مصایب صنعت در پایتخت انرژی کشور

نبض نفت - حوزه جنوب استان بوشهر به عنوان پایتخت انرژی کشور، قطب استقرار بزرگترین پالایشگاه های نفتی و صنایع پتروشیمی کشور شناخته می شود.

قلب تپنده ی اقتصاد ایران يکي از مناطقی است که در ظرف کمتر از ۲۰ سال سرمایه گذاري صنعتي گسترده اي در آن انجام شد ولی به علل مختلف، ملاحظات اجتماعی و فرهنگی برای ساکنان این مناطق رعايت نشده است.

اما واقعیت زندگی مردم اینجا با وجود بزرگترین میعانات نفت و گاز و رونق اقتصادی با تصور عموم فرسنگ ‌ها فاصله دارد.

آن‌گونه که آمارها نشان می‌دهد ٦١‌ هزار نفر در این منطقه مشغول به کار هستند که ۷۰درصد ،یعنی ۴۳ هزار نفر آن غیربومیانی بوده که اکثرا در حوزه جنوب استان بوشهر یعنی در قطب اقتصاد کشور ساکن هستند.

این حجم از حضور غیر بومیان باعث افزایش نجومی قیمت زمین و مسکن شده است، حتی گفته می شود قیمت خانه در برخی از نقاط که شرایط مناسب‌تری دارد، گاهی به متری ٢٠‌میلیون تومان یعنی معادل بهای خانه در شمال تهران هم می‌رسد که این قیمت ها باعث شده جوانان این منطقه نتوانند ازدواج کنند.

اعتیاد اصلی‌ترین دامی است که برای جوانان پهن شده است؛ مستعد بودن محیط، دوری از بزرگترها و خانواده، نبود امکانات تفریحی و سرگرمی از عوامل گرایش کارگران این منطقه به مواد مخدر به حساب می‌آیند.

یکی از معضلات اساسی نیز چندگانگی فرهنگی است که در میان شهروندان بومی این منطقه در حال رشد است.

حتی آلودگی هوای این منطقه به دلیل وجود مشعل ها در فازهای مختلف پارس جنوبی و تولید مواد و پسماندهای شیمیایی، روند عادی زندگی مردم را تحت شعاع قرار داده است.

استاد دانشگاه و مشاور کمپ های ترک اعتیاد کنگان با بیان اینکه معضلات ناشی از حضور صنعت گسترده است ، اظهار داشت: از جمله این معضلات گرانی مسکن ، زمین ، اجاره منازل مسکونی ، مواد مصرفی عمومی ، مواد غذایی و پوشاک است.

حبیب الله رزمی زاده افزود: شلوغی محیط ، آلودگی صوتی ، آلودگي محیط زیست ، شیوع اعتیاد به مواد مخدر و مشروبات الکلی نیز دیگر معضلات حضور صنعت هستند.

وی گفت : متأسفانه مشکل اشتغال شهری نیز یک مشکل اساسی است به طوری که بومیان در بازار تجارت چون قدرت رقابت ندارند دچار ورشکستگی شده اند.

رزمی زاده با بیان اینکه صنعت در زندگی مردم دو گونه تأثير داشته است ، تصریح کرد: عده ای با شیوه های مختلف درآمد های آن چندانی پیدا کرده اند وعده ای نیز دچار مشکلات گذران معیشت شده یا در فقر به سرمی برند و یا دچار مشکلات رفتاری و خانوادگی ومحیطی شده اند.

وی اضافه کرد : حضور فرهنگهای مختلف و چند گانگی فرهنگی، نبود امنیت شغلی و تغییر سطح زندگی مشکلات دیگر عدم توجه صنعت به مسئولیت های اجتماعى است.

این نويسندهٔ و روانشناس با بیان اینکه برای رفع مشکلات یک اساس نامه اجرایی به کارگماری و اشتغال نیاز است ، عنوان کرد: باید شرایط به کارگیری نیروهای بومی و غیربومی به صورت مدون و حساب شده با رعایت حقوق بومی ها و غیربومی ها مورد توجه قرار گیرد.

وی گفت: برای پیگیری وضعیت سلامت جسمی و روانی کارگران و عوامل کار به وسیله طب کار و نظارت اصولی انجام بشود، نه طبق آنچه اکنون در جریان است.

حبیب الله رزمی زاده با اشاره به اینکه تشکیل هيأت به کارگیری عوامل شغلی در منطقه الزامی است ، افزود: پیگیری برون داد اتمام پروژه های صنعتی تمام شده یا درحال اتمام باید مورد توجه قرار گیرد.

وی ادامه داد : تشکیل مرکز پیگیری های اجتماعی وسلامت اجتماعی عوامل انسانی محیط کاری و اجتماعی همچنين چک کردن وضعیت دقیق سلامت روانی با استفاده از روان شناسان بومی و منطقه ای نیز یک نیاز اساسی است.

