حدیثی از کاشفان میدان نفتی آذر
و اما بعد؛ اکتشافی‌ها عادت کرده‌اند که در هیچ مراسم افتتاحیه و روبان قیچی کردن و... نباشند و از این موضوع هم گله‌ای ندارند؛ چون نام و نشان در گمنامی یافته‌اند و بزرگ‌ترها هم عادت کرده‌اند که یادی از کاشفان این میادین نکنند. صبر کردم تا کمی از جو داغ خبری عبور کنیم و گزارشی از کشف میدان بدهم. چون این کشف در زمان مدیریت اینجانب اتفاق نیفتاده، راحت‌تر می‌توانم از زحمات همکارانم در مدیریت اکتشاف یاد کنم. یکی از روش‌های اجرای پروژه‌های اکتشافی، تعریف و واگذاری بلوک‌های اکتشافی است که بعد از انقلاب تقریباً ۲۰ بلوک اکتشافی تعریف و اجرا شده که منجر به جذب ۱.۲ میلیارد دلار سرمایه برای انجام پروژه‌ها و کشف نفت و گاز معتنابهی شده است. در این فرآیند اجرای پروژه اکتشافی به یک شرکت خارجی واگذار می‌شود که پیشنهاد آن توسط مدیریت اکتشاف بررسی و تصویب می‌شود و اجرای پروژه‌ها نیز با مدیریت و نظارت مدیریت اکتشاف انجام می‌شود. در این نوع قراردادها که خودش نسل‌های مختلف دارد تمام ریسک برعهده شرکت مجری یا پیمانکار است. کشف میدان آذر هم در قالب این نوع قرارداد و از طریق واگذاری بلوکی به نام بلوک اناران اتفاق افتاده است.
بلوک اکتشافی اناران به وسعت ۳۲۰۰ کیلومتر مربع در استان ایلام واقع شده و جزو ۱۷ بلوکی است که در سال ۱۳۷۸ در اولین دور مناقصات بین‌المللی توسط مدیریت اکتشاف به شرکت‌های نفتی ارائه شده است. از میان چهار شرکت متقاضی، شرکت نروژی هیدرو به‌عنوان برنده مناقصه شناخته شد. نوع قرارداد بیع متقابل با ریسک کامل پیمانکار و زمان آن ۵۲ ماه بوده است. طبق قرارداد منعقده، شرکت مذکور متعهد به انجام مطالعات و عملیات اکتشاف تفصیلی و حفاری چاه‌های اکتشافی با سرمایه و ریسک خود بوده است. گفتنی است شرکت هیدرو بعدها با شرکت دولتی نفت نروژ (استات اویل) ادغام شده و پس از تغییر نام‌های مکرر هم‌اکنون به اکینور (Equinor) مشهور است.
در سال ۱۳۸۱ پیمانکار با تصویب شرکت ملی نفت ایران، ۲۵ درصد از سهم قراردادی خود در بلوک اناران را به شرکت روسی لوک اویل واگذار کرد تا با توان بیشتری به ادامه عملیات اکتشافی ادامه دهد. فعالیت‌های انجام‌شده در دوره اکتشاف که با نظارت و همکاری مستمر مدیریت اکتشاف صورت گرفت شامل مطالعات و عملیات زمین‌شناسی، بازپردازش ۱۱۵۰ کیلومتر لرزه‌نگاری قدیمی، برداشت ۱۰۴۳ کیلومتر لرزه‌نگاری دوبعدی جدید، پردازش و تفسیر لرزه‌نگاری و سرانجام حفاری سه حلقه چاه اکتشافی بوده است. با توجه به وجود زمین‌های بسیار گسترده آلوده به مین و مواد منفجره به جای مانده از جنگ تحمیلی در محدوده قراردادی، طراحی و انجام این حجم گسترده عملیات زمینی در زمان محدود بسیار دشوار بود. به همین دلیل دوره اکتشاف به ناچار به‌مدت دو سال تمدید شد.
سه حلقه چاه اکتشافی روی ساختمان‌های آذر (آذر-۱ و آذر- ۲) و چنگوله شمال غربی حفاری شد که در چاه‌های آذر-۲ و چنگوله شمال غربی-۱ حضور نفت به میزان اقتصادی در سازند سروک به اثبات رسید. چاه‌های یادشده به دلیل زمین‌شناسی از نظر فنی و عملیاتی از جمله پیچیده‌ترین نمونه‌های موجود در کشور بوده و تحقق اهداف حفاری در آنها و کسب نتایج مطلوب جز با مشارکت علمی و تجربی تنگاتنگ میان کارفرما و پیمانکار امکان‌پذیر نبود. پس از پایان عملیات اکتشافی، گزارش ارزیابی اقتصادی بلوک اناران به شرکت ملی نفت ایران ارائه شد و در نهایت با توجه به نتایج حاصله، میدان نفتی آذر به‌عنوان یک میدان تجاری مورد تأیید قرار گرفت. شرکت پیمانکار در این بلوک اکتشافی تقریباً ۲۰۰ میلیون دلار برای مطالعات و عملیات زمین‌شناسی و ژئوفیزیک و حفاری هزینه کرد.
در پایان لازم است از آقای مهندس محدث مدیر وقت خوشنام و موفق اکتشاف و آقایان مهندسین خراسانی و کامران، مجریان محترم و زحمتکش این بلوک اکتشافی که هر سه بزرگوار به افتخار بازنشستگی نائل شده‌اند یادی کنیم و برای همگی آرزوی سلامت و موفقیت داشته باشم.
سیدصالح هندی
مدیر اکتشاف شرکت ملی نفت ایران
منبع: روزنامه ایران
