سرنوشت تلاش برای معافیت میدان گازی مشترک ایران و انگلیس از تحریم
نبض نفت - ایالات متحده یک مجوز موقتی برای ملغی کردن محدودیت‌ها در تولید از میدان گازی رهام متعلق به بریتانیا و ایران در دریای شمال را صادر کرد.
عملیات استخراج مشترک از این میدان از نوامبر ۲۰۱۰ و در پی تصویب تحریم‌های تصویبی اتحادیه اروپا علیه صنایع نفت و گاز ایران تا اکتبر ۲۰۱۴ متوقف شده بود. از همان زمان، دولت بریتانیا که دریافت گاز این میدان را برای کشورش حیاتی ارزیابی کرده بود، به دنبال راهکاری جهت مستثنی شدن استخراج گاز از این میدان از بندهای تحریم‌های اعمالی بود.
در نهایت در دسامبر ۲۰۱۲ معاهده‌ای در جلسه کشورهای عضو اتحادیه اروپا تصویب شد که به موجب آن، فعالیت بر روی این میدان از مفاد تحریم‌های یکجانبه علیه ایران معاف شد. پس از آغاز برداشت از این میدان در دسامبر ۲۰۱۲ دولت بریتانیا این میدان را تحت یک طرح مدیریتی موقت قرار داد که به موجب آن سهم ایران از درآمدهای حاصل از فروش گاز آن تا زمان لغو تحریم‌ها، در حسابی جداگانه بلوکه می‌شود.
در جریان مذاکرات میان بریتانیا و ایران که شهریور سال ۱۳۹۴ میان کاردار بریتانیا در تهران و معاون وزارت نفت برگزار شد، مقام‌های بریتانیایی تعهد کرده بودند که سهم ایران از میدان مشترک گازی رام را بعد از لغو تحریم‌ها بپردازد. در شهریور ۱۳۹۵ علی کاردر، معاون وزیر نفت ایران و مدیرعامل شرکت ملی نفت گفت: بریتانیا پول حاصل از مشارکت ایران در بهره‌برداری میدان گازی رهام را به حساب شرکت نفت واریز کرده، اما فعلا این پول قابل برداشت نیست.
نحوه مشارکت ایران و بی پی در میدان گازی رهام
در سال‌های پیش از انقلاب اسلامی که هنوز دفاتر شرکت کالای نفت در انگلیس و کانادا پابرجا بود، فعالیت‌های مشترکی میان شرکت ملی نفت ایران و برخی شرکت‌های بزرگ نفتی از جمله بریتیش پترولیوم انجام می‌شد که گاهی به خدمات فنی- مهندسی ختم می‌شد و گاهی از این سطح فراتر رفته و به شراکت در میدان‌های نفتی نیز می‌انجامید که یکی از این موارد مشارکت ایران با بی‌پی در توسعه میدان گازی رام یا رهام(Rhum) است.
سهم ایران در این میدان گازی که در 400 کیلومتری شهر ابردین در سواحل اسکاتلند در دریای شمال قرار دارد، 50 درصد است و 50 درصد دیگر در اختیار شرکت بریتیش پترولیوم قرار دارد. هر چند که این میدان در سال 1977 کشف شده، اما به دلیل مشکلات فنی از جمله بالا بودن دما و فشار گاز موجود در آن، توسعه آن بارها به تاخیر افتاده بود.
ظرفیت تولید این میدان گازی نیز 5.9 میلیون متر مکعب در روز است که تنها بخش کوچکی از تولیدات شرکت بی‌پی را تشکیل می‌دهد.
دی ماه سال 84 بود که شرکت بریتیش پترولیوم اعلام کرد پس از 28 سال، بهره‌برداری، تولید و صادرات گاز از بزرگترین میدان توسعه نیافته گاز انگلیس به نام رام آغاز شده تا روزانه نزدیک به 6 میلیون مترمکعب گاز از آن استحصال و تولید شود. اما این اتفاق چند سالی بیشتر ادامه نداشت، چرا که تحریم‌ها موجب شد تا بی‌پی از توسعه این میدان مشترک منصرف شود و تاسیسات موجود در جزیره‌ای در شمال شرقی اسکاتلند را ترک کند تا با شرکت نفتی ثبت شده ایران در بریتانیا فعالیت مشترکی نداشته باشد.
