نتایج بیست‌وسومین کنگره جهانی نفت
نبض نفت-در کنگره جهانی نفت که هر سه سال یک‌بار برگزار می‌شود، جنبه‌های مختلف صنعت از پیشرفت‌های فناوری در عملیات بالادستی و پایین‌دستی نفت گرفته تا نقش گاز طبیعی و انرژی‌های تجدیدپذیر، مدیریت صنعت و اثرات اجتماعی، اقتصادی و زیست‌محیطی آن پوشش داده می‌شود. به‌علاوه، دیگر ذی‌نفعان مانند دولت‌ها، دیگر بخش‌های صنعتی، سازمان‌های غیردولتی و مؤسسه‌های بین‌المللی انرژی نیز در این کنگره شرکت می‌کنند.
بیست‌وسومین کنگره جهانی نفت برای دسامبر ۲۰۲۰ در شهر هیوستون (Houston) آمریکا برنامه‌ریزی شده بود، اما به‌دلیل کوویدـ ۱۹ به ۵ تا ۹ دسامبر سال ۲۰۲۱ (۱۴ تا ۱۸ آذرماه ۱۴۰۰) موکول شد. انتظار می‌رفت که شرکت‌کنندگان زیادی در کنگره سال ۲۰۲۱ که بسیاری آن را المپیک نفت می‌شناسند، شرکت کنند، اما نگرانی‌ها در مورد شیوع سویه جدید ویروس کرونا، اومیکرون (Omicron)، سبب شد این انتظار برآورده نشود و حضور بسیاری از افراد مهم صنعت نفت جهان مانند برنارد لونی، مدیرعامل شرکت بی‌پی و محمد بارکیندو، دبیرکل اوپک لغو شود.
در چنین شرایطی، کنگره جهانی بیست‌وسوم با حضور تعداد انگشت‌شماری از شرکت‌های بزرگ و شخصیت‌های صنعت نفت در شهر هیستون که به‌طور سنتی پایتخت انرژی جهان شناخته می‌شود، در هفته گذشته برگزار شد. چهار نتیجه این رویداد مهم صنعت نفت جهان در ادامه می‌آید:
اقلیم در مرکز گفت‌وگوها
تغییرات اقلیمی مدت‌ها در این گردهمایی بزرگ صنعت نفت، مانند موضوع فیل در اتاق تاریک بود و حتی تا یک دهه پیش تا حد زیادی نادیده گرفته می‌شد. پنج سال پیش، در حداقل توجه قرار داشت و از موضوعات اصلی کنگره کنار گذاشته شده بود، اما اکنون پس از مدت‌ها، تغییرات اقلیمی در مرکز توجه کنگره جهانی نفت قرار گرفته است.
دارن وودز (Darren Woods) مدیرعامل شرکت اکسون‌موبیل (ExxonMobil) در روز نخست کنفرانس فضای اصلی مباحث کنگره بیست‌وسوم را ترسیم کرد و تغییرات اقلیمی را «یکی از مهم‌ترین گفت‌وگوهای زمان ما» نامید. این صحبت بخشی از یک شناخت گسترده در مورد آینده صنعت نفت جهان است که ثروت این بخش اکنون به‌طور جدایی‌ناپذیری با سرعت و مسیر گذار جهانی به سوخت‌های پاک‌تر مرتبط است. واقعیتی که مدت‌ها صاحبان صنعت نفت جهان در برابر آن مقاومت می‌کردند. با این حال، دیدگاه صنعت نفت برای «گذار انرژی» با آنچه دانشمندان و فعالان اقلیمی از آن حمایت می‌کنند، اختلاف دارد.
رؤسای شرکت‌های نفت و گاز در کنگره جهانی نفت بیان کردند که خود شرکت‌های نفتی و نه تسلاها یا نیروگاه‌های انرژی تجدیدپذیر مانند Orsteds در جهان همچنان نقش اصلی را در مقابله با تغییر اقلیم ایفا می‌کنند. وودز گفت که جهان «به تخصص و تجربه صنعت ما برای کاهش موفقیت‌آمیز انتشار گازهای گلخانه‌ای و در عین حال حفظ رونق اقتصادی نیاز دارد». مایک ویرث (Mike Wirth)، مدیرعامل شرکت آمریکایی شورون (Chevron) مدعی شد که «هیچ صنعتی بهتر از صنعت نفت برای مقابله با تغییرات اقلیمی موقعیت و قابلیت ندارد.»
