تنش آبی در سال جاری وجود دارد؟ / لزوم بهینه‌سازی مصرف آب
نبض نفت -هر ساله از ابتدای اسفند ماه چالش‌های آبی شروع می‌شود و تا پایان تابستان ادامه دارد، به طوری که آخرین ماه سال گذشته آبفای تهران نسبت به مصرف مشترکان تهرانی هشدار داد چرا که در آن زمان مصرف آب شرب نسبت به ماه‌های پر مصرف سال نیز افزایش پیدا کرده بود و به ۴۷ هزار لیتر طی یک هفته رسیده بود. حالا هم با شروع فصل زراعی و فصول گرم سال مصرف آب کمی شدت می‌گیرد و روند افزایشی پیدا می‌کند.
اما موضوع به همین جا ختم نمی‌شود چرا که قاسم زاده سخنگوی صنعت آب طی روزهای گذشته از کاهش ۱۳ درصدی وردی سدها در مقایسه با پنج سال اخیر خبر داد و اعلام کرد: از ابتدای سال‌آبی جاری تاکنون، سدهای کشور بالغ بر ۲۳ میلیارد مترمکعب ورودی داشته که نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۱۹ درصد رشد و در مقایسه با پنج سال اخیر ۱۳ درصد کاهش را نشان می‌دهد. اگرچه در مقایسه با سال گذشته ذخیره سدها کمی افزایش داشته اما باز هم نگرانی‌هایی مبنی بر مقایسه آن با ۵ سال گذشته وجود دارد. اما سوال اینجاست همچون سال گذشته که برخی از استان‌هایی نظیر خوزستان و همدان که با قطعی آب دست و پنجه نرم کردند در سال جاری امکان جیره‌بندی و یا قطع آب وجود دارد؟ چرا که این روزها هم استان‌هایی نظیر مازندران و همدان از وضعیت آبی ابراز نگرانی کرده‌اند.
فیروز قاسم زاده سخنگوی صنعت آب در رابطه با این موضوع به مهر می‌گوید: مصارف آب برنامه ریزی شده در بخش‌های مختلف مصرف با اولویت شرب صورت می‌گیرد و با توجه به محدودیت عمومی در منابع آبی ایران به عنوان یک کشور خشک و نیمه خشک و از سوی دیگر تشدید این محدودیت در سه سال اخیر و در سال جاری، مصرف آب شرب کشور بالغ بر ۸.۵ میلیارد مترمکعب پیش‌بینی شده و برنامه ریزی های لازم برای تأمین مطمئن مصارف شرب در سطح کشور به عمل آمده است تا کمترین تنش آبی را در سال جاری پیش‌رو داشته باشیم. همچنین در بخش صنعت بالغ بر ۲ میلیارد مترمکعب مصارف پیش‌بینی شده است.
بارندگی‌ها در ایران طراز شد
وی ادامه داد: در سال آبی جاری، با رشد بارش در استان‌های جنوب غرب کشور، وضعیت ذخایر آبی کشور در این خطه از وضعیت مناسبی برخوردار است و تا ۴۰ درصد رشد در ورودی به مخازن سدها رخ داده است اما کاهش بارش در سایر بخش‌های کشور باعث شده است که وضعیت آورد رودخانه‌ها و ذخایر سدها به ویژه در نوار شمالی، مرکز و شرق کشور در شرایط نامناسبی قرار بگیرد به نوعی که در برخی حوضه‌ها تا نزدیک ۵۰ درصد کاهش در ورودی سدها ثبت شده است. از ابتدای سال آبی تاکنون نیز، بارش کشور بر اساس ایستگاه‌های مبنای وزارت نیرو حدود ۱۴ درصد کاهش نسبت به نرمال دارد و بارش استان‌های مختلف کشور نیز از ۴۰ درصد کاهش تا ۴۰ درصد رشد را تجربه کرده است.
وی ادامه داد: با توجه به اینکه سرانه مصرف آب در بخش شرب کشور از الگوی مصرف استاندارد و سرانه متوسط دنیا بالاتر است به همین دلیل صرفه‌جویی و مصرف بهینه آب توسط شهروندان در پایداری شبکه تأمین و توزیع آب شرب نقش بسزایی دارد.
