از مه تا نوامبر؛ ۱۳ یادآوری از توافق تاریخی اوپک و متحدانش
۱- وزیران نفت و انرژی تولیدکنندگان عضو و غیر عضو اوپک در دهمین نشست فوق‌العاده از طریق ویدیوکنفرانس در ۱۲ آوریل (۲۴ فروردین‌ماه) متعهد شدند تولید روزانه خود را از یکم ماه مه به‌مدت دو ماه (مه و ژوئن) ۹ میلیون و ۷۰۰ هزار بشکه کاهش دهند.
۲- در دهمین نشست فوق‌العاده، همچنین تولیدکنندگان عضو و غیراوپک حاضر در توافقنامه همکاری (Declaration of Cooperation) توافق کردند پس از پایان دو ماه (مه و ژوئن)، به‌مدت ۶ ماه از یکم ژوئیه تا ۳۱ دسامبر سال ۲۰۲۰ روزانه ۷ میلیون و ۷۰۰ هزار بشکه کاهش عرضه داشته باشند.
۳- تولیدکنندگان عضو و غیرعضو اوپک موسوم به اوپک پلاس در نشست ماه آوریل توافق کردند در بازه زمانی یکم ژانویه ۲۰۲۱ تا ۳۰ آوریل ۲۰۲۲ به‌مدت ۱۶ ماه نیز روزانه ۵ میلیون و ۸۰۰ هزار بشکه تولید خود را کاهش دهند.
۴- خط پایه و مبنای محاسبه تولید برای همه کشورهای حاضر در توافق آوریل به جز عربستان و روسیه ماه اکتبر سال ۲۰۱۸ میلادی و مبنای محاسبه تولید برای روسیه و عربستان روزانه ۱۱ میلیون بشکه تعیین شده است. کشورهای ایران، لیبی و ونزوئلا نیز بر اساس این توافق از کاهش تولید معاف شدند.
۵- توافق کاهش ۹ میلیون و ۷۰۰ هزار بشکه‌ای که پس از مذاکرات سخت و فشرده به‌دست آمد یکم ماه مه برابر با ۱۲ اردیبهشت‌ماه ۹۹ وارد فاز اجرایی شد و اعضای اوپک و متحدانش در مسیر اجرایی کردن این توافق گام برداشتند.
۶- اعضای اوپک و متحدانش در یکصدوهفتادونهمین نشست اوپک در ششم ژوئیه برابر با ۱۷ خردادماه با تمدید کاهش تولید روزانه ۹ میلیون و ۶۰۰ هزار بشکه‌ای برای یک دوره یک ماهه با قول مساعد عراق، نیجریه، آنگولا و قزاقستان مبنی بر تعهد صددرصدی در ماه‌های آینده و جبران تعهد کاهش تولید در ماه‌های ژوئیه، اوت و سپتامبر موافقت کردند.
۷- مکزیک که نشست ماه آوریل اوپک را به چالش کشیده بود در نشست ماه ژوئیه براساس تصمیم ۲۳ کشور عضو اوپک و غیراوپک از توافق کاهش تولید معاف شد. سهم این کشور در توافق کاهش تولید روزانه ۱۰۰ هزار بشکه تعیین شده بود.
۸- اعضای اوپک و متحدانشان پس از پایان ماه ژوئیه وارد گام دوم توافق یعنی کاهش ۷ میلیون و ۷۰۰ هزار بشکه‌ای شدند و تولید خود را روزانه یک میلیون و ۹۰۰ هزار بشکه افزایش دادند. اگر دقت کرده باشید اوپک و متحدانش در ماه مه و ژوئن ۹ میلیون و ۷۰۰ هزار بشکه در روز و در ماه ژوئیه ۹ میلیون و ۶۰۰ هزار بشکه از تولید خود کاستند. سهمیه اعضا به جز روسیه و عربستان بر مبنای اکتبر ۲۰۱۸ تعیین شد.
۹- بر اساس تازه‌ترین گزارش کمیته مشترک وزارتی نظارت بر توافق اوپک – غیراوپک (JMMC) اعضای اوپک در ماه اکتبر ۱۰۵ درصد و اعضای غیرعضو اوپک ۹۶ درصد به توافق کاهش تولید پایبند بودند. تأکید می‌شود ایران، ونزوئلا و لیبی از اعضای اوپک و مکزیک از کشورهای غیرعضو اوپک (از ماه ژوئیه) از کاهش توافق تولید معاف هستند.
۱۰- همان‌طور که عنوان شد، خط پایه و مبنای محاسبه تولید برای همه کشورهای حاضر در توافق آوریل به جز عربستان و روسیه ماه اکتبر سال ۲۰۱۸ میلادی و مبنای محاسبه تولید برای روسیه و عربستان روزانه ۱۱ میلیون بشکه تعیین شده است. این گزاره هم‌اکنون و به‌صورت غیرمستقیم مورد انتقاد امارات است. آنها خواستار افزایش سهمیه خود در توافق کاهش تولید هستند.
۱۱- بند ۶ را بار دیگر بخوانید. در آنجا گفتیم عراق، نیجریه، آنگولا و قزاقستان در نشست ژوئیه قول مساعد دادند تعهدهای عمل‌نکرده مربوط به ماه‌های مه و ژوئن را در ماه‌های ژوئیه، اوت و سپتامبر جبران کنند، اما اگر می‌خواهید بدانید چنین اتفاقی رخ داده یا خیر، پاسخ منفی است. رقم تولید جبرانی عراق از زمان اجرای توافق به ۶۱۰ هزار بشکه، نیجریه به ۲۰۹ هزار بشکه، آنگولا به ۲۵ هزار بشکه و قزاقستان به ۱۷۸ هزار بشکه تا پایان ماه اکتبر رسیده است. این کشورها باید این مقدار تعهد جبرانی کاهش تولید را تا پایان سال ۲۰۲۰ اجرایی کنند. آیا می‌توانند؟!
۱۲- نیجریه افزون بر اینکه به تعهدهایش در توافق کاهش تولید عمل نکرده و شاگرد خوبی هم نبوده است، حالا از اوپک خواسته با قرار دادن میدان آگبامی این کشور در طبقه‌بندی میعانات گازی، سهمیه تولید نفت نیجریه را ارزیابی کند و همین‌طور خواستار دریافت بالاترین سطح تولید نفت خام خود در ۲ تا ۳ سال پیش از بهره‌برداری میدان آگبامی در سال ۲۰۰۸ به‌عنوان تولید نفت خام مرجع شده است. با این درخواست‌ها و در صورت موافقت، نباید امیدی به تعهد به تولید جبرانی این کشور داشت.
۱۳- نکته پایانی، با آغاز سال ۲۰۲۱ میلادی بر اساس آنچه توافق شده است تولید اعضای اوپک و متحدانش باید یک میلیون و ۹۰۰ هزار بشکه در روز افزایش یابد و مقدار کاهش تولید به ۵ میلیون و ۷۰۰ هزار بشکه در روز تسهیل شود، اما شواهد حاکی است با توجه به ضعف تقاضا به‌دلیل تشدید شیوع ویروس همه‌گیری جهانی کرونا امکان تمدید توافق کاهش تولید به رقم ۷ میلیون و ۶۰۰ هزار بشکه برای یک دوره سه ماهه دیگر وجود دارد، یعنی ماه‌های ژانویه، فوریه و مارس ۲۰۲۱.