رایان لانس (Ryan Lance)، مدیرعامل شرکت نفت آمریکایی کونوکوفلیپس (ConocoPhillips)، صنعت نفت را در مرکز «گذار انرژی» قرار داد. وی گفت: «پاسخ‌ها برای کربن‌زدایی در صنعت سیمان، فولاد و کود شیمیایی، هوانوردی و حمل‌ونقل دریایی متفاوت خواهد بود. نکته جالب این است که صنعت ما در مجاور همه اینها قرار گرفته است.»
در صحبت‌های مدیران ارشد شرکت‌های نفتی، انرژی باد، خورشید و خودروهای برقی به‌ندرت به‌عنوان بخشی از فرایند «گذار انرژی» مطرح شد. در عوض، آنها بر اهمیت فناوری‌هایی مانند فناوری جذب و ذخیره‌سازی کربن (CCS)، هیدروژن و سوخت‌های زیستی تأکید کردند. اگرچه بسیاری از صنعتگران روی این فناوری‌ها به‌عنوان یک شانس و گزینه حساب می‌کنند، اما آنها هنوز نتوانسته‌اند خود را به‌عنوان ابزاری قابل توجه و اثرگذار در مقابله با تغییرات اقلیمی، ثابت کنند.
شرکت‌های بزرگ نفت و گاز جهان زیر فشار شدید سهامداران، دولت‌ها و سرمایه‌گذاران خود قرار دارند تا خود را با آینده کربن‌زدایی‌شده سازگار کنند. مدیران شرکت‌های نفتی نیز از اینکه از گفت‌وگوهای جهانی اقلیمی به‌ویژه نشست کاپ ۲۶ (COP۲۶) در گلاسکو کنار گذاشته شده‌اند، انتقاد کردند.
ویکی هولوب (Vicki Hollub)، مدیرعامل شرکت آمریکایی اکسیدنتال پترولیوم (Occidental Petroleum) گفت: «یکی از موارد کلیدی که در نشست اخیر کاپ اتفاق افتاد، این است که شرکت‌های نفتی بسیار اندک (در واقع من می‌گویم صفر) در گفت‌وگوهای رسمی شرکت داشتند، ما باید در دور بعدی گفت‌وگوها یک صندلی در آنجا داشته باشیم.»
دبیرکل اوپک نیز در پیامی ضبط‌شده که از دفترش در وین ارسال شد، با انتقاد از هیجان گفتمان عمومی انرژی، اقلیم و توسعه پایدار گفت: «در نشست گلاسکو این امر مشهود بود و برخی صداها از جمله صدای صنعت نفت حذف شد. گاهی اوقات، در مورد موضوع گذار انرژی طغیان عواطف پیشی گرفته و بحث‌های منطقی مبتنی بر حقایق، اطلاعات دقیق و علم در جایگاه دوم قرار گرفته‌اند. به نظر می‌رسد پارامترهای گفتمان عمومی به این پرسش تنزل یافته است: موافق یا مخالف سوخت‌های فسیلی هستید؟ شاید این پرسش نهایت دوگانگی کاذب باشد. به اشتباه گزینه‌های موجود را محدود می‌کنند. نباید پرسش درباره انتخاب «یکی یا دیگری» باشد. پیچیدگی چالش نیازمند اتخاذ رویکردی فراگیر است.»
هشدار در مورد «پیامدهای ناخواسته» گذار انرژی
چشم‌انداز رؤسای شرکت‌های نفتی از روند گذار انرژی، بسیار کندتر و محتاطانه‌تر از آن چیزی است که دانشمندان و فعالان اقلیمی خواستار آن هستند. آنان همچنین سوخت‌های فسیلی را در ترکیب انرژی جهان حفظ می‌کنند. به‌عنوان نمونه، مدیرعامل شرکت اکسون‌موبیل هشدار داد که کنار گذاردن سوخت‌های فسیلی خیلی زود می‌تواند گذار انرژی را به یک خندق منتقل کند. وی گفت: «تمرکز شدید بر اقدام در خصوص یک جنبه از چالش به‌طور بالقوه می‌تواند منجر به عواقب ناخواسته قابل‌توجهی شود. همان‌طور که تاریخ در بسیاری از موارد نشان داده است، بهترین نیت‌هایی که بد اجرا شده‌اند، ضرر بیشتری را نسبت به منافع به‌دنبال داشته‌اند.»
