ماجراهای تشکیل و نحوه اداره شرکت نفتی پتروپارس، از جمله جنجال‌های اواخر دهه ۷۰ و اوایل دهه ۸۰ بود؛ تا جایی که وزیر نفت وقت، تحت فشار «جدی» قرار گرفت. خواستید، تاریخ را ورق بزنید و درباره‌اش بخوانید. تیرماه ١٣٨٢ درباره‌اش با یکی از کاندیداهای فعلی ریاست‌جمهوری، در سمت وقتش، مصاحبه‌ای کردم که با تیتر «بازرسی بازرسان» در روزنامه همشهری منتشر شد. ۱۵ سال بعد، همه به وجود شرکت پتروپارس افتخار کردند؛ شرکتی که در دوره تحریم، بار بسیاری از دوش صنعت نفت برداشت. «به‌تازگی یکی از دستگاه‌های نظارتی نامه‌ای نوشته است که اگر پارک نوآوری و فناوری صنعت‌نفت را راه بیندازید شما را به دادگاه می‌بریم. زود آن را متوقف کنید.» این سخنان روز دوشنبه زنگنه، وزیر نفت در مراسم افتتاح پارک علم و فناوری صنعت‌نفت است. تا کی باید تجربه‌ها را تجربه کنیم!؟
۱- پارک علم و فناوری صنعت نفت موسوم به «پردیس رازی پارک» در محل پژوهشگاه سابق صنعت نفت (شهرری) به‌منظور استقرار استارت‌آپ‌ها و شتاب‌دهنده‌های نفتی راه‌اندازی شد. شرکت‌هایی که در این پارک پذیرفته شوند از مالیات معاف‌اند و برای فعالیت اقتصادی و مالی‌شان می‌توانند ضمانت پارک را دریافت کنند. نکته بسیار مهم در این پارک، حضور بخش تقاضا در کنار استارت‌آپ‌هاست. قرار شده برخی نیازمندی‌های صنعت نفت از محل شرکت‌های حاضر در این پارک تأمین شود. به عبارت دیگر شرکت‌هایی در این پارک فناورانه پذیرفته می‌شوند که بالقوه می‌توانند نیازی از صنعت نفت را برآورده کنند. صندوقی هم با سرمایه ١٠٠ میلیارد تومان (که قرار است سرمایه‌اش به ٥٠٠ میلیارد تومان افزایش یابد) تشکیل شده که خرید از شرکت‌هایی را که برای نخستین‌بار محصولی تولید می‌کنند، تضمین کند. اکوسیستم استارت‌آپی می‌تواند راه خوبی برای حضور جوانان و بخش خصوصی در صنعت‌نفت از یک‌سو و مسیر مناسبی برای رشد ظرفیت‌های ملی باشد. البته اگر بدون رانت و سیاسی‌بازی و مثل همه‌جای دنیا حرفه‌ای پیش رود. شرط مهم دیگرش این است که دست دولت از آن کوتاه شود. راستش از تفکر دولتی، طعام دندان‌گیری در نخواهد آمد. این الزامات رعایت نشود، آب در هاون می‌کوبند.
۲- وزیر نفت یارانه بخش انرژی کشور را ٧٠ میلیارد دلار در سال اعلام کرد. کوچک کردن این یارانه در گام نخست، از طریق بهینه‌سازی مصرف انرژی، مثل نان شب برای کشور لازم است. استارت‌آپ‌ها و واحدهای کوچک، با ارائه طرح‌های نرم‌افزاری و سخت‌افزاری زودبازده و با ارائه ایده‌های خلاقانه، واقعاً می‌توانند برای بهینه‌سازی مصرف انرژی، حرکتی مؤثر ایجاد کنند. سازمان عریض و طویل بهینه‌سازی مصرف سوخت کشور که سال‌هاست بودجه‌های بزرگ می‌گیرد نتوانسته حرکتی شایسته نامش ایجاد کند؛ شاید جوانان استارت‌آپی بتوانند فرهنگش را ایجاد کنند. ٧٠ میلیارد دلار یارانه انرژی!؟ به این عدد دقت کنید. حتی در سال‌های قبل از تحریم، این عدد بزرگ‌تر از کل فروش نفت ایران در بعضی سال‌هاست! اصلاح این رویه نیاز اساسی کشور است.
۳- روز دوشنبه در همان مراسم، از طرف علی آقامحمدی، عضو مجمع تشخیص مصلحت، سخن از رساندن تولید نفت ایران به ۶.۵ میلیون بشکه در روز (و در یک سناریو ۷ میلیون و ۴۰۰ هزار بشکه در روز) مطرح و گفته شد زمان زیادی برای این کار نداریم. بسیار خب؛ برای این کار، سرمایه بزرگ خارجی می‌خواهیم. مقدمه‌اش روابط خوب خارجی، تعامل مناسب با کشورهای صاحب تکنولوژی، حضور در سیستم مالی پذیرفته‌شده دنیا و نبود تحریم‌هاست. شما این مقدمات را فراهم کنید، هم‌زمان آرامش فضای اقتصادی و بستر مدیریت حرفه‌ای و بدون فساد داخلی را مهیا نمایید؛ توسعه مسلماً کلید خواهد خورد. آن‌وقت حرکت استارت‌آپی نفتی کشور که رسماً متولد شده هم جان دیگری خواهد گرفت. باور کنید.
رضا زندی
منبع: روزنامه همشهری
