صفر تا صد پروژه‌های پالایشگاهی گـاز را متخصصان ایرانی اجرا می‌کنند
نبض نفت - توسعه پالایشگاههای گاز پس از انقلاب در سال ۱۳۶۴ با راه‌اندازی طرح سرخس- نکا آغاز شد و طرح توسعه پالایشگاه‌ها از ابتدا متصدی راه‌اندازی فاز نخست پالایشگاه شهید هاشمی‌نژاد و در ادامه متصدی اجرای طرح‌های پالایشگاهی شرکت ملی گاز ایران بوده است. نظارت بر راه‌اندازی فاز نخست پالایشگاه گاز خانگیران، طراحی و اجرای پروژه‌های فاز دوم پالایشگاه شهید هاشمی‌نژاد، مراکز تفکیک گاز گنبدلی، پلنت بنزین‌سازی پالایشگاه شهید هاشمی‌نژاد، تاسیسات دانه‌بندی گوگرد پالایشگاه شهید‌هاشمی‌نژاد، پالایشگاه آغار و دالان و طراحی و اجرای پالایشگاه پارسیان، از جمله فعالیت‌های اولیه طرح توسعه پالایشگاه‌هاست.
در ادامه توسعه صنعت پالایش گاز کشور، احداث نیروگاه یکصد مگاواتی پالایشگاه
پارسیان، تاسیسات فرآیندی و ذخیره‌سازی LPG پالایشگاه
فجرجم، پروژه پالیشینگ مایعات پالایشگاه فجرجم، توسعه بویلرهای پالایشگاه شهید هاشمی‌نژاد
و همچنین انجام مقدمات و بخشی از طراحی پایه پروژه‌های بزرگ استحصال اتان از گاز خروجی
پالایشگاه پارسیان و فاز دوم پالایشگاه بیدبلند در طرح توسعه پالایشگاه‌ها انجام شده
است. با توسعه صنعت گاز، تولید و تامین محصولات پرکاربرد این صنعت در دستور کار قرار گرفت و در این مسیر، ماده بودارکننده گاز که
از جمله محصولات اساسی و مورد نیاز صنعت گاز به شمار می‌آید نیز به زودی به صورت کامل
از بازار داخل تامین می‌شود و از واردات آن
بی‌نیاز می‌شویم. در ادامه، گفت‌وگوی «مشعل» را با مجیدرضا جانسریان، مجری طرح توسعه
پالایشگاه‌ها می‌خوانیم.
پروژه احداث واحد تولید ماده بودارکننده، از جمله فعالیت‌های این طرح است؛
لطفا در این باره توضیح دهید.
ماده بودارکننده گاز مصرفی کشور در همه سال‌هایی که از عمر صنعت گاز ایران
می‌گذرد، با واردات از دو کشور تامین می‌شد و با احداث واحد صنعتی، ایران به عنوان
سومین کشور تولید کننده ماده بودارکننده در دنیا شناخته می‌شود.
طراحی پایه این پروژه از سوی پژوهشگاه صنعت نفت که صاحب لیسانس این فناوری
در کشور است، انجام شده، سپس طراحی تفصیلی آن در واحد مهندسی طرح به سرانجام رسید و
به مرحله اجرا درآمد.
ظرفیت تولید سالانه این واحد چه مقدار است و هم اکنون در چه
مرحله‌ای قرار دارد؟
این پروژه با پایان پیشرفت فیزیکی، آماده ورود به مرحله راه‌اندازی است
که با راه‌اندازی آن، افزون بر تامین همه نیازهای داخل کشور به ماده بودارکننده، می‌توان
بخشی از این فرآورده را به خارج از کشور نیز صادر کرد. ایران پس از فرانسه و روسیه
که تولیدکنندگان عمده این محصول راهبردی در دنیاست، سومین کشوری است که با تولید سالانه
۸۰۰ تن از این محصول، به باشگاه جهانی تولیدکنندگان مرکاپتان می‌پیوندد.
دستیابی به فناوری تولید ماده بودارکننده، افزون بر شکستن انحصار جهانی
تولید این ماده، امکان صادرات و ارزآوری قابل توجهی نیز برای کشور فراهم می‌کند. از
آنجا که مرکاپتان تولیدی کیفیت بسیار بالایی دارد، ظرفیت خوبی برای فروش در بازارهای
منطقه دارد، به نحوی که می‌توان مازاد مصرف داخلی را به آسانی و با قیمت مناسب به کشورهای
اطراف صادر کرد.