رایان لانس، مدیرعامل شرکت کنکوفیلیپس نیز در این رابطه گفت: «افزایش اخیر قیمت‌های جهانی نفت و گاز پیش‌نمایشی از دهه آینده بود، زیرا جهان به‌اندازه کافی برای عرضه جدید سرمایه‌گذاری نکرد و «گذار آشفته» را ایجاد کرد.»
مارک لیتل (Mark Little)، مدیرعامل شرکت سانکور (Suncor)، یک تولیدکننده بزرگ در شن‌های آغشته به نفت کانادا، یکی از بسیاری از افرادی بود که استدلال می‌کرد محصولات مبتنی بر نفت اساساً در بافت زندگی مدرن مردم درهم‌تنیده شده‌اند. وی گفت: «مردم متوجه نیستند که این کالا چقدر مفید است... [نفت] در آسفالت وجود دارد و می‌دانید هیچ‌کس در مورد خلاص شدن از جاده‌ها صحبت نمی‌کند.»
در همین حال، امین ناصر، مدیرعامل شرکت سعودی آرامکو عربستان، در سخنان اخیر خود در کنفرانس، پس از هشدار درباره اینکه «جهان با یک گذار انرژی پرهرج‌ومرج مواجه است که بر سناریوها و مفروض‌های بسیار غیرواقعی در مورد آینده انرژی متمرکز شده است»، گفت که پذیرش نفت و گاز «بسیار آسان‌تر از مقابله با ناامنی انرژی، تورم افسارگسیخته و ناآرامی‌های اجتماعی است، زیرا قیمت‌ها به‌طور غیرقابل تحملی بالا می‌روند و تعهدات خالص انتشار صفر کشورها شروع به از بین رفتن می‌کنند.»
دبیرکل اوپک رویارویی با سه چالش «انرژی مقرون‌به‌صرفه»، «امنیت انرژی» و «نیاز به کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای» را مستلزم اقدام ظریف متعادل‌کننده، راه‌حل‌های جامع و پایدار و البته شنیدن تمام صداها دانست و هشدار داد که «تمرکز تنها روی یکی از این مسائل و نادیده گرفتن موارد دیگر، می‌تواند به عواقب ناخواسته‌ای مانند انحراف بازار، افزایش نوسان‌های قیمت و کمبود انرژی منجر شود.»
وی درباره اتخاذ رویکرد کل‌نگر به موضوع تغییر اقلیم و انرژی توضیح داد که «تغییر اقلیم و فقر انرژی دو روی یک سکه هستند. ما باید اطمینان یابیم که انرژی برای همه مردم جهان به‌صورت مقرون‌به‌صرفه در دسترس است. ما باید به سمت جهانی فراگیرتر، منصفانه‌تر و عادلانه‌تر برویم که در آن همه افراد به انرژی دسترسی داشته باشند که در هدف هفتم توسعه پایدار سازمان ملل به آن اشاره شده است، همچنین ما باید انتشار گازهای گلخانه‌ای را کاهش دهیم.»
تشدید اختلاف دولت بایدن با شرکت‌های بزرگ نفتی
بازگشت به دوران گذشته و شعار «drill, baby, drill» برای حمایت از تولید نفت شیل (shale) ایالات متحده آمریکا در دستورکار کنگره جهانی نفت سال ۲۰۲۱ نبود. این شعار نخستین بار در مبارزات انتخاباتی جمهوری‌خواهان در سال ۲۰۰۸ مطرح شد و بیانگر حمایت آنان از افزایش حفاری‌ها برای تولید نفت و گاز به‌عنوان منبع انرژی بیشتر برای آمریکا بود.
آخرین تاکتیک کاخ سفید برای کاهش قیمت در پمپ‌های بنزین آمریکا، درخواست از تولیدکنندگان آمریکایی برای عرضه بیشتر نفت در بازار بود که البته به نظر بیشتر شبیه به یک موضع‌گیری سیاسی بود تا یک پیشنهاد جدی.
