ایده عملیاتی قنات-کوه جایگزین حفر چاه
نبض نفت - روزگاری نه چندان دور چشمه و قنات مهمترین و سالم‌ترین منبع تهیه آب شرب مردم در شهرها و روستاهای استان کویری و کم بارش کرمان محسوب می شد اما از حدود نیم قرن قبل و با گسترش پدیده چاه های عمیق و نیمه عمیق تامین آب، بهره گیری و احیای منابع سنتی مانند چشمه و قنات به فراموشی سپرده یا با تاخیر و مشکلاتی در اجرا مواجه شد.
هیولای خشکسالی چندسالی است چنگال خود را هر روز بیشتر در اغلب نقاط ایران از جمله دیار کریمان فرو می برد و تامین آب به موضوعی بحرانی تبدیل شده است؛ چاه ها نیز با افت فراوان آب و کاهش محسوس و مشهود کیفیت مواجه هستند، هرچند راهکارهای جایگزین مانند انتقال آب از فرسنگ ها دورتر در حال اجراست.
اما کارشناس باسابقه حوزه تامین آب در استان کرمان که غیر از تحصیلات دانشگاهی سال ها در میدان عمل اجرای حوزه های آبخیزداری و کشاورزی فعالیت داشته با اطمینان و اعتماد کامل می گوید می توان با بازگشت به ابتکارها و سنت پیشینیان- حتی با روزآمد کردن برخی طرح های قدیمی- آب شرب مناطق را با هزینه کمتر و سهولت بیشتر تامین کرد؛ وی ایده های عملیاتی دارد و می گوید این مهم اجرایی شده و جواب داده است.
در پی بحران آبی در مناطق جنوبی کرمان و در تازه ترین اقدام، حسن اشرف گنجویی محقق و کارشناس با سابقه حوزه تامین آب با دعوت شرکت آب و فاضلاب استان کرمان ضمن حضور در شهرستان کهنوج و یکی از مناطق روستایی دچار تنش آبی، نتایج ارزیابی خود را برای اجرای طرح قنات- کوه در این منطقه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا به تفصیل ارائه داده است.حفر چاه تنها ذهنیت مسئولان برای تامین آب شرب
این کارشناس و محقق تامین آب معتقد است: ذهنیت تامین آب در سال ها و چند دهه اخیر در بین مسئولان فقط بر پایه حفر چاه بوده و توجهی به امکان تامین آب از سایر منابع مانند قنات و چشمه نداشتند و به همین علت سرمایه گذاری در این عرصه نشده است.
وی بیان کرد: بحث بهره برداری از آب چشمه سارهای درون زمین برای تامین آب شرب مورد نیاز شهرها و روستاهای را از سال ها قبل مطرح کرده ام و مطالب زیادی در این زمینه به نگارش درآورده ام اما تاکنون فرصت اجرای همه آنها پیدا نشده است.
نزدیکی ذائقه مردم به آب قنات و چشمه
این کارشناس تامین آب خاطرنشان کرد: استفاده از آب شرب چشمه ها و قنات ها ضمن اینکه هزینه بسیار کمتری نسبت به آب چاه دارد، از کیفیت بهتری نیز برخوردار و به ذائقه و فرهنگ مردم نیز نزدیکتر است.
وی با اشاره به پیشنهاد اجرای طرح قنات- کوه افزود: محل هایی که چشمه ها در سال های قبل آبدهی داشتند و هم اکنون خشک شده است، با اجرای طرح قنات کوه و حفر یک کانال، آب داخل کوه آزاد می شود که می توان از آن به عنوان آب شرب استفاده کرد.
هزینه کمتر قنات کوه
اشرف گنجویی تاکید کرد: پس از مطالعه درباره انواع روش های تامین آب بهترین و با صرفه ترین راه برای تامین آب شرب طرح قنات کوه است زیرا اعتباری کمتر از حفر چاه نیاز دارد و با ساخت تاسیسات مختصر، آب شرب برای سال های طولانی تامین می شود.
وی ادامه داد: استفاده از آب چشمه سارها برای تامین آب شرب مردم ضمن کاهش هزینه ها و استمرار آب سبب بهره گیری مردم از آب طبیعی و سالم تر را نیز فراهم می آورد.
این کارشناس حوزه آب کرمان گفت: مناطق جنوبی استان کرمان از جمله کهنوج، عنبرآباد، جبالبارز(جیرفت) و غیره با مشکل کمبود آب شرب مواجه هستند که هزینه سنیگنی برای تامین آب آنها می شود.
جزییات طرح در کهنوج
وی بیان کرد: به طور مثال آب شرب منطقه روستایی شاداب از توابع کهنوج که در سال های گذشته توسط چاه تامین می شده است به دلیل خشکسالی ها به حداقل آبدهی رسیده و املاح آب نیز بالا رفته است.
اشرف گنجویی افزود: با هماهنگی آب و فاضلاب شهرستان کهنوج از منابع آبی فعلی منطقه شاداب بازدید کردیم که مشخص شد حفر چاه در این منطقه دیگر بازدهی و کارایی ندارد.
وی تصریح کرد: با توجه به اینکه حدود ۶۰ سال قبل آب شرب مردم منطقه شاداب از چشمه سارها تامین می شده، طی همراهی با مسئولان محلی از محل چشمه سارها بازدید کردیم و به این نتیجه رسیدیم که این چشمه سارها قابلیت احیا برای تامین آب شرب را دارند و حتی با توجه به اقلیم منطقه، زمینه استفاده از چشمه سارهای جدید را هم می شود فراهم کرد.
کارشناس و محقق حوزه آب خاطرنشان کرد: وضعیت دره ها و مناطق کوهستانی، ریزش های جوی، جهت جریان زه‌آب و غیره بررسی شد و به این نتیجه رسیدم که حتی آب شرب مورد نیاز کهنوج و نیز مناطقی در شهرستان های همجوار مثل ساردوئیه و جبالبارز در جیرفت را هم می توان از طریق چشمه ها و قنات ها تامین کرد.
استقبال مسئولان آبفا کرمان از طرح قنات کوه
وی افزود: تمامی مستندات و تحقیقات به مسئولان و کارشناسان شرکت آبفا استان کرمان ارائه شد که مورد استقبال قرار گرفت و قرار است طرح پیشنهادی به مرحله اجرا برسد.
اشرف گنجویی تاکید کرد: اجرای طرح قنات کوه در منطقه شاداب کهنوج را می توان به عنوان نمونه و پایلوتی برای دیگر مناطق دارای تنش آبی استان کرمان قلمداد کرد و اگر مسئولان اجازه دهند نتیجه تحصیلات آکادمیک، فعالیت های تجربی و میدانی ۳۰ سال را در خدمت همشهریان قرار می دهم و کمکی باشد برای تسهیل شرایط در این وضعیت کم آبی.
در ادامه از اجرای این طرح در کهنوج و نتایج آن نیز گزارش هایی تهیه می کند و در اختیار مخاطبان قرار می دهد تا در صورت امکان، امکان تعمیم این نوع طرح ها در سایر نقاط استان و حتی کشور نیز فراهم شود.
منبع:ایرنا
