ظرفیت خالی قابل توجه در بخش پالایش گاز کشور

با توجه به اینکه بیش از 70 درصد گاز تصفیه شده کشور از مخازن دریایی عسلویه استحصال می شود و برداشت از این مخازن به دلیل بهره برداری اولیه دیرهنگام و شکل خاص چاههای مشترک، در حال کاهش است، لذا در حال حاضر، پالایشگاه های عسلویه دارای ظرفیت خالی پالایشی قابل ملاحظه ای هستند.

همچنین وضعیت پالایشگاه های گازی دیگر نیز مطلوب نیست و در خصوص رفع این مشکل، در 8 سال گذشته غفلت شده و هنوز اقدامات عملی صورت نگرفته است. بروز این چالش در نتیجه عدم برآورد درست از شرایط فعلی و نیازهای آتی، برنامه ریزی برای حل مشکلات فعلی و اجرای صحیح طرحهای مهندسی مرتبط با رعایت اولویت زمانی است.

کل ظرفیت خالی فازهای پالایشگاه عسلویه حجم تقریبی 130 میلیون متر مکعب در روز (م.م.م.ر) است. با توجه به حجم تولیدی فازهای 6 و 7 و 8 و 14، که میزان 120 م.م.م.ر بوده، همچنین با احتساب اینکه از کل گاز مذکور 30 م.م.م.ر به پالایشگاه کنگان قابل اختصاص است، از این رو کل ظرفیت خالی در پالایشگاه عسلویه حجمی معادل 40 م.م.م.ر برآورد می شود.

مجموع ظرفیت خالی پالایش گاز در عسلویه (بدون احتساب فازهای 6و7و8و14) برابر با 130 میلیون مترمکعب در روز است. همچنین تولید گاز ترش فازهای 6و7و8 برابر با 80 میلیون مترمکعب در روز و گاز دریافتی پالایشگاه کنگان از این فازها برابر با 30 میلیون مترمکعب در روز است. از اینرو باقی مانده گاز ترش فازهای 6و7و 8 که به پالایشگاه‌های دیگر فازها ارسال می‌شود برابر با 50 میلیون مترمکعب در روز و همچنین میزان تولید گاز از فاز 14 برابر با 40 میلیون مترمکعب در روز است. از اینرو کل ظرفیت خالی باقی مانده پالایشگاه‌های گازی عسلویه (با احتساب فازهای 6 و 7 و 8 و 14) برابر با 40 میلیون مترمکعب در روز است.

درحالی حجم خالی ظرفیت پالایشی کشور به 127 م.م.م.ر رسیده که این مقدار گاز تقریبا معادل نیاز مصرف روزانه استان تهران در فصل سرد سال است.

قسمت اعظم گاز جبرانی فازهای مختلف پالایشی عسلویه و پالایشگاه کنگان از طریق فازهای 6و7و8 عسلویه تامین می‌شوند که خود این فازها نیز روند برداشت کاهشی دارند. همچنین پس از تغییر کاربری خط پنجم سراسری از ترش به شیرین و توقف دریافت گاز پالایشگاه بیدبلند از خط مذکور، این پالایشگاه فقط در فصل سرد سال با دریافت گاز کارخانه 1600 به ظرفیت 16م.م.م.ر می‌رسد و در باقی فصول رقم تولیدی تقریباً نزدیک به صفر است که از ظرفیت اسمی 28 م.م.م.ر خود فاصله بسیار زیادی دارد.

از طرف دیگر، گاز دریافتی از حوزه های بالادستی پالایشگاه فجر کنگان در حال حاضر کمتر از 50 م.م.م.ر بوده که این حجم طی سالیان آینده وضعیت بسیار اسفناکی داشته و با ظرفیت عملیاتی 125م.م.م.ر پالایشگاه فاصله بسیار زیادی خواهد داشت.

وضعیت در پالایشگاه سرخون به مراتب بدتر است. حجم پالایشی این پالایشگاه در زمان حداکثر بهره برداری کمتر از 50% ظرفیت خود بوده که هم شرکت را با چالش جدی برای نیروی انسانی مشغول به کار مواجه نموده و هم تامین گاز مستقل و پایدار را برای استان با مشکل مواجه کرده است.

به نظر می رسد در نتیجه عدم توجه به معضلات این حوزه در 8 سال گذشته، دورنمای آتی بسیار مأیوس کننده باشد و شرکت ملی گاز و کشور در سالهای پیش رو با چالش جدی روبرو است که رفع و یا کاهش تبعات آن نیازمند اهتمام و دانش متخصصین دلسوز و متعهد است.

درحالی ظرفیت خالی فعلی پالایشگاه های کشور 127 م.م.م.ر است که این رقم به تدریج در حال افزایش بوده و به نظر می‌رسد با برنامه ریزی درست میتوان بجای احداث پالایشگاههای جدید و صرف هزینه های سنگین ناشی از آن، از حداکثر ظرفیت پالایشگاه های موجود استفاده بهینه نمود. موضوع مهمی که جواد اوجی، عضو شورای هماهنگی انرژی ستاد انتخاباتی آیت الله رئیسی نیز بر آن تأکید دارد.

اوجی در این خصوص گفت: یکی از راه‌های برون‌رفت از چالش تراز منفی گاز کشور، استفاده حداکثری از وضعیت فعلی است؛ یعنی میادین گازی که توسعه داده شده بتوانند به اندازه ظرفیت خود، تولید داشته باشند.

وی افزود: از یک میدان گازی و نفتی که شروع به برداشت می کنیم سالانه افت فشار اتفاق می افتد؛ نیاز هست برای حفظ و نگهداشت تولید سرمایه گذاری کنیم، نیاز هست چاه‌های جدیدی حفاری شود؛ لایه‌های جدیدی در این چاه‌ها در مدار تولید قرار بگیرد، چاه‌ها اسید کاری شود، خطوط لوله جدید احداث شود، خطوط، مراکز جمع‌آوری گاز، مراکز بهره‌برداری و پالایشگاه‌ها بازسازی و اورهال شود.

عضو شورای هماهنگی انرژی ستاد انتخاباتی آیت الله رئیسی خاطرنشان کرد: اولین نکته برای برون رفت از تراز منفی گاز، استفاده حداکثری از ظرفیت پالایشگاه‌های گازی، خطوط لوله انتقال گاز و  ایستگاه‌های تقویت فشار است.

منبع: تسنیم