نبض نفت - بحث انتقال آب دریاچه خزر به فلات مرکزی
ایران سالهاست که مورد بحث قرار گرفته است به طوری که در مهر امسال کمیته فنی
اداره کل منابع طبیعی مازندران با طرح انتقال آب خزر به کویر به همراه ۵۰ نماینده مجلس شورای اسلامی مخالفت کردند اما این در حالی است
که عیسی کلانتری رئیس سازمان حفاظت از محیط زیست با طرح انتقال آب دریای خزر به
فلات مرکزی موافق است.
این داستان به حدود ۱۰ سال قبل برمی‌گردد، زمانی که وزارت نیرو از پروژه‌ای برای
انتقال آب دریای خزر به فلات مرکزی خبر داد اما با وجود مخالفان این طرح لغو شد و
مجدد این طرح دوباره بر سر زبان ها افتاد به طوری که مخالفان این طرح معتقدند
انتقال آب از خزر به فلات مرکزی ایرانی آثار زیست محیطی مخربی همچون نابودی جنگل‌های
هیرکانی برجا می گذارد.
طرح انتقال آب دریای خزر به فلات
مرکزی تا مدت‌ها معلق ماند تا اینکه در پی مصوبه هیأت دولت در سفر استانی سمنان
در چهاردهم دی ۱۳۸۹ و در دولت دهم به وزارت نیرو و
سرانجام در تاریخ ۳۰ خرداد ۱۳۹۱ به شرکت «توسعه منابع آب و نیروی ایران» به‌عنوان مجری ابلاغ
شد.
به گفته برخی از کارشناسان اجرای این
پروژه، ممکن است مسئولان ایران را نسبت به پروژه انتقال آب عادت بدهد و از این به
بعد به جای حل ریشه‌ای مسائل به این گونه روش‌ها روی بیاورند.
«نه» کارشناسان به انتقال آب از خزر
دلاور نجفی کارشناس ارشد منابع طبیعی
محیط زیست در
مخالفت با اقدام سازمان حفاظت از محیط زیست، گفت: اجرای طرح انتقال آب دریای خزر
به فلات مرکزی بسیار خطرناک است چرا که انجام چنین طرحی باید از دریای عمان به
دلیل اقیانوس بودن انجام شود. سطح آب دریای خزر حدود ۲۸ تا ۳۰ متر از آب‌های آزاد پایین‌تر است، به
همین دلیل انتقال آب بدون پمپاژ مقدور نخواهد بود.
او ادامه داد: انتقال آب دریای خزر به
فلات مرکزی ایران به ویژه استان سمنان خیانت محض است، چرا که از لحاظ ملاحظات و
ارزیابی‌های فنی، اقتصادی و محیط زیستی مقرون به صرفه نبوده و خسارت بسیاری را به
بار خواهد آورد.
نجفی اضافه کرد: در طول مسیر پیشنهادی
برای اجرای این طرح پنج ایستگاه پمپاژ در حوزه استان مازندران پیش‌بینی شده، اما
هیچ گونه امکان مطالعه نقشه قابل بررسی برای نحوه انتقال نیروی برق به این ایستگاه‌ها
در مناطق جنگلی داده نشده است.
این کارشناس زیست محیطی اضافه کرد: از
سوی دیگر از هر ۵ لیتر آب دریا ۲
لیتر قابل شیرین‌کردن و ۳ لیتر شورآبه و پساب است. محیط زیست باید پیش‌بینی کند که با
این حجم شورآبه و پساب قرار است چه کار کند.
اما رئیس سازمان حفاظت از محیط زیست
اجرای این پروژه را بلامانع دانسته و گفته است ضوابط زیست محیطی مورد نظر این طرح
براساس تفاهم صورت گرفته در صورتجلسه کمیته ارزیابی ظرف مدت یک ماه به وزارت نیرو
ابلاغ خواهد شد.
انتقال آب از دریای مازندران به
سمنان، مهاجرت نامتوازن جمعیت را به استان سمنان تشدید می‌کند، به طوری که شیرین
کردن آب شور دریای مازندران شروع فرآیندی خطرناک در تخریب وسیع محیط زیست منطقه
دشت مازندران است.
این کار علاوه بر پرهزینه بودن موجب
می‌شود تا زندگی حدود چندین میلیون نفر ساکنان در دشت ساحلی گرگان، مازندران و
گیلان نیز به تدریج در معرض خطر قرار گیرد. انتقال آب از دریای مازندران به سمنان
در درجه اول به ضرر خود مردم استان سمنان و در مرحله بعد موجب آسیب به محیط زیست و
زندگی مردمان مازندران است.
برخی دیگر از کارشناسان نیز بر این
باورند که اجرای پروژه مذکور دریای خزر را به سرنوشت دریاچه ارومیