توضیحات شرکت ملی نفت درباره بومی‌سازی 10 قلم کالای اساسی نفت
نبض نفت - روابط عمومی شرکت ملی نفت ایران توضیحاتی را پیرامون فرآیند بومی‌سازی تجهیزات درون چاهی، فولادهای آلیاژی و کمپرسورهای رفت و برگشتی ارائه کرد:
10 قلم کالای اساسی نفت-4| مشکلات شرکت‌های تولیدکننده تجهیزات درون چاهی چیست؟
1- شرکت بسط انرژی پرشیا یکی از شرکت‌های موفق در بومی‌سازی پروژه تجهیزات درون چاهی میباشد که موفق به طراحی، ساخت و تحویل کلیه تجهیزات موضوع قراردادهای فی مابین شده است و حسب اعلام آن شرکت با مساعدت وزارت نفت تاکنون نسبت به طراحی و ساخت 350 رشته تکمیلی چاه اقدام نموده است.
2- براساس اعلام سازنده علیرغم شروع به فعالیت از سال 1387 ، شروع اصلاح ساختار مهندسی و تبدیل شدن از شرکت مبتنی بر مهندسی معکوس با مساعدت شرکت ملی نفت ایران و ایجاد یک ساختار "دانش محور" تحت نظارت دانشگاه تهران به عنوان ناظر شرکت ملی نفت ایران در قالب پروژه‌های فناورانه 10 گروه خانواده کالائی صنعت نفت شکل گرفته است.
3- ایجاد زیرساخت امکانات و آزمایشگاه تست عملکردی جزء الزامات تیپ قراردادهای ده گروه خانواده کالائی بوده است و بنا به اذعان این شرکت در موضوع رشته تکمیلی چاه با طراحی جدید براساس درخواست مشتری و الزامات فنی توانائی انجام آزمایش عملکردی بدون نیاز به انجام آزمایش میدانی وجود دارد.
4- در بحث خرید تضمینی که به عنوان یکی از رئوس گزارش خبری به آن اشاره شده است، ذکر این نکته حائز اهمیت است که اکثر تجهیزات نفتی براساس نیاز و مشخصات فنی محل مورد استفاده و دیگر ملاحظات فنی مورد سفارش گذاری پروژه‌ها قرار می‌گیرند. در ارتباط با تجهیزات درون چاهی، سفارش‌گذاری و عقد قرارداد با توجه به وجود چند شرکت سازنده داخلی از طریق مناقصه انجام می‌پذیرد که شرکت بسط انرژی پرشیا به خوبی در متن گزارش با عبارت "شیوه کار بدین صورت است که مناقصات را اعلام می‌کنند و ... " به آن اشاره نموده است.
5- تجهیز فوق یکی از 84 قلم گروه کالایی میباشد که به دستور وزیر محترم نفت، خرید خارج آن برای شرکت‌های نفتی و پیمانکاران آن ممنوع اعلام شده است و طبیعتاً کلیه نیازهای صنعت نفت به این تجهیز از داخل کشور تأمین خواهد شد و با توجه به وجود چند شرکت داخلی سازنده امکان خرید تضمینی از یک شرکت خاص وجود ندارد.
6- در ارتباط با محاسبه ضریب جبران نوسانات نرخ ارز به عنوان یکی از چالش‌های پیش روی تولیدکنندگان ایرانی در تیپ قراردادهای ده گروه خانواده کالایی، این امر در نظر گرفته شده و دستورالعمل تعدیل با حمایت وزیر محترم نفت تهیه و تدوین برای جبران هزینه‌های ناشی از نوسانات نرخ ارز به سازندگان داخلی در قراردادها اعمال گردید که شرکت بسط انرژی پرشیا نیز از دستورالعمل تعدیل مذکور بهره مند شده است.
7- پیشنهاد ایجاد آزمایشگاه جامع برای تست تمامی تجهیزات نفت، فارغ از اشکال محتوایی که در تعریف آزمایشگاه جامع دارد، در حوزه فعالیت بخش خصوصی و با نظارت سازمان استاندارد ملی کشور میباشد؛ لذا وزارت نفت وظیفه‌ای در این حوزه ندارد ولی از کلیه ظرفیت‌های قانونی موجود برای حمایت از ساخت داخل حمایت خواهد کرد.
10 قلم کالای اساسی نفت-7| عدم انسجام در وزارت نفت مانع انعقاد قرارداد برای تولید فولادهای آلیاژی است
1- پروژه بومی سازی فولادهای آلیاژی در سال 93 با هدف تکمیل زنجیره تامین و ساخت تجهیزات استراتژیک در دستور کار قرار گرفت. با توجه به ماهیت این پروژه که متمرکز بر تولید مواد اولیه مورد نیاز جهت تولید تجهیزات نفت قرار می‌گیرد، پیشبرد پروژه با راهبری و الزام سازندگان و پیمانکاران دیگر پروژه‌های در دست اقدام 10 گروه کالاهای اساسی صنعت نفت به استفاده از مواد اولیه تامین شده از داخل کشور برنامه‌ریزی گردید.
با توجه به مراتب فوق و توجه به این نکته که واحدهای تابعه وزارت نفت به طور مستقیم مصرف کننده فولادهای آلیاژی نمی‌باشند، بلکه درخواست کننده کالا و تجهیزات و مواد تکمیل شده ( FINAL PRODUCT) می‌باشند، اهداف بومی سازی پروژه با تامین توسط پیمانکاران دیگر پروژه‌های عملیاتی بالغ بر 80% از فولادسازان داخلی محقق گردیده است.
2 –با عنایت به متن گزارش و اعلام مدیرعامل محترم مجتمع صنعتی اسفراین مبنی بر اینکه "... با تولید (مواد اولیه) انواع مته‌های حفاری و لوله‌های موسوم به لوله‌های دریل کولار و... مجتمع صنعتی اسفراین به عنوان قطب تولیدکننده انواع قطعات نفتی به زنجیره تولید و تامین این قطعات ورود پیدا نمود" تایید می‌گردد که با حمایت وزارت نفت عملاً زیرساخت‌های لازم جهت تولید و استفاده این نوع فولادها در داخل کشور فراهم گردیده است، لذا درج عبارت "عدم انسجام در وزارت نفت، مانع از انعقاد قرارداد برای تولید فولاد آلیاژی شده است" به عنوان یکی از رئوس گزارش، منطبق بر واقعیت نمی‌باشد.
3 – تعبیر آن شرکت مبنی بر اینکه "در زمینه تولید لوله‌های CRA حدود 50 درصد تجهیزات مورد نیاز وجود دارد"، با در نظر گرفتن فرآیند تولید و سخت افزارهای مورد نیاز که شامل تولید شمش، تجهیزات کار گرم، تجهیزات کار سرد و تجهیزات نهائی ( Finishing) میباشد، با واقعیت تطابق ندارد، چرا که لوله‌های CRA محصول یک زنجیره تولید با جزئیات فرآیندی فوق الذکر میباشد و از سوئی تامین و استقرار هر یک از فرآیندها علاوه بر پرهزینه بودن، نیاز به دانش فنی دارد و درصد اعلام شده فاقد مبنای منطقی و اصول کارشناسی میباشد.
4- شایان ذکر است با پیگیری و برنامه ریزی وزارت نفت، علاوه بر فولادهای آلیاژی، آلیاژهای پایه نیکل مورد استفاده از تجهیزات سرچاهی، به یمن تعریف و اجرای پروژه‌های ده گروه کالاهای اساسی در داخل کشور تولید می‌گردند.
1- همــانطـــور که در متـــن گــزارش ذکـــر شـــده است، از 3 نـــوع کــمپرســـور مــحـــوری (AXIAL COMPRESSOR)، گریز از مرکز (CENTRIFUGAL COMPRESSOR) و کـمپــرسورهــای جابجــایی مثبت (رفت و برگشتی و پیچشی)، ساخت کمپرسورهای گریز از مرکز به دلیل اهمیت استراتژیک آن در بومی‌سازی ده گروه خانواده کالایی صنعت نفت در دستور کار قرار گرفته است.
2- به اذعان شرکت هوایار، فقط چنـد شرکت در کشــور در این زمینه فعالیت دارند و به دلیل پیچیدگــی فنی و حساسیت کمپرسورهای مذکور، شناسائی، راهبـری و تشویق سازندگان در مقطــع زمانـــی تعریف پروژه‌هــای بومی سازی ده گانه به دو دلیل زمانبــر گردیده است: دلیل اول ، عدم وجود دانش طـــراحی و ساخت در سازندگان داخلی جهت تولید این نوع تجهیز بوده است که در متــن گزارش نیز شرکت هوایار اعلام نموده است "در سال جـــاری برای اولیـــن بار در کشور، دانش طـــراحی و ساخت انــواع کمپرســـورهای سانتریفیوژ را بومی کردیم."
دلیل دوم ، ماهیت فنی و طراحی و ساخت بر مبنای سفــارش اختصاصی بــرای هر تجهیـــز مــی‌باشد. همانطور که در متن گزارش به آن اشاره شده است، با توجه به اینکه این تجهیز می‌بایست برای پروژه خاص و بر اســاس اطلاعات سایت مورد نظر طراحی و تولید گردند (Tailor made) نیــاز وزارت نفت در قالب پروژه‌هــای جدید که راهبــری آن به عهده شرکت‌های پیمانکــار میباشد، تعریف مــی‌گردد.
در ارتباط با جایگزینی کمپرسورهـــای فرســوده نیز، به هــمـــان دلایل فــنی ذکــر شده، معمــولاً ترجیح بر جایگزینــی پکیج کامل کمپرســـور با درایور (Driver) میباشد که مستلـــزم طراحی و ارزیابی فنی اطلاعات فنی سایت موردنظر و همکاری شرکت کمپرسورساز با سازنده گرداننده (الکتروموتور یا توربین) میباشد.
باتوجه به مراتب فوق و این نکته که این نوع تجهیز قابلیت انبارش ندارد، وزارت نفت ضمن الزام پیمانکاران (EPC/EPD) به استفاده از قانون حداکثر استفاده از تولید داخل مصوب مجلس محترم شورای اسلامی، پیگیری‌هـــای لازم را به منظور جایگزینی 22 دستگاه توربوکمپرسور فرسوده در سطح وزارت نفت انجام داده که در شرف عقد قرارداد با یک شرکت ایرانی است و بزودی اهداف مربوط به بومی سازی این کالای استراتژیک محقق خواهد شد.
3- در ارتباط بــا کمپرســورهـــای جابجائی مثبت از نـــوع پیچشی (SCREW-TYPE) که در متـــن گــزارش و با اذعان شرکت هوایار به عدم وجود سازنده داخـــلی "تا امروز این کمپرسورهـــا در ایــران پکیج میشد" آمده است، با پیگیری عقد قرارداد برای 4 دستگاه کمپرسورهای فوق در قالب فرآیند " تضمین خرید" اهداف بومی سازی این کالای استراتــژیک در دستــور کار میباشد که امیدواریم به زودی اهداف تعریف شــده محقق گردد.
منبع: فارس
