برداشتن آخرین گام ها برای توافق برجام /روزنه ای برای مذاکرات بیشتر

نبض نفت-با تائید وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی، ایالات متحده موضع خود را نسبت به پیش نویس پیشنهادی اتحادیه اروپا و پاسخ ایران به آن اعلام کرد. روزنامه واشنگتن پست با انتشار گزارشی به بررسی این موضوع پرداخته است.

برداشتن آخرین گام ها

وزارت امور خارجه جمهوری ایالات روز چهارشنبه اعلام کرد دولت بایدن بررسی متن پیشنهادی برای احیای توافق هسته ای (موسوم به برجام) -که اتحادیه اروپا آن را  «نهایی» می خواند- را به پایان رسانده و پاسخ واشنگتن را در قبال این متن برای هماهنگ کنندگان مذاکرات -اتحادیه اروپا- ارسال کرده است. به گفته ناصر کنعانی، سخنگوی وزارت امور خارجه، ایران «بررسی دقیق» پاسخ ایالات متحده را آغاز کرده است.

فعل و انفعالات اخیر حاکی از برداشتن آخرین گامها برای خاتمه این بازی پس از نزدیک به یک سال و نیم مذاکره بر سر بازگشت به توافق 2015 دارد -توافقی که تحریم ها علیه ایران را در ازای محدودیت های شدید برای برنامه هسته ای و تحت نظارت بین المللی تضمین می کرد-  البته  بدون هیچ تضمین قطعی مبنی بر اینکه توافق جدیدی حاصل خواهد شد.

جان کربی، هماهنگ‌کننده ارتباطات شورای امنیت ملی آمریکا به خبرنگاران گفت: «اکنون نسبت به چند هفته پیش به یکدیگر نزدیک‌تر هستیم... اما برخی شکاف‌ها باقی ‌مانده و هنوز به نقطه توافق نرسیده ایم».

به روز رسانی نسخه اولیه توافق

این اقدام ایالات متحده در حالی صورت گرفت که اسرائیل که مشاور امنیت ملی اش این هفته در واشنگتن در حال رایزنی بود، مخالفت خود را با این توافق تجدید کرد. یائیر لاپید، نخست‌وزیر اسرائیل، روز چهارشنبه در بیت المقدس به خبرنگاران گفت که این رژیم مخالف هر گونه توافقی نیست: «ما مخالف این توافق هستیم، زیرا توافق بدی است. زیرا نمی توان آن را به گونه ای که در حال حاضر نوشته شده پذیرفت.»

مقامات آمریکایی گفته اند که مفاد متن جدید توافق عمدتاً به روز رسانی توافق اولیه است. دونالد ترامپ در سال 2018 ایالات متحده را از این توافق خارج کرد و تحریم های لغو شده را مجدداً اعمال کرد و بسیاری تحریمهای دیگر را اضافه کرد. در پاسخ، ایران برنامه هسته‌ای خود را به مانند پیش از توافق از سر گرفت و سرعت آن را افزایش و کمیت و کیفیت غنی‌سازی اورانیوم خود را بسیار فراتر از محدودیت‌های تعیین‌شده‌ای که قبلاً رعایت کرده بود افزایش داد و برخی اقدامات بازرسی را مسدود کرد.

روزنه ای برای مذاکرات بیشتر

در شرایطی که بسیاری از کارشناسان خواهان بازگشت به توافق هسته ای ایران هستند چرا که در فقدان آن اوضاع را بسیار بغرنج می دانند، اسرائیل و مخالفان توافق جدید در کنگره گفته‌اند که لغو تحریم‌های هسته‌ای صدها میلیارد دلار در اختیار ایران قرار می‌دهد و انقضای زودهنگام برخی از مفاد آن به سرعت به ایران امکان احیای مجدد برنامه هسته ای را می‌دهد. مقامات دولت با این استدلال ها مخالفت می‌کنند و می‌گویند که بازگرداندن محدودیت‌ها بر برنامه هسته‌ای ایران، حتی با وجود برخی تاریخ‌های انقضا، هم تهدید قریب‌الوقوع یک خاورمیانه هسته‌ای را به تاخیر می اندازد و هم فضا را برای مذاکرات بیشتر فراهم می‌کند.