اسکات شفیلد (Scott Sheffield)، مدیرعامل شرکت پایونیر (Pioneer) در این باره گفت: «با وجود انتقادهای علنی، وی هیچ درخواست جدی از سوی مقام‌های دولت بایدن برای افزایش تولید و عرضه نفت دریافت نکرده است.»
با این حال، حتی اگر دولت بایدن چنین درخواستی را از تولیدکنندگان نفت شیل آمریکا داشت و با آنها تماس گرفته بود، پاسخ آنها با وجود ادعای بعضی از شرکت‌ها چندان امیدوارکننده نبود، به‌طوری که شفیلد اعلام کرد «بازار سهام وال استریت بر هزینه‌های صنعت نفت فشار وارد کرده، بنابراین افزایش تولید نفت زیادی در کار نخواهد بود.»
وی در ادامه توضیح داد: «ما هم‌اکنون قرارداد سرمایه‌گذاری با سهامداران خود (با پرداخت سود مشخص) داریم که بر مبنای آن نمی‌توانیم بیش از پنج درصد تولید خود را افزایش دهیم.» در واقع، افزایش تولید و عرضه نفت در بازار آمریکا، قیمت‌های نفت و فرآورده‌های نفتی را کاهش می‌دهد و این موضوع، سوددهی شرکت‌های نفت شیل این کشور را با کاهش مواجه خواهد کرد که در شرایط کنونی به‌هیچ‌وجه مورد قبول سهامداران این شرکت‌ها نیست.
این پیامی بود که از سوی دیگر بازیگران نفت شیل آمریکا در کنگره جهانی نفت تکرار شد و اعلام کردند روزهای کاهش قیمت نفت از سوی تولیدکنندگان ایالات متحده پس از سال‌ها زیان‌دهی به پایان رسیده است.
جان هس (John Hess)، مدیرعامل شرکت آمریکایی هس که یک تولیدکننده بزرگ نفت شیل در ایالات متحده است، گفت «سرمایه‌گذاران و شرکت‌های نفتی به‌طور یکسان در نفت شیل بیش از حد سرمایه‌گذاری کردند... ما با سرعتی رشد کردیم که خیلی سریع بود و این موضوع سبب کاهش بیش از اندازه قیمت نفت شد.»
قصد صنعت نفت برای ایجاد پشتیبان بهتر
درخواست کاخ سفید برای عرضه نفت بیشتر از سوی شرکت‌های نفتی تنها موردی نیست که صنعت نفت آمریکا با واشنگتن اختلاف‌نظر دارد، اقدام‌های بایدن برای لغو پروژه احداث خط لوله کیستون XL، توقف اجاره‌نامه‌های جدید در زمین‌های فدرال، همچنین صحبت‌های تکراری مقام‌های دولت وی در مورد ممنوعیت احتمالی صادرات نفت و گاز از جمله دیگر موارد اختلافی دولت بایدن با شرکت‌های بزرگ نفت این کشور است.
شرکت‌های بزرگ نفتی آمریکا، همچنین با برخی از بندهای لایحه هزینه‌های ۱.۷۵ تریلیون دلاری رئیس‌جمهور این کشور که دموکرات‌ها امیدوارند پیش از پایان سال میلادی تصویب شود، مخالف هستند.
مایک سامرز (Mike Sommers)، مدیر مؤسسه نفت آمریکا (API)، گروه اصلی لابی شرکت‌های بزرگ نفتی در واشنگتن، گفت که سازمان وی در تعدیل این لایحه موفق بوده است. این موسسه برای حذف مواردی از جمله برنامه عملکرد برق پاک (Clean Electricity Performance Program) و تلاش برای حذف یارانه‌های صنعت از کد مالیاتی لابی کرده بود.
سامرز تأکید کرد به‌دنبال حذف کامل لایحه نیست، اما اگر امتیازات بیشتری درباره اقلام مورد اختلاف باقیمانده مانند هزینه جدید برای انتشار متان و افزایش حق امتیاز در اجاره زمین‌های فدرال داده نشود، گروه وی در کنگره برای رأی دادن به این لایحه لابی خواهد کرد.
منبع:شانا