موارد مصرف این ماده چیست؟
گاز طبیعی در صورت نشت می‌تواند خسارت‌های بسیاری را ایجاد کند؛ از این
رو نیاز است گاز به نحوی بودار شود تا از بروز انفجار و حریق پیشگیری به عمل آید. مرکاپتان
(ماده بودارکننده گاز طبیعی)، از پایه‌های اساسی ایمنی در صنعت گاز است که با تزریق
آن می‌توان از نشتی گاز مطلع و مانع از خسارت‌های مالی و جانی ناشی از نشت گاز شد.
چه پروژه‌های دیگری در حال اجرا دارید؟
پروژه احداث مخزن ۷۰ هزار مترمکعبی پالایشگاه پارسیان، پروژه پست پشتیبان
فازهای ۱ تا ۳ عسلویه، پروژه نصب ایستگاه‌های اندازه‌گیری پالایشگاههای اول تا سوم
و پنجم پارس جنوبی و... در حال طراحی هستند.
در زمینه تامین پایدار برق پالایشگاههای پارس جنوبی چه پروژه‌هایی
اجرا شده است؟
با راه‌اندازی پست پشتیبان فازهای ۱ تا ۳ پارس جنوبی واقع در فاز یک عسلویه،
برق مطمئن با ولتاژ و فرکانس پایدار برای تولید گاز در اختیار پالایشگاههای اول و
دوم قرار گرفته که این موضوع در پایداری‌سازی سیستم تولید گاز موثر خواهد بود.تاکنون
برای تامین برق مورد نیاز پالایشگاههای پارس جنوبی از نیروگاه‌های محلی استفاده می‌شد
که مشکلات فراوان این نیروگاه‌ها، شرکت نفت و گاز پارس را بر آن داشت تا با احداث نیروگاهی
متمرکز، به گونه‌ای مطمئن‌تر، اقتصادی‌تر و آسان‌تر، توان الکتریکی مورد نیاز پالایشگاه‌ها
را تامین کند.
خروجی این نیروگاه، برق با ولتاژ ۱۳۲ کیلوولت است که در پست برق پشتیبان
فازهای ۱-۳، به سطح ولتاژ ۳۳ و ۶ کیلوولت کاهش می‌یابد تا برای تامین نیازهای پالایشگاههای
اول و دوم مورد استفاده قرار گیرد. یکی از مشکلات اجرای پروژه، هماهنگی با سازمان‌های
مختلف است. در حین اجرای پروژه، افزون بر تعامل با شرکت نفت و گاز پارس که تامین توان
الکتریکی ورودی پست برق را به عهده داشت، با پالایشگاههای مختلف مجتمع گاز پارس جنوبی
به عنوان بهره‌بردار در ارتباط بودیم که ایجاد هماهنگی میان این مجموعه‌ها با توجه
به تفاوت رویه‌های اداری، بسیار دشوار و زمان‌بر بود.
این پروژه پس از طی همه مراحل اجرا، هم‌اکنون آماده راه‌اندازی و تحویل
موقت به بهره‌بردار است و با راه‌اندازی پست پشتیبان، می‌توان بخشی از توربین‌های قدیمی
فازهای ۱ تا ۳ را که هزینه‌های نگهداری و مشکلات زیادی را به سیستم تحمیل می‌کنند،
از مدار خارج کرده و توان الکتریکی مطمئن و قابل اطمینانی را برای افزایش پایداری
تولید گاز طبیعی در اختیار پالایشگاههای اول و دوم قرار داد.
طرح توسعه پالایشگاه ایلام، یکی از بزرگ‌ترین پروژه‌های جاری
شماست. اجرای این پروژه تا چه اندازه بر ظرفیت تولید این مجموعه می‌افزاید؟
با اجرای طرح توسعه پالایشگاه ایلام (فاز ۲ پالایشگاه ایلام)، ظرفیت تولید
پالایشگاه ایلام ۵۰ درصد افزایش می یابد. به منظور اجرایی کردن این پروژه، اکنون فاز
طراحی پایه واحدهای تصفیه گاز، تولید گوگرد، کمپرسور فشار گاز و گاززدایی از گوگرد
به پایان رسیده و آماده برگزاری مناقصه است.
ساخت مخزن میعانات گازی پالایشگاه پارسیان در چه مرحله‌ای قرار
دارد؟
با اجرای پروژه ساخت مخزن ذخیره میعانات گازی به ظرفیت ۷۰ هزار مترمکعب
در پالایشگاه پارسیان، گامی بلند در تداوم تولید این مجتمع برداشته می‌شود. اگر امکان
حمل محصولات پالایشگاه وجود نداشته باشد، باید تولیدات در مکانی ذخیره و جمع‌آوری شوند
تا در موعد مقرر در خصوص صادرات یا مصرف داخلی‌شان اقدام شود، بنابراین با اجرایی شدن
این پروژه، از این پس هرمقدار محصول که پالایشگاه تولید می‌کند، مستقیما وارد مخازن
شده و ذخیره می‌شود تا بهره‌برداری دچار وقفه نشود.
احداث مخازن ذخیره‌سازی پالایشگاه گاز پارسیان هم اکنون با استفاده از
ورق‌های پیش ساخته شده در حال اجراست. به منظور جلوگیری از جمع شدن گازهای قابل اشتعال
در بالای سطح مایع، سقف این مخازن نیز به صورت متحرک طراحی شده است. این سقف‌ها برحسب
مایع ذخیره شده قابلیت تغییر و جابه جایی دارند، ضمن آن‌که جوشکاری و آزمایش این تجهیزات
هم اکنون پایان یافته و عملیات رنگ و سندبلاست آن در حال انجام است که با برطرف شدن
موانع پیش رو، می‌توان پروژه را با شتاب بیشتری پیش برد.
در زمینه استفاده از توان داخل چه اقدام‌هایی در دستور کار دارید؟
طرح توسعه پالایشگاه، تنها سازمان مجری پالایشگاه‌ها و تاسیسات فراورش
گاز و تاسیسات جانبی آن شامل نیروگاه‌ها، پست‌ها، ایستگاه‌های افزایش و تقلیل فشار
و اندازه‌گیری واحدهای تولید بخار و هوا و آب
(Utility) مرتبط با پالایشگاهست که مجموعه غنی و توانمند نیروی انسانی و متخصصان
توانا و پرسابقه‌ای دارد. این طرح، پس از انقلاب، طراحی و اجرای پروژه‌های پالایشگاهی
را با تکیه بر متخصصان خود و با استفاده از مشاوران و پیمانکاران داخلی آغاز کرده است.
مدیران و کارشناسان طرح توسعه پالایشگاه‌ها این افتخار را دارند که همه پروژه‌های یادشده
را تنها با تکیه بر دانش و مجاهدت خود و استفاده از شرکت‌های مشاور و پیمانکار داخلی
به انجام رسانده‌اند و همواره جدیدترین و پیشرفته‌ترین فناوری‌های مرتبط را با دقت
و کیفیت مطلوب به کار گرفته‌اند.
با توجه به اهمیت پالایشگاه گاز خانگیران، چه اقدام‌هایی برای
تقویت توان پالایشی این شرکت انجام شده است؟
توان تولیدی پالایشگاه خانگیران هنگام از دست دادن یکی از واحدهای بویلر
به علت کمبود بخار، تحت تاثیر قرار می‌گرفت. با هدف رفع این مشکل، پروژه‌ای تعریف شد
و باوجود نوسان‌های شدید نرخ ارز، پروژه طبق مفاد پیمان به پایان رسید و پس از راه‌اندازی
آزمایشی، به صورت موقت تحویل بهره‌بردار شده است.
اجرای پروژه polishing )شست‌وشو)
در پالایشگاه فجرجم، چه تاثیرهایی بر کیفیت محصولات این شرکت خواهد داشت؟
با اجرای پروژه نصب سیستم polishing فجرجم، محصولاتی
که در واحد LPG این مرکز
تولید می‌شوند، در این واحد شست‌وشو داده شده و با کیفیت بالاتری به بازار عرضه می‌شوند.
این پروژه هم اکنون راه‌اندازی و در مدار بهره‌برداری قرار گرفته و مراحل
رفع پانچ آن در حال انجام است. با اجرای این پروژه، از این پس محصولات این پالایشگاه
با ارزش افزوده بیشتری روانه بازار می‌شوند که این موضوع، درآمد بیشتر برای شرکت گاز
را در پی دارد.
چه برنامه‌هایی در مسیر کاهش گازهای محاسبه نشده در پالایشگاه‌ها
داشته‌اید؟
وسعت فعالیت‌ها در پروژه میترینگ، آن را به بزرگ‌ترین پروژه از نوع خود
در خاورمیانه بدل کرده است، به نحوی که هم اکنون خروجی ۷ فاز عسلویه به صورت همزمان
و در وسعتی بزرگ در حال پیاده‌سازی سیستم‌های اندازه‌گیری‌اند. ایستگاه اندازه‌گیری
کمی و کیفی پایانه صادراتی بازرگان نیز در حال مطالعه برای جایگزینی با تجهیزات جدید
است و طراحی ایستگاه‌های اندازه‌گیری کمی و کیفی تیپ که در خروجی همه پالایشگاه‌ها
و در پایانه‌های صادراتی و در ورودی نیروگاه‌ها نصب خواهد شد، در دستور کار قرار گرفته
است.
