رگ سفید؛ رزمگاهی از جنس دفاع مقدس
فوران‌ها بسته به فشار، دما، سیال، حجم گاز و موقعیت جغرافیائی محل چاه، متفاوت و پیچیدگی خاصی دارد و برای کنترل فوران هر چاه نیاز به برنامه‌ریزی و بسیج امکانات و تجهیزات منحصر به همان فوران است و این در حالی است که در تعاریف شیوه مهار چاه ها مشابهت و به هم نزدیک است.
مهار فوران چاه‌های نفت و گاز یکی از پیچیده‌ترین عملیات‌های تخصصی در صنعت نفت جهان است که نیاز به دانش فنی و تخصصی خاص و تجارب میدانی دارد که با توجه به شرایط هر چاه باید محاسبه و منتج به گرفتن تصمیم‌های مهندسی ویژه و اثر گذار شود که متخصصان صنعت نفت ایران به‌نحو شایسته از این مهارت برخوردارند.
فوران و آتش‌سوزی چاه ۱۴۷ رگ سفید-۲ با توجه به فشار بالای گاز میدان نفتی رگ سفید از جمله حوادثی بود که در نوع خود منحصر به فرد و مهار آن نیازمند محاسبات فنی و مهندسی دقیق بود که متخصصان صنعت نفت در این شرکت و شرکت ملی مناطق نفتخیز جنوب به خوبی توانستند در نتیجه هم‌افزایی و به‌کارگیری ظرفیت‌های موجود از نظر دانش فنی، عملیاتی، پشتیبانی و لجستیکی به‌نحو مطلوب به آن عینیت بخشند.
بستن چاه (کشتن) از سطح و مسدودکردن آن از عمق روش‌های بود که به موازات یکدیگر آغاز و پس از ایجاد راه‌های دسترسی، احداث استخرهای آب، ایجاد شبکه تامین آب و خنک کردن محوطه اجرا شد.
ساخت انواع استینگر، آماده‌سازی آتی‌واگن‌ها و دیگر تجهیزات مختص عملیات کشتن چاه از سطح (TOP KILL) و ایجاد محل استقرار دو دستگاه حفاری ۹۳ و ۹۴ فتح برای حفر چاه‌های امدادی و بستن چاه از عمق (BOTTOM KILL) در فرصتی بسیار کوتاه‌تر نسبت به عرف معمول آماده‌سازی و اجرایی شد که در نوع خود قابل‌توجه و با اهمیت تلقی می شود.
به‌کارگیری میدانی استینگرها در شرایط بسیار دشوار به‌دلیل حجم فوران و دمای بالا در شرایط ایمن کلید خورد که با وجود چند مرحله تلاش مهارگران و گروه‌های عملیاتی حاضر در صحنه مهار از سطح به نتیجه نرسید و با حفر چاه امدادی عملیات مهار فوران چاه از عمق محقق و چاه سرکش به کنترل در آمد.
نشست‌های مستمر کارشناسان، تهیه برنامه و جدول زمانبندی، تقسیم کارها و وظایف، اتخاذ راهکارهای مهندسی و تخصصی، بازنگری تجربه‌های گذشته از مهار فوران‌ها و تلفیق با شرایط جدید از نظر فشار، دما، سیال، حجم نفت و گاز در حال سوختن و موقعیت جغرافیایی، حضور متخصصان و مهندسان مجرب و مدیران ارشد صنعت نفت، زمینه را برای اجرای عملیات منسجم و موفق فراهم و به‌ثمر رساند.
احداث راه‌های دسترسی به محوطه چاه، استخرهای ذخیره آب به گنجایش ۲۰۰ هزار بشکه، چهار خط انتقال آب از رودخانه زهره به موقعیت چاه به طول ۲۵۰ کیلومتر، ایجاد شبکه خنک‌کننده پیرامون چاه با نصب پمپ‌های فشار قوی و سیستم پاشش آب، ایجاد اردوگاه‌های اسکان کارکنان اعزامی از بخش‌های مختلف عملیاتی، فنی، مهندسی و پشتیبانی، استقرار تیم‌های پزشکی با تجهیزات لازم و فناوری اطلاعات و ارتباطات با امکانات رادیویی، ماهواره‌ای، اینترنتی و راه‌اندازی شبکه مخابراتی، سازماندهی نیروهای حراست، بهداشت، ایمنی و محیط زیست (اچ‌اس‌ئی) و خدمات رفاهی و اردوگاهی و... از جمله اقداماتی بود که برای مهار فوران این چاه انجام شد.
به‌طور همزمان برنامه‌ریزی برای مهار فوران چاه ۱۴۷ رگ سفید از سطح، ساخت دو محوطه جدید برای استقرار دو دستگاه حفاری سنگین ۹۳ و ۹۴ فتح به‌منظور حفر دو حلقه چاه امدادی در دستور کار قرار گرفت و با هماهنگی، همیاری و انسجام میان نیروهای تخصصی و پشتیبانی شرکت ملی مناطق نفتخیز جنوب و شرکت ملی حفاری ایران و شتاب‌بخشی در اجرای کار از نظر صرف زمان به‌میزان حدود ۵۰ درصد نسبت به عرف معمول کار، انجام شد.
عملیات مهار این چاه به‌علت پرفشار و حجیم بودن گنبد گازی، سخت‌گذر بودن منطقه، ساختار سنگی موقعیت و فشار دو هزار و ۴۰۰ پوندی چاه در سطح، یکی از دشوارترین عملیات‌های مهار چاه در ۴۰ سال اخیر بود.
در این عملیات پیچیده فنی، دکل ۹۳ فتح پس از ۳۴ روز حفاری مستمر سرانجام در عمق مورد نظر از پوش سنگ عبور کرده و در نقطه هدف با چاه اصلی تلاقی پیدا کرد.
مهارگران صنعت نفت برای اجرای برنامه مهار، تلفیقی از سرعت و دقت را به‌کار بستند و با تمهیدات ویژه‌ای توانستند ظرف مدت ۳۴ روز از آغاز حفاری انحرافی به نقطه هدف در عمق ۲ هزار و ۳۴۲ متر برسند.
تلاشگران صنعت نفت برای تضمین موفقیت برنامه کنترل از عمق، علاوه بر تجهیزات پیشرفته حفاری انحرافی، تیمی از برگزیده‌ترین متخصصان حفاری، زمین‌شناسی و نظارت در عملیات حفاری چاه‌های انحرافی را به‌کار گرفتند.
حادثه فوران و آتش‌سوزی چاه ۱۴۷ رگ سفید – ۲ در گستره عملیاتی شرکت بهره‌برداری نفت و گاز گچساران از شرکت‌های زیر مجموعه شرکت ملی مناطق نفتخیز جنوب به‌هنگام حفاری به‌وسیله دکل ۹۵ فتح شرکت ملی حفاری ایران، هفتم آبان ماه سال ۱۳۹۶ اتفاق افتاد که در جریان آن دو نفر از کارکنان شرکت ملی حفاری ایران شهادت‌گونه جان باختند و دستگاه حفاری و بخش عمده تجهیزات آن به‌طور کامل در آتش سوخت.
در ساعت ۲۰ شامگاه پنجم دی ماه ۱۳۹۶، با کاهش ارتفاع آتش، نخستین نشانه‌های روسطحی مهار چاه نمایان شد و از ساعت ٢٠ و ۴۵ دقیقه شعله چاه سرکش به‌طور کامل خاموش و عملیات ایمن‌سازی آغاز شد.
این موفقیت که در سایه همدلی و انسجام نیروهای متخصص شرکت‌های مناطق نفتخیز جنوب و ملی حفاری ایران بدست آمد، بار دیگر توان و تخصص و تجربه کم‌نظیر مهارگران ایرانی را در کنترل فوران چاه‌های پرفشار به‌رخ کشید و برگ زرین دیگری به کارنامه درخشان صنعت نفت ایران افزود.
مهار این چاه با ویژگی‌ها و پیچیدگی‌های خاص، نشان‌دهنده توان و تخصص کم‌نظیر کارشناسان ایرانی و مصداق بارز ما می‌توانیم است.
ضمن بزرگداشت خاطره درگذشت شهادت‌گونه دو تن از همکاران عزیزمان در هنگام فوران این چاه، خانواده بزرگ صنعت حفاری هیچگاه جان‌فشانی فرزاد ارزانی و محمد سلیمی را از یاد نمی‌برد.
