رئیس مؤسسه مطالعات بین‌المللی انرژی: ایران مطمئن‌ترین بازار گاز برای ترکمنستان است
به گزارش نبض نفت به نقل از شانا، «محمدصادق جوکار» درباره الزام‌های فنی، ژئوپلیتیک و اقتصادی گسترش همکاری‌های گازی ایران و ترکمنستان باتوجه‌به تحولاتی که در منطقه رخ‌داده است به خبرنگار شانا گفت: جمهوری اسلامی ایران نخستین کشوری بود که در سال ۱۹۹۷ میلادی برای ترکمنستان گشایش ژئوپلیتیکی صادرات گاز به‌منظور کاهش وابستگی به مسیرهای خط انتقالی اتحاد جماهیر شوروی سابق ایجاد کرد.
وی تأکید کرد: ترکمنستان باتوجه‌به تحولاتی که در عرصه بین‌المللی و منطقه‌ای اتفاق افتاده است به این نتیجه رسیده که مطمئن‌ترین بازار در دسترس این کشور، جمهوری اسلامی ایران است.
رئیس مؤسسه مطالعات بین‌المللی انرژی درباره این تحولات ادامه داد: بازار سنتی ترکمنستان به سمت روسیه است که در سال ۲۰۱۹ قراردادی هم به مقدار ۵.۵ میلیارد مترمکعب تا سال ۲۰۲۴ با گازپروم امضا کرد؛ اما ازآنجاکه روس‌ها بازارشان را به دلیل تحولات اوکراین در اروپا از دست داده‌اند و به نظر نمی‌رسد که به‌زودی و یا در آینده قابل‌پیش‌بینی این بازار احیا شود، هم‌اکنون خود روس‌ها با مازاد ظرفیت صادرات گاز روبه‌رو شده‌اند و به طور طبیعی گازپروم گاز ترکمنستان را هم جذب نخواهد کرد.
جوکار تصریح کرد: از سوی دیگر، ترکمنستان پس از ایران به چین گرایش داشت و قرارداد برای صادرات سالانه ۴۰ میلیارد مترمکعب گاز به‌وسیله مجموعه‌ای از خطوط آسیای مرکزی با چین امضا کرد؛ اما باتوجه‌به تمرکز چینی‌ها بر واردات ال‌ان‌جی، توسعه گازهای شیل و طرح‌های توسعه‌ای در داخل ممکن است این وضع محدودیت‌هایی برای گاز ترکمنستان و کل گاز کشورهای آسیایی ایجاد کند. ضمن اینکه چینی‌ها افزون بر سرمایه‌گذاری برای احداث خط لوله طولانی، هزینه زیرساخت و خدمات نیز پرداخت می‌کنند.
وی با بیان اینکه بازار جنوب ترکمنستان هم باتوجه‌به تحولات افغانستان، در آینده کوتاه‌مدت چشم‌انداز مناسبی ندارد، افزود: موضوع امنیت در افغانستان و منطقی‌بودن سرمایه‌گذاری و احداث خط لوله در محیطی که توسعه زیرساختی نیز ندارد از چالش‌های این بازار است. به‌ویژه اینکه به خط لوله تاپی نیز چندان امیدوار نیستند.
رئیس مؤسسه مطالعات بین‌المللی انرژی، بزرگ‌ترین چالش ترکمنستان به‌منظور حضور در بازار اروپا را رژیم حقوقی دریای خزر دانست که مانع احداث خط لوله ترنس کاسپین می‌شود و گفت: افزون بر این، به نظر می‌رسد باتوجه‌به قیمت گاز، چشم‌انداز گاز، پرداخت‌های ترانزیتی، همچنین ابهام چشم‌انداز گاز در اروپا پس از بحران اوکراین و تمرکز اروپا بر ال‌ان‌جی، اروپایی‌ها هم رغبت اولیه برای اجرای این خط لوله طولانی را ندارند. هرچند که برای ترکمن‌ها نیز باتوجه‌به قیمت‌های گاز جذابیت اقتصادی نخواهد داشت.
تلاش دولت سیزدهم برای تسویه بدهی ایران به ترکمنستان
جوکار به روند روبه‌رشد توسعه گازی ترکمنستان اشاره و اظهار کرد: اگر رشد سالانه توسعه صنعت گاز را در ترکمنستان ۲ درصد هم در نظر بگیریم، در ۱۰ سال آینده به حدود ۷۵ تا ۹۰ میلیارد مترمکعب تولید می‌رسد و برخلاف سال‌های ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۲ که برخی از پروژه‌های پایین‌دستی داخلی ترکمنستان مصرف گاز داشتند؛ اما هم‌اکنون چشم‌انداز مصرف داخلی گاز در این کشور هم با ابهامی روبه‌روست بنابراین ظرفیت صادراتی این شرکت روبه‌رشد خواهد بود.
وی تأکید کرد: تأثیر غیرمستقیم بحران اوکراین بر ترکمنستان سبب شد ترکمن‌ها جدی‌تر به سمت ایران گرایش داشته باشند؛ زیرا روسیه پس از بازار اروپا به سمت چین جهت‌گیری کرده و سهمی از تقاضای چین که مشتری ترکمن‌ها بوده به روس‌ها تعلق گرفت است و بازار چین برای ترکمنستان مبهم می‌شود.
رئیس مؤسسه مطالعات بین‌المللی انرژی در توضیح دیگر آثار بحران اوکراین ادامه داد: روسیه قصد صادرات گاز ترکمنستان به‌وسیله خط لوله نورد استریم-۲ به اروپا را داشت که این موضوع نیز با بحران اوکراین و بمب‌گذاری در این خط لوله منتفی شد.
جوکار با تشریح تحولات چند سال گذشته به‌ویژه یک سال اخیر بیان کرد: براین‌اساس، تنها بازار ایمن برای ترکمنستان جمهوری اسلامی ایران است که ابتدا بحث سوآپ گازی مطرح شد و پس از آن به سمت صادرات گاز به ایران تمایل پیدا کردند.
وی بدهی ایران به ترکمنستان را از موانع گسترش همکاری‌های دو کشور عنوان کرد و افزود: دولت سیزدهم با وجود همه چالش‌های تراکنش مالی، اصل این بدهی را پرداخت کرد و این مانع کنار زده شد و ایران مهم‌ترین بازار ترانزیتی به سمت آذربایجان و بازار در دسترس با دارابودن زیرساخت‌های لازم شده است.
رئیس مؤسسه مطالعات بین‌المللی انرژی با بیان اینکه واردات گاز از ترکمنستان گزینه مناسبی برای مدیریت ناترازی گاز به‌ویژه در شمال شرق کشور است، گفت: هم‌اکنون هرچه زمان می‌گذرد باتوجه‌به شرایط و تضعیف موقعیت‌های صادراتی ترکمنستان به نظر می‌رسد که الزام کسب بازار ایران از سوی ترکمنستان در شرایطی که بازارهای دیگرش با ابهام روبروست، بیشتر می‌شود و ترکمنستان نیاز به بازار ایران خواهد داشت و انگیزه آنها حفظ همکاری بلندمدت با ایران است.
وی با تأکید بر اینکه کشورها در شرایط تعاملات اقتصادی و انرژی بین‌المللی بر اساس الزام‌های محیطی اقدام می‌کنند، تصریح کرد: همکاری با ترکمنستان نیز منحصر به صادرات و واردات گاز نیست، بلکه در چشم‌انداز ۱۰ سال آینده مقدار مصرف فرآورده این کشور تا حدود ۲۷۰ هزار بشکه در روز خواهد بود درحالی‌که تولید فرآورده آن حدود ۲۰۰ هزار بشکه است و این نشان از ظرفیت واردات فرآورده ترکمنستان دارد. افزون بر این روزآمدکردن پالایشگاههای ترکمن‌ها با توانمندی متخصصان ایرانی و صدور خدمات فنی و مهندسی نیز از دیگر زمینه‌های همکاری دو کشور می‌تواند باشد.