رزمی زاده تاکید کرد: نیاز است وضعیت خانوادگی عوامل کار با قراردادن مراکز مشاوره روان شناسی منطقه که عموما بومی باشند، بررسی شود.

وی یاد آور شد: تشکیل و ایجاد مراکز بازتوانی، ترک و درمان اعتیاد درکنار مراکز کاری و صنعتی و چک دقیق افراد شاغل و یا جویای کار از نظر اعتیاد الزامیست چون وضعیت فعلی که افراد متادون ، اپیوم و یا قرص B2 مصرف می نمایند و در آزمایشات عدم اعتیاد نشان داده می شود وضعیتی مطلوب نمی باشد.

این استاد دانشگاه متذکر شد: طبق ارجاعات بیشتر جمعیت کارگری به مراکز ترک اعتیاد شهرهای سه گانه مذکور ، درحال مصرف متادون ، قرص B2 هستند که این موارد بر روند کاری و زندگی آنان  تاثیر منفی گذاشته است.

وی افزود : نگه دارنده بودن متادون و B2 زمان ترک را طولانی کرده و به نوعی باعث اعتیاد به دو مورد فوق الذکر گردیده است که‌ باعث مشاجرات خانوادگی ،طلاق عاطفی، پنهان کاری و افزایش رفتارهای اجتماعی نامطلوب به همراه دارد.

فعال سیاسی اجتماعی حوزه جنوب استان بوشهر اظهار داشت: حضور صنعت به ویژه صنایع نفت و گاز در جنوب استان بوشهر در ابتدای استقرار، نقشی مخرب در همه حوزه ها ایفا کرده و به جرأت می توان گفت در بدو فعالیت صنایع نفت و گاز هیچ توجهی به محیط پیرامون و تبعات صنعت نشده است.

مصطفى ارجمند ادامه داد: عملا آنچه با مناطق پیرامون توسط صنایع نفت و گاز انجام شده به جنایتی سازمان یافته می ماند که با گذشت زمان، عیان تر شده است.

وی خاطر نشان کرد: استقرار شرکت ها و شهرک های دیوارکشی شده، افزایش غیرطبیعی جمعیت مناطق میزبان صنعت و به تبع آن اختلاط فرهنگ های مختلف و تقویت حس تبعیض و دیده نشدن در جوانان بومی، شرایط ویژه و انحصاری را برای شهرستان های جنوبی استان ایجاد کرده است.

ارجمند با بیان اینکه صنعت علاوه بر آسیب های اجتماعی، آسیب های بزرگی را به حوزه های اقتصادی، معیشتی و زیست محیطی مناطق میزبان وارد کرده است تصریح کرد: بخشی از این آسیب ها در حوزه های زیست محیطی و آب غیرقابل جبران است کما اینکه شرایط آب شهرستانی مثل جم هم به لحاظ کمی و هم کیفی در شرایط وخیم و فاجعه بار قرار گرفته است و این وضعیت همچنان ادامه دارد.

وی عنوان کرد : ایجاد دو قطبی دارا و ندار و افزایش انتظارات اجتماعی از تبعات استقرار صنعت نفت در جنوب استان بوشهر بوده است.

این فعال اجتماعی تاکید کرد: در شهرستان های جنوبی، عده ای از مردم با استفاده از شانس ارتباط اقتصادی با صنایع، به درآمدهای یک شبه و سرشار رسیده اند و حضور مهاجران پردرآمد و بومیان ثروتمند شده به تورم مناطق جنوبی استان دامن زده است.

وی افزود: در آنسوی ماجرا اما بخش بزرگی از جامعه سنتی که با شرایط معیشتی متوسط و پایین زندگی را می گذرانده اند به دلیل افزایش شدید قیمت زمین و مسکن و … با کاهش شدید قدرت خرید مواجه شده و توان تامین نیازهای خود در حوزه زمین و مسکن و خرید مایحتاج زندگی را ندارند.

مصطفی ارجمند بیان داشت: مدیران صنایع نفت و گاز، در اشتغال جوانانی که اشتغال سنتی در کشاورزی و دامپروری را به دلیل بحران های آب و زیست محیطی از دست داده اند هم با خساستی قدرناشناسانه عمل کرده اند و امروز بخش بزرگی از جوانان جنوب استان بوشهر با وجود بسترهای بزرگ اشتغال، از شغل های سطح پایین هم محروم مانده اند.

وی اضافه کرد :آنچه این عوامل آسیب زای صنعت را تشدید کرده عدم توجه مدیران صنایع به محیط پیرامون از یک سو و ناکارآمدی مسئولان محلی در استیفای حقوق قانونی مردم از سوی دیگر بوده است.

این فعال سیاسی تصریح کرد: به تعبیر ساده تر، مدیران صنایع، صرفا به تولید و بهره وری حداکثری اندیشیده اند و مسئولان محلی هم به حداقل ها راضی شده اند بدون اینکه چشم اندازی برای شرایط آینده ترسیم کنند و این بی تدبیری، امروز هم ساکنان بومی را متاثر ساخته هم مدیران نفت و گاز را با بحران بی اعتمادی ساکنان پیرامون، آسیب های اجتماعی درون سازمانی و ناتوانی در تامین پیش نیازهای تولید و بهبود شرایط پیرامون مواجه کرده است.