اعلام محدودیت‌های کِشتی
مصرف بالای آب در بخش کشاورزی قابل اغماض نیست برای همین است که طرح الگوی کشت را برای این بخش در نظر گرفتند اما همچنان اجرایی شدن آن در هاله‌ای از ابهام قرار دارد، اما آیا در سال جاری محدودیت یا تدابیر جدی برای این مساله در نظر گرفته شده است تا در تأمین آب سایر بخش‌ها با مشکل جدی مواجه نشوند؟ قاسم زاده با اشاره به اینکه بخش کشاورزی به عنوان مصرف کننده ۹۰ درصد از منابع آب کشوراست در است زمینه توضیح می‌دهد: بر اساس آمار متوسط بلندمدت و با توجه به وضعیت دریافت بارش و تولید منابع آب در سطح حوضه‌های آبریز کشور، مقادیر آب قابل تأمین مشخص گردیده است و در صورت نیاز محدودیت‌های کشت به استان‌ها اعلام شده است.
وی ادامه داد: در صورت بروز تغییرات در منابع آب تولیدی حوضه‌های آبریز و افزایش یا کاهش میزان آب قابل دسترس، وزارت نیرو محدودیت‌های موجود را حذف و یا سختگیرانه می‌شوند. همچنین پایبندی به برنامه ابلاغی استان‌ها و بویژه پرهیز از برداشت غیرمجاز آب، باعث تأمین حداکثری حقابه‌های زیست محیطی رودخانه‌ها و بهبود وضعیت آبخوان‌ها و تالاب‌های کشور می‌گردد.
راهکارهایی برای بهینه سازی آب
مساله مهم دیگری که وجود دارد بهینه سازی مصرف آب در بخش‌های مختلف است اعم از صنایع، شرب و کشاورزی که می‌تواند در ذخیره سازی آب و بروز تنش آبی جلوگیری کند، سخنگوی صنعت آب صحه بر این موضوع می‌گذارد و می‌گوید: در راستای بهینه سازی مصرف آب در بخش‌های مختلف، تدوین و اجرای الگوی کشت متناسب با اقلیم کشور و در چارچوب برنامه منابع و مصارف حوضه‌های آبریز، افزایش بهره وری بخش کشاورزی، عدم برداشت غیرمجاز از منابع آبی، فرهنگ‌سازی روش‌های کاهش مصرف بویژه در بخش شرب، استفاده از تجهیزات کاهنده مصرف، نصب کنتورهای هوشمند چاه‌های کشاورزی برای امکان پایبندی به مصرف در چارچوب تخصیص‌های صادره، استفاده از پساب در مصرف صنایع و جایگزینی آن با آب شیرین، جلوگیری از ورود آلاینده‌ها به منابع آب و … از جمله راهکارها و عوامل بهبود وضعیت منابع آبی است که نیازمند همکاری و مشارکت دستگاه‌های دولتی و مردم است.
وی در خاتمه اضافه کرد: در سال آبی جاری وضعیت برخی از تالاب‌های کشور بهبود مناسبی داشته است به طوری که بعد از چندین سال خشکی متوالی، آب در پیکره تالاب‌ها وارد شده است که با حرکت در چارچوب برنامه‌های حوضه‌های آبریز، حیات تالاب‌ها تداوم داشته باشد.
برنامه‌های وزارت نیرو برای تنش آبی راه گشا است؟
اگرچه در سال جاری بارندگی‌های مناسبی را در جنوب غرب کشور داشتیم اما به نظر می‌رسد در سال جاری بر خلاف سال گذشته شمال کشور با تنش‌های آبی دست و پنجه نرم کنند، حالا باید دید، در سال جاری همچون سال گذشته کم آبی و قطعی آب گریبان گیر برخی از استان‌ها می‌شود یا آنکه با برنامه‌های پیش رو وزارت نیرو راهی برای گریز از این موضوع پیدا می‌کند.
منبع:مهر