هر چند که در تمام این سال‌ها بی‌پی تلاش کرد تا نظر اتحادیه اروپا را برای معافیت توسعه این میدان جلب کند، اما این اتفاق روی نداد تا اینکه روزنامه انگلیسی دیلی تلگراف سال 91 از نزدیک شدن انگلیس به دریافت معافیت برای میدان گازی مشترک با ایران خبر داد و نوشت: کابینه انگلیس امیدوار است با برداشته شدن تحریم‌ها در مورد میدان گازی رهام در دریای شمال که به صورت مشترک در مالکیت دولت ایران و شرکت بی‌پی است، تولید گاز انگلیس که به تازگی کاهش یافته، مجددا افزایش یابد.
شرکت بی‌پی در آن سال ها، هشدار داده بود تعطیل باقی ماندن عملیات اکتشاف در این میدان به‌مدت طولانی همچنین تهدیدی را در مورد بسته شدن پیش از موعد یک میدان دیگر، به‌نام بروس که از همان زیرساخت‌ها استفاده می‌کند، به وجود می‌آورد. میدان گازی بروس، حدود 3 درصد تولید گاز انگلیس در دریای شمال را به‌عهده دارد. بر اساس این گزارش وزرای کابینه انگلیس به دنبال دریافت معافیت از تحریم‌ها یودند تا تولید گاز در میدان رهام از سر گرفته شده و آینده میدان بروس تضمین شود.
در آن زمان با توجه به کاهش تولید گاز در دریای شمال، و افزایش نگرانی‌ها در مورد بالا رفتن قیمت، انگلیس بیش از پیش به واردات گاز احتیاج پیدا کرده بود. زمزمه‌ها در مورد معافیت این میدان گازی از تحریم‌ها پس از آن شنیده می‌شد که علائمی از بهبود روابط ایران و انگلیس پس از روی کار آمدن حسن روحانی در ایران مشاهده شد و از این جهت بر اساس بخشنامه شورای اتحادیه اروپا که در دسامبر 2012 تصویب و طی آن مقررات قبلی در مورد اقدامات محدودیت‌زا علیه ایران اصلاح شد و تولید از این میدان از تحریم‌ها معاف شد.
شرایط ایران برای تولید گاز میدان رهام مشخص نیست
در حال حاضر این میدان مشترک جزئی از اموال شرکت نیکو به شمار می‌رود و مدیران نفت ایران از صحبت کردن درباره این میدان طفره می‌روند به همین دلیل خبرهای مبهمی از وضعیت این میدان در دسترس رسانه های داخلی قرار دارد.
بر اساس آنچه که در رسانه های خارجی منتشر شده استف گاز میدان رهام به وسیله سه حلقه چاه تولید و از خط لوله ۸ اینچ به زیر دریا فرستاده می‌شود و از آنجا به وسیله خط لوله ١٦ اینچی به طول ۴۴ کیلومتر به سکوی فرآورشی Bruce که راهبری آن در دست شرکت بی.پی است، ارسال می‌شود.
کارشناسان بی.پی معتقدند این میدان ۱۳۵ میلیون بشکه نفت خام و ۸۰۰ میلیون فوت مکعب گاز طبیعی را در خود جای داده است. بنابر آمار دیگری، این میدان توانایی تولید ۱۹۰ میلیون فوت مکعب گاز یا 5 میلیون متر مکعب در روز را دارد که می‌تواند پنج درصد از نیاز روزانه انگلستان را تأمین کند.
ظاهرا گفتگوها برای تمدید این معافیت برای بعد از 4 نوامبر در جریان است و دولت انگلیس به دنبال این است تا دیگر این میدان مورد تحریم قرار نگیرد هرچند که 50 درصد سهام این میدان متعلق به ایران است.
منبع: خبرگزاری فارس
