهش پیدا کرد و مصرف سوخت مایع ۲۸.۵ میلیارد را شامل می‌شد. در مقابل مصرف گاز ۵.۳ میلیارد متر مکعب بود.
این روند ادامه داشت تا آنجا که امسال ۱۹.۵ میلیارد لیتر فرآورده نفتی مصرف می‌شود و ۱۳.۸ میلیارد لیتر با گاز جایگزین شده است که نشان‌دهنده کاهش ۴۳ درصدی مصرف فرآورده‌های نفتی قابل جایگزینی گاز از سال ۹۳ تا سال جاری دارد.
این میزان جایگزینی البته تا سال ۱۴۰۲ کامل می‌شود و مصرف سوخت مایع قابل جایگزینی با گاز به صفر می‌رسد.
با این اقدام علاوه بر اینکه تا کنون بیش از ۱۷ هزار روستا در دولت تدبیر و امید گازدار شده‌اند، فرصتی بی‌نظیر برای کشور به منظور صادرات فرآورده‌های نفتی فراهم شده است.
در واقع با توسعه گازرسانی به روستاها، صنایع و نیروگاه‌ها، عدالت اجتماعی بیشتر شده و در کنار آن درآمدی ۱۱ میلیارد دلاری برای کشور به وجود آمده است.
ارزش ۳۴ میلیارد لیتر فرآورده قابل جایگزینی با گاز که در سال ۹۳ مصرف می‌شد، معادل ۱۱ میلیارد دلار در سال برآورد می‌شود. این میزان به تدریج در کشور با گاز جایگزین شد و از آنجا که گاز سوخت ارزان‌تری به شمار می‌رود، درآمد افزوده‌ای برای کشور به همراه داشت.
تا آنجا که از سال ۹۳ تا سال ۹۹، ۶.۵ میلیارد دلار صرفه‌جویی در مصرف فرآورده‌های نفتی حاصل شده است. که نشان‌دهنده صرفه‌جویی ۵۹ درصدی است. در مقابل این صرفه‌جویی، ارزش گازی که جایگزین این حجم فرآورده نفتی شده، ۲.۷ میلیارد دلار است. که به معنای درآمدی ۳.۷ میلیارد دلاری تنها در سال ۹۹ از این محل است.
در در واقع در حالی که در این سال‌ها ارزش گاز مصرف شده در این محل، ۱۰.۸ میلیارد دلار بوده، درآمد تجمعی از جایگزینی گاز با سوخت مایع ۱۴.۵ میلیارد دلار برآورد می‌شود.
در یک سال اخیر و از ابتدای مهر ۱۳۹۸ تا مهر ۱۳۹۹ هم حدود ۲ هزار و ۵۰۰ روستا با جمعیتی حدود ۱۴۰ هزار خانوار در کشور از گاز طبیعی بهره‌مند شدند؛ با این اقدام‌ها ضریب بهره‌مندی خانوارهای روستایی ایران از گاز طبیعی اکنون به ۸۲ درصد رسیده است.
نکته قابل توجه این است که «گازرسانی» کمک بزرگی به توسعه زیرساخت‌ها و ایجاد صنایع تکمیلی در روستاها کرده است و این اقدام چه در بعد احداث خطوط اصلی انتقال گاز و به‌طور ویژه در مرحله ایجاد شبکه توزیع با پشتوانه سازندگان داخلی و با به‌کارگیری متخصصان و نیروی کار ۱۰۰ درصد ایرانی انجام می‌شود.
عمق ساخت داخل در بخش توزیع نیز ۱۰۰ درصد است و گازرسانی سبب زنجیره‌ای از اشتغال مستقیم و غیرمستقیم و ایجاد تقاضا برای کالاهای ایرانی در کشور شده است.
ارزش افزوده ایجاد شده به‌دلیل جایگزینی مصرف گاز به جای سوخت مایع، دستاورد ارزشمند دیگری به واسطه تولید گاز در پارس جنوبی است. تا چند سال پیش به دلیل کمبود گاز مصرف سوخت مایع بالا بود. به گفته وزیر نفت در سال ۹۲ نیروگاه‌ها ۲۷ میلیارد لیتر سوخت مایع مصرف کردند، اما این عدد در سال‌های اخیر به یک سوم تقلیل یافت و به ۹ میلیارد لیتر رسید که این مقدار باز هم کمتر می‌شود.
تولید گاز در پارس جنوبی یک برنده دیگر نیز دارد که آن محیط زیست است، دیگر کمتر کسی هیزم و چوب برای گرم کردن خانه خود و پخت و پز مصرف می‌کند، از طرفی گاز یک انرژی پاک است که بی‌شک آثار زیست محیطی توسعه گازرسانی در چند سال آینده بیشتر خود را نشان می‌دهد.
منبع: ایرنا