ند پرایس سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا از ارسال پاسخ ایالات متحده به اتحادیه اروپا خبر داده و جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی، ضمن تائید آن از ارائه جزئیاتی در مورد محتوای آن خودداری کرد.

بورل، مسئول سازماندهی مذاکرات، ماه گذشته پیش نویسی را تدوین کرد که آن را متن نهایی خواند و گفت که فرصت برای مصالحه های دیگر به پایان رسیده است. ایران اوایل هفته گذشته پاسخی را ارسال کرد که بورل آن را «معقول»، اما با برخی «تعدیل‌های» پیشنهادی توصیف کرد.

کانون اختلافات

جان کربی هم از ارائه جزئیات در مورد پاسخ ایالات متحده خودداری کرد. او گفت: «ما نمی خواهیم درباره این موضوع به صورت علنی مذاکره کنیم. من امروز پاسخی ندارم که در مورد آن صحبت کنم و نمی دانم که هرگز چنین خواهیم کرد». کربی اذعان کرد که ایران پیش از این از برخی خواسته های خود صرف نظر کرده بود تا به ما اجازه دهد که به روند خود ادامه دهیم، از جمله در کنار گذاشتن درخواست خود مبنی بر حذف نام سپاه پاسداران انقلاب اسلامی از لیست سیاه تروریسم خارجی وزارت امور خارجه ایالات متحده.

به گفته افراد آگاه به جریان مذاکرات -به شرط ناشناس ماندن- اکثر تعدیل‌های پیشنهادی ایرانشامل این است که دولت بایدن کدام یک از هزاران تحریم ایالات متحده و در چه زمانی لغو شود. این امر کانون اختلافات - بین ایالات متحده و ایران - را در جایی که از ابتدا بوده باقی می‌گذارد.

بر اساس توافق اولیه، ایالات متحده متعهد است که تنها تحریم های مربوط به برنامه هسته ای ایران را لغو کند. به گفته کربی «برای مردم مهم است که به خاطر داشته باشند که آنچه ما در اینجا درباره آن صحبت می کنیم بازگشت به برجام است.» او گفت که ایران باید «چرخش سانتریفیوژهای مورد استفاده برای غنی‌سازی اورانیوم را متوقف کند، اورانیوم غنی‌شده خود را رها کند و با بازرسی‌ها موافقت کند». او افزوده: ««بله، لغو تحریم‌ها وجود دارد، اما این توافق در مورد توانایی هسته ای بالقوه آنها است. تحریم‌های فراوانی امروز وجود دارد که به قوت خود باقی می‌مانند».

موافقت باقی اعضا

روسیه و چین اعلام کرده اند که از متن نهایی همانطور که نوشته شده حمایت خواهند کرد. پس از تماس تلفنی بین جو بایدن و همتایان انگلیسی، فرانسوی و آلمانی خود در آخر هفته گذشته، دولت اعلام کرد اروپایی ها با پاسخ ایالات متحده موافق هستند. در طول مذاکرات، ایران مذاکره مستقیم با آمریکا را رد کرده و اروپایی‌ها به عنوان واسطه عمل کرده‌اند.

دردسرهای پرمناقشه

ایران همچنین به درخواست خود مبنی بر کنار گذاشتن پرونده [ادعایی] تحقیقات آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در مورد منشا اورانیوم غنی شده در سه سایت اعلام نشده، ادامه داده است. در حالی که غربی های متذکر شده اند که این موضوعی جدا از برجام است، ایران اعلام کرده که توافق هسته‌ای جدید را اجرا نخواهد کرد مگر اینکه این تحقیقات لغو شود. اختلاف بر سر این قضیه باعث شد که در بهار امسال شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی منجر قطعنامه ای انتقادی علیه ایران صادر کند.