وی گفت: آنچه مشخص است اینکه با وجود عیان شدن فجایع حاصل از بی تدبیری های گذشته، همچنان اراده ای جدی در مدیران نفت و گاز و پتروشیمی برای کمک به بهبود شرایط محیط پیرامون وجود ندارد و حتی در بحران های مشترک چون آب و محیط زیست و آموزش و پرورش شاهد اقدامات کند و لاک پشتی هستیم که می تواند در آینده نزدیک، فاجعه انسانی را به همراه داشته باشد.

ارجمند تاکید کرد: گرچه بسیار دیر شده اما برای جلوگیری از وخیم تر شدن شرایط مناطق جنوبی استان، لازم است با نگاهی استراتژیک و ملی، طرح ویژه و جامع توسعه و حل بحران های مناطق نفت خیز در دولت، مطالعه و تصویب شود تا تمامی وزارت خانه ها، اقداات خود را بر اساس این طرح اجرایی کنند.

وی أضافه کرد : در غیر این صورت، رفتارهای بخشی نگرانه، سلیقه ای و مقطعی هیچ نتیجه ای جز فرو رفتن بیشتر مناطق نفت خیز در باتلاق آسیب های فرهنگی اجتماعی، اقتصادی، زیست محیطی و … نخواهد داشت.

رئیس دانشگاه علوم پزشکی استان بوشهر بیان داشت : ۲۵ درصد سلامت مردم در اختیار بهداشت و درمان است، ۲۵ درصد دیگر شامل بیماری‌های ژنتیکی و ناخواسته است و ۵۰ درصد باقی‌مانده در اختیار سایر نهادها و سازمان‌های دیگر است.

سعید کشمیری اضافه کرد: در حال حاضر بیش از هر چیز مهم‌ترین معضل شهرستان‌های دیر، کنگان، جم و عسلویه تأثیرات صنعت بر زندگی مردم است، حال‌آن که در سایر شهرستان‌های استان بدین شدت و غلظت شاهد این پدیده نیستیم.

وی خاطرنشان کرد: تمرکز ما در این شهرستان‌ها باید روی أثرات صنعت بر زندگی و رفع مشکلات ناشی از وجود صنایع نفت و گاز بر سلامت مردم باشد.

کشمیری تصریح کرد: در این راستا هر کاری که می‌تواند جلوی صدمات جبران‌ناپذیر صنعت بر زندگی مردم را بگیرد مانند تحقیقات و غیره را باید انجام دهیم.

نماینده جنوب استان در مجلس شورای اسلامی اظهار داشت : شهرستان های عسلویه ، کنگان و جم میزبان صنایع عظیم نفت و گاز و پتروشیمی اند و باید نگاه ویژه‌ای به این موضوع انجام شود.

سکینه الماسی اضافه کرد : مسائل اجتماعی منطقه از مهم‌ترین نگرانی‌ها محسوب می‌شود و روند موجود در سایه غفلت و کوتاهی نتیجه‌ای جز سیاهی نخواهد داشت.

وی تصریح کرد: تغییرات سریع فرهنگی و اجتماعی در جنوب استان بوشهر بدون در نظر گرفتن بایدها و نبایدهای آن وضعیت غیرقابل چشم‌پوشی را ایجاد کرده است.

الماسی تاکید کرد: محیط‌ زیست به‌عنوان یکی از دغدغه‌های  اصلی موکلینم در پس بی‌توجهی‌ها و کم‌کاری‎ها در تمامی بخش‌های آب، خاک و هوا آسیب جدی دیده است.

وی با بیان اینکه وزارت نفت نقش پررنگی در تغییر محیط ‌زیست این منطقه داشته است ، ادامه داد : لازم است که متعهدانه به جبران خسارت‌ها بپردازد و ابتدا نقایص فعلی را به‌طور کامل رفع کند و ثانیا از این به بعد، هیچ پروژه‌ای را بدون در نظر گرفتن استانداردهای محیط‌زیستی به بهربرداری نرساند.

این مقام مسئول عنوان کرد : با توجه معضلات صنعت در حوزه جنوب به‌زودی نیازهای فرهنگی این چهار شهرستان در زمینه فرهنگی، هنری، اجتماعی و مذهبی در یک پیوست فرهنگی جامع از محل اعتباراتنفت جمع آوری شده و مصوب می‌شود.

با این تفاسیر یک سوال مطرح میشود، آیا این مجموعه های عظیم نفت وگاز نقش حمایتی خود را در توسعه پایدار حوزه جنوب استان و مسئولیت های اجتماعی به خوبی اجرا خواهند کرد.

قاعدتا بازم شاهد سکوت همیشگی مسولین امر خواهیم بود.

منبع: تسنیم جم