گام بلند استفاده از پساب در صنعت فولاد خراسان جنوبی
نبض نفت- توسعه صنعتی به ویژه صنایع معدنی از محورهای اصلی توسعه پایدار در خراسان جنوبی به شمار می‌رود که در کنار توجه به مزیت‌های بخش کشاورزی و گردشگری می‌تواند جهش‌های توسعه‌ای را رقم بزند و عقب ماندگی‌های تاریخی این منطقه زرخیز جبران شود.
منابع آبی از اولین پیش نیازهای توسعه صنعت و کشاورزی است اما خراسان جنوبی بیش از ۲ دهه تحت تاثیر خشکسالی و تهدیدات ناشی از تنش‌های آبی قرار دارد که سبب افت شدید آبخوان‌های سطح استان شده است.
بنابراین برای هرگونه اقدام توسعه‌ای در این استان مرزی و کویری ابتدا باید منابع آب و انرژی تامین شود؛ اولویتی که در دستور کار دولت سیزدهم قرار گرفته و به گفته معاون عمرانی استاندار خراسان جنوبی پنج پروژه زیرساختی مهم در حال اجراست و انتقال آب از دریای عمان یکی از این پروژه‌هاست که با اجرای فاز اول آن، آب مورد نیاز صنایع تامین خواهد شد.
علیرضا عباس‌زاده روز گذشته در نشست هماهنگی تدوین اطلس سرمایه‌گذاری استان گفت: برای ایجاد خدمات زیربنایی در استان هزینه‌های کلان از سوی دولت انجام شده یا در حال تامین است و دولت تلاش دارد برای توسعه استان‌های کمتر برخوردار زمینه را برای فعالیت‌های اقتصادی فراهم کند.
علاوه بر انتقال آب خلیج فارس و دریای عمان که خط انتقال آن به خراسان جنوبی در دولت سیزدهم عملیاتی شده، استفاده از پساب در بخش صنعت راهکار دیگری است که اجرای طرح‌های مربوط به آن علاوه بر ارتقای سطح بهداشت عمومی، به عنوان منبع تامین آب پایدار برای استمرار فعالیت صنایع مختلف به ویژه صنعت فولاد محسوب می‌شود.
جمع‌آوری فاضلاب از حدود یک دهه قبل در شهر قاین به یک دغدغه و نگرانی جدی تبدیل شد به طوری که بارها نمایندگان ادوار مجلس و مسوولان اجرایی درباره زنگ خطر شیوع بیماری‌ها در این منطقه هشدار دادند.
موضوعی که نماینده مردم قاینات و زیرکوه در مجلس شورای اسلامی در دیدار اخیر رئیس هیات عامل سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران (ایمیدرو) با استاندار خراسان جنوبی به آن اشاره کرد و گفت: حدود یک دهه گذشته با ساخت مجتمع هزار واحدی مسکن مهر به فاضلاب قاین بی‌توجهی شد لذا شاهد بودیم که فاضلاب در وسط شهر با چالش زیادی مواجه بوده است.
سلمان اسحاقی افزود: اگر به این رویه همچنان بی‌توجهی شود بحران بزرگی در شهر قاین ایجاد خواهد شد به طوری که این شهر قابل سکونت نخواهد بود.
از طرفی احداث و راه‌اندازی مجتمع فولاد قاینات که اکنون فاز اول آن با ظرفیت تولید سالانه ۸۰۰ هزار تن آهن اسفنجی فعال است در کنار محاسنی که دارد، دغدغه‌هایی را برای تامین آب این مجتمع در پی داشت.
به گفته مسوولان چرخه صنعت فولاد تقریبا در خراسان جنوبی کامل شده و با طرح‌های اجرا شده یا در دست اجرا ظرفیت و فرصت خوبی برای توسعه استان شکل گرفته است.
گره‌گشایی از فولاد قاینات بعد از ۱۴ سال
مجتمع فولاد قاینات یکی از هشت طرح فولادی کشور و طرح‌های اقتصاد مقاومتی استان خراسان جنوبی است که از زمان احداث آن تا امسال که رسما افتتاح شد، طی ۱۴ سال گذشته وعده‌هایی برای افتتاح این طرح داده شده بود.
تکمیل، رفع نواقص و تامین زیرساخت‌های این واحد بزرگ صنعتی در یک سال گذشته با پیگیری مسوولان استان و مشارکت دستگاه‌های ملی در دستور کار قرار گرفت و با افتتاح رسمی کارخانه احیای مستقیم مجتمع فولاد قاینات در سفر دوم رئیس جمهور به خراسان جنوبی، این استان به جمع استان‌های دارای صنعت فولاد پیوست.
همانگونه که دولتمردان اعلام کردند دور دوم سفرهای استانی رئیس جمهور با هدف پیگیری میزان پیشرفت مصوبات دور اول سفرها و گره‌گشایی‌های اقتصادی در دستور کار قرار گرفته و در اولین مقصد دور دوم سفرها که ۲۴ و ۲۵ آذر امسال به خراسان جنوبی انجام شد، این رویکرد نمایان بود.
رئیس جمهور در اولین روز سفرش بخش مایع پروژه مدول دوم تصفیه‌خانه شهر بیرجند با اعتبار ارزی معادل ۲۳ میلیون یورو را افتتاح کرد و سپس با حضور آیت الله رئیسی در کارخانه کویر تایر چند طرح مهم این واحد صنعتی به بهره‌برداری رسید که نشانه توجه ویژه دولت به بخش صنعت و تولید است.
واحد احیای مستقیم مجتمع فولاد قاینات به منظور تولید آهن اسفنجی نیز با ظرفیت تولید سالانه ۸۰۰ هزار تن ۲۴ آذرماه با حضور رئیس جمهور به بهره‌برداری رسید تا اولین واحد صنعت سنگین در شرق کشور برای تکمیل و بهره‌برداری از فاز دوم و بخش فولادسازی آماده شود.
تاکید بر استفاده از پساب شهری برای مصارف صنعتی
آنچه رئیس جمهور در زمان افتتاح مجتمع فولاد قاینات بر آن تاکید داشت نحوه تامین آب مورد نیاز این واحد صنعتی بزرگ بود به طوری که همان روز در جمع کارگران و کارکنان فولاد قاینات با اشاره به آب‌بر بودن صنعت فولاد گفت: استفاده از پساب شهری برای مصارف صنعتی باید به‌طور جدی پیگیری شود تا بتوان نگرانی‌ها برای کمبود منابع آبی را برطرف کرد.
آیت الله سید ابراهیم رئیسی افزود: تکمیل زنجیره تولید، بهره‌گیری از نیروی انسانی بومی، کاهش آلایندگی، ایفای مسئولیت‌های اجتماعی و استفاده از پساب جزو مسائل مهمی است که باید مورد توجه قرار گیرد.
مسوولان استان نیز در ادامه پیگیری تامین زیرساخت‌های لازم در خراسان جنوبی ۲ طرح اساسی را در سال جاری به نتیجه رساندند؛ احداث خط انتقال آب از دریای عمان به خراسان جنوبی و احداث تصفیه‌خانه فاضلاب شهر قاین با مشارکت سازمان‌های توسعه‌ای از جمله ایمیدرو و شرکت ملی فولاد ایران که هفته جاری عملیاتی شد.
با گذشت ۲ ماه از سفر دوم رئیس جمهور به خراسان جنوبی موافقت‌نامه واگذاری امتیاز استفاده از پساب مدول اول تصفیه‌خانه فاضلاب شهر قاین برای تامین آب پایدار مجتمع فولاد قاینات با اعتبار اولیه بیش از ۹۰۰ میلیارد تومان به امضا رسید و همزمان عملیات اجرایی این طرح در شهرستان قاینات آغاز شد.
این موافقت‌نامه که به روش بیع متقابل اجرا می‌شود، سوم اسفند ماه با حضور رئیس هیات عامل ایمیدرو، استاندار خراسان جنوبی، نماینده مردم قاینات و زیرکوه در مجلس شورای اسلامی و جمعی از مسوولان، بین شرکت آب و فاضلاب استان خراسان جنوبی و شرکت سرمایه‌گذار به امضا رسید تا در راستای تکمیل پروژه اجرای شبکه جمع‌آوری فاضلاب شهر قاین، اتصال انشعابات و ساخت تصفیه‌خانه فاضلاب این شهر عملیاتی شود.
سرمایه‌گذاری ۹۲۴ میلیارد تومانی برای انتقال پساب به مجتمع فولاد قاینات
آنطور که مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب خراسان جنوبی درباره این موافقت‌نامه توضیح داده است شرکت سرمایه‌گذار (پلنت کانسراکشنن کیش) پای کار آمده تا این طرح را به انجام برساند.
به گفته مهدی دوستی ارزش سرمایه‌گذاری این طرح در بخش تاسیسات فاضلاب بیش از ۶۰۰ میلیارد تومان و در بخش انتقال پساب به مجتمع فولاد قاینات بیش از ۲۰۰ میلیارد تومان است.
بر همین اساس شرکت سرمایه‌گذار با تکمیل شبکه‌های جمع‌آوری شهر قاین، احداث مدول اول تصفیه‌خانه فاضلاب به ظرفیت هشت هزار و ۵۰۰ متر مکعب در شبانه‌روز به روش لجن فعال، ایستگاه‌های پمپاژ و ساختمان های مورد نیاز همچنین نصب انشعابات طی دوره ۲ ساله اقدام خواهد کرد.
همچنین با بهره‌برداری از این تاسیسات به مدت ۳۰ سال، حجم ۷۰ میلیون متر مکعب فاضلاب تصفیه و برای تامین آب مورد نیاز مجتمع فولاد منتقل می‌شود.
در واقع اجرای این طرح علاوه بر ارتقای سطح بهداشت عمومی شهروندان موجب افزایش اشتغال جوانان منطقه در دوره ساخت و بهره‌برداری پروژه می‌شود و مهمتر اینکه به عنوان تنها منبع تامین آب پایدار برای استمرار فعالیت مجتمع فولاد قاینات است.
به گفته مدیرعامل شرکت ملی فولاد ایران این طرح با هزینه‌ای بالغ بر ۹۰۰ میلیارد تومان برای بازچرخانی فاضلاب مدول اول تصفیه‌خانه شهر قاین اجرا می‌شود.
محمد آقاجانلو در این خصوص اظهار داشت: احداث و تکمیل تاسیسات جمع‌آوری و انتقال فاضلاب شهر قاین به طول ۷۰ کیلومتر از جمله اقداماتی است که با سرمایه‌گذاری سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران انجام خواهد شد.
وی گفت: احداث یک واحد بالابر به ظرفیت ۵۵ لیتر در ثانیه و ۳۵ کیلومتر خط انتقال از تصفیه‌خانه تا مجتمع فولاد قاینات از دیگر بخش‌های این طرح مهم زیست محیطی است.
مدیرعامل شرکت ملی فولاد ایران ابراز امیدواری کرد که با اجرای هرچه سریع‌تر این طرح علاوه بر کمک به بهداشت محیط شهری قاین، تامین آب صنعتی مورد نیاز فولاد قاینات نیز به طور مستمر امکانپذیر باشد.
اهمیت چند بُعدی پروژه تصفیه‌خانه فاضلاب قاین
استاندار خراسان جنوبی هم در تشریح اهمیت اجرای پروژه تصفیه‌خانه فاضلاب شهر قاین گفت: با اجرای این پروژه آب مورد نیاز مجتمع فولاد قاینات با استفاده از پساب تامین خواهد شد و نگرانی‌ها از برداشت آب زیر زمینی رفع می‌شود.
جواد قناعت افزود: آغاز عملیات اجرایی تصفیه‌خانه فاضلاب قاین با مشارکت ایمیدرو و انتقال پساب به مجتمع فولاد قاینات پروژه بزرگی است که از سه بعد اهمیت و ارزش دارد.
وی گفت: با اجرای این پروژه، مشکل فاضلاب قاین حل خواهد شد و از تبعات یک معضل اجتماعی جلوگیری می‌شود.
بر این اساس می‌توان نتیجه گرفت جمع‌آوری فاضلاب شهری، جلوگیری از آلودگی آب‌های زیرزمینی، ممانعت از آلایندگی محیط زیست، بازگرداندن پساب تصفیه شده به چرخه تولید، کاهش نیاز به استفاده از منابع آبی در تولید فولاد و در نتیجه بهبود ذخایر آبی منطقه و تقویت سفره‌های آب زیرزمینی از نتایج این اقدام زیربنایی است که قابلیت تسری به سایر صنایع را دارد.
با توجه به مشکل کم‌آبی در خراسان جنوبی از طرفی نیازهای توسعه‌ای این استان، علاوه بر ضرورت سازگاری با کم‌آبی و تغییر الگوی مصارف آب در بخش شرب، کشاورزی و صنعت، استفاده از پساب تصفیه‌خانه فاضلاب یکی از راهکارهای عملی و موثر برای حفظ ذخایر آبی و تامین آب مورد نیاز فعالیت‌های تولیدی است.
خراسان جنوبی ۱۱ شهرستان دارد و شهر قاین مرکز شهرستان قاینات در ۱۱۰ کیلومتری شمال بیرجند است.
احداث تصفیه‌خانه و شبکه جمع‌آوری فاضلاب در سایر شهرهای استان از جمله بیرجند، فردوس و سربیشه هم در دست اجراست و به گفته مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب خراسان جنوبی ظرفیت‌های بالفعل برای سرمایه‌گذاری در زمینه استفاده از پساب در بخش صنعت و کشاورزی فراهم است که می‌تواند در توسعه صنعتی نقش بسزایی داشته باشد.
منبع:ایرنا