هدف از اجرای این پروژه، اندازه‌گیری میزان کمی و کیفی گاز خروجی از پالایشگاههای
پارس جنوبی در فازهای ۱،۲،۳،۴،۵ و ۹ و ۱۰ است. به این منظور، پروژه طراحی، خرید و اجرای
تجهیزات اندازه‌گیری جریان گاز (میترآلتراسونیک) و تجهیزات اندازه‌گیری کیفی گاز (آنالایزرها)
به همراه همه سیستم‌ها و فعالیت‌های جانبی تعریف شد.
در پروژه میترینگ، علاوه بر سنجش کمی مقدار گاز، کیفیت گاز از نظر محتویات
مجاز گازهای اسیدی، مرکاپتان‌ها، مایعات گازی و رطوبت نیز با استفاده از آنالایزرها
به صورت دقیق سنجیده می‌شود تا به مدیران برای برنامه‌ریزی، تصمیم‌گیری و یافتن نقاطی
از مسیر که نیازمند اقدامات اصلاحی است، دیدی جامع بدهد. پروژه میترینگ، از جمله پروژه‌های
اقتصاد مقاومتی محسوب می‌شود و به لحاظ مهندسی از پیشرفت ۹۰ درصدی برخوردار است.
با هدف پیشرفت و توسعه این پروژه چه سیاست‌هایی در دستور کار
قرار گرفته است؟
در اجرای این پروژه، افزون بر طرح توسعه پالایشگاه‌ها، سازمان‌های متعددی
نظیر اداره نظارت بر صادرات مواد نفتی، مدیریت دیسپچینگ، شرکت انتقال گاز ایران، مدیریت
هماهنگی و نظارت بر تولید گاز طبیعی و مجتمع گاز پارس جنوبی همکاری دارند، از این رو
برای دریافت نظرات همه ذی‌نفعان و ارتقای سطح هماهنگی‌ها، «کمیته میترینگ» با مشارکت
نمایندگان همه نهادهای دست‌درکار در شرکت مهندسی و توسعه گاز ایران تشکیل شد. خروجی
این کمیته تاکنون تایید طراحی‌های انجام شده و تجهیزات مورد نیاز با خرد جمعی و توافق
همه اعضای کمیته بوده است.
با استفاده از نظرات نهادهای تاثیر گذار در پروژه، کیفیت کار در امور مهندسی،
خرید، آزمایش‌های مورد نیاز و تحویل تجهیزات به شدت افزایش یافته و با وجود جدید بودن
ماهیت پروژه، همه جوانب آن دیده شده است، ضمن آن‌که تحویل پروژه به بهره‌بردار با توجه
به این‌که از طریق کمیته میترینگ در جریان تصمیم‌گیری‌های اساسی مرتبط با طراحی و خرید
تجهیزات بوده‌اند، به بهترین شکل ممکن انجام می‌شود.
در پایان اگر صحبتی دارید، بیان بفرمایید.
طرح توسعه پالایشگاههای گاز در شرکت مهندسی و توسعه گاز ایران با تجربه
راه‌اندازی و ساخت ده‌ها پروژه و طرح پالایش گاز در گوشه و کنار کشور، هم اکنون وظیفه
رفع نیازهای توسعه‌ای پالایشگاههای گاز و احداث پالایشگاههای جدید در کشور را به
عهده دارد. این طرح با برخورداری از منابع انسانی متخصص در زمینه‌های برق، فرآیند،
ابزار دقیق، مکانیک و ساختمان و سال‌ها تجربه طراحی و پیاده‌سازی واحدهای گوناگون
صنایع پالایش گاز، درصدد است با اجرای پروژه‌های متعدد، در تحقق اهداف صنعت گاز برای
تامین رفاه و آسایش مردم و توسعه کشور نقش‌آفرین باشد.
با توجه به تخصصی بودن علوم و فناوری‌های احداث و توسعه پالایشگاههای
گاز، لزوم مجهز شدن نیروی انسانی به دانش روز دنیا از طریق آموزش‌های تخصصی احساس می‌شود
که این کار، با همکاری واحدهای آموزش و منابع انسانی در حال انجام است. بخشی از همکاران
نیز با توجه به سابقه باید از نظر سمت سازمانی ارتقای یابند که امیدواریم با توجه ویژه
مسئولان و ارتقای سمت، همکاران هوشمند و پرتلاش، با توان و انرژی بالاتری در خدمت به
صنعت گاز و کشور کوشا باشند.
منبع: شانا
