مسیر جایگزینی برای گلوگاه‌های نفتی جهان وجود دارد؟
به گزارش نبض نفت به نقل از اویل پرایس، مهمترین گلوگاه‌های آبی جهان برای تجارت نفت تنگه هرمز، تنگه مالاکا، کانال سوئز و تنگه باب المندب هستند.
پایگاه خبری اویل پرایس در گزارشی به بررسی طرح‌ها و پروژه‌هایی پرداخته که هدف آنها دور زدن این گلوگاه‌ها است.
حدود یک پنجم یا معادل ۱۹ میلیون بشکه در روز تجارت نفت و همچنین حدود یک سوم از تجارت LNG جهانی از طریق تنگه هرمز عبور می‌کند.
عربستان سعودی و امارات متحده عربی خطوط لوله‌ای دارند که امکان انتقال نفت به خارج از خلیج فارس و دور زدن تنگه هرمز را دارند اما تا حد زیادی این گزینه‌ها پایین ظرفیت خود عمل می‌کنند.
عربستان سعودی پترولاین (خط لوله شرق-غرب) به طول ۷۵۰ مایل را دارد که از میادین نفتی در شرق این کشور به دریای سرخ در غرب در بندر یانبو امتداد پیدا می‌کند. (خط لوله قدیمی ترانس عربین که از عربستان سعودی به لبنان امتداد داشت دهه‌هاست که فعالیت نمی‌کند).
سعودی‌ها از طریق سیستم پترولاین می‌توانند تنگه هرمز یا باب المندب را دور بزنند و به نفتکش‌ها در دریای سرخ و از آنجا به کانال سوئز و مدیترانه دسترسی پیدا کنند.
این سیستم خط لوله که شامل دو خط است، ۴.۸ میلیون بشکه در روز ظرفیت انتقال دارد. طبق آمار "اس اند پی گلوبال پلاتس"، این سیستم حدود ۱.۹ میلیون بشکه در روز نفت منتقل می‌کند که به معنای آن است که ۲.۹ میلیون بشکه در روز از ظرفیت این سیستم غیرفعال است. طبق اعلام اداره اطلاعات انرژی آمریکا، آرامکوی عربستان مدتی قبل طرح‌هایی را برای افزایش ظرفیت خط لوله شرق-غرب به ۷ میلیون بشکه در روز اعلام کرد و قصد دارد ظرفیت اضافی را تا پایان امسال عملیاتی کند اما در این زمینه پیشرفت چندانی صورت نگرفته است.
بعلاوه امارات متحده عربی خط لوله نفت خام ابوظبی را دارد که ۱.۵ میلیون بشکه در روز ظرفیت دارد. این خط لوله از میدان نفتی حبشان در ابوظبی تا فجیره در خلیج عمان امتداد دارد و تنگه هرمز را دور می‌زند. طبق آمار "اس اند پی گلوبال پلاتس"، حدود ۰.۵ میلیون بشکه در روز از این خط لوله عبور می‌کند و یک میلیون بشکه در روز ظرفیت آن بلااستفاده است.
ایران نیز طرح‌هایی را برای ایجاد ظرفیت صادرات نفت در ساحل جنوب شرقی تدوین کرده تا در صورت مختل شدن پایانه اصلی خود در جزیره خارک در داخل خلیج فارس، بتواند تنگه هرمز را دور بزند. ایران سال گذشته مناقصه‌ای را برای ساخت بخشی از این خط لوله که امیدوار است تا اوایل دهه ۲۰۲۰ عملیاتی شود برگزار کرد. این خط لوله کمک خواهد کرد نفت از خلیج فارس به دریای عمان منتقل شود.
دومین گلوگاه بزرگ که در آسیا واقع شده، تنگه مالاکا است که در باریک‌ترین بخش خود تنها ۱.۷ مایل وسعت دارد. از این تنگه ۱۶ میلیون بشکه در روز نفت در سال ۲۰۱۶ عبور کرده است. چین که بزرگترین واردکننده نفت در جهان است، منافع استراتژیکی در عبور بدون مانع نفتکش‌ها از این تنگه دارد و به همین دلیل ابتکارهای متعددی را برای یافتن جایگزین طرح کرده است.
خط لوله میانمار-چین در صدر این ابتکارها قرار دارد و پس از سال‌ها وقفه، فعالیتش را اندکی بیش از یک سال آغاز کرده است. این خط لوله بخشی از برنامه "یک کمربند، یک جاده" چین است که در بخش وسیعی از آسیا اجرا می‌شود. این خط لوله، نفت را از خلیج بنگال بارگیری کرده و آن را به استان یونان چین که شرکت پتروچاینا در آنجا یک پالایشگاه دارد، منتقل می‌کند. این خط لوله ۴۴۰ هزار بشکه در روز ظرفیت دارد. همچنین یک خط لوله گاز طبیعی وجود دارد که در مسیر مشابه امتداد پیدا کرده است و ۴۲۴ میلیون فوت مکعب در سال ظرفیت دارد.
چین همچنین سرگرم بررسی یک خط لوله چند میلیارد دلاری است که نفت خام را از بندر ساحلی گوادار پاکستان به غرب چین منتقل خواهد کرد اما این ابتکار هنوز اجرایی نشده است.
کانال سوئز سومین گلوگاه مهم است که اگرچه برخلاف تنگه هرمز و تنگه مالاکا بین چند کشور واقع نشده و در یک کشور است، اما کشتی‌های VLCC با ظرفیت پر نم‌یتوانند از این کانال عبور کنند در نتیجه بعضی از نفتکش‌ها ناچارند بار خود را در خط لوله سومد (SUMED) که دریای سرخ را به مدیترانه متصل می‌کند، تخلیه کنند و کانال را دور بزنند. خط لوله سومد تنها یک مسیر جایگزین است در غیراین صورت نفتکش‌ها ناچار خواهند بود بخش جنوبی آفریقا را طی کنند که ۲۷۰۰ مایل به سفر یک نفتکش از عربستان سعودی به آمریکا اضافه می‌کند.
گزینه‌هایی برای تنگه باب المندب به جز خط لوله شرق-غرب در عربستان سعودی وجود ندارد. بسته شدن این تنگه نفتکش‌ها را ناچار خواهد کرد از سمت ساحل جنوبی آفریقا حرکت کنند.
در مجموع مسیرهای جایگزین برای این گلوگاه‌ها یک راه‌کار جزئی هستند و ظرفیت دور زدن مهمترین گلوگاه‌ها برای حمل نفت اندک مانده است. تجارت نفت همچنان به این گلوگاه وابسته بوده و در برابر هر گونه اختلال طولانی، آسیب پذیر است.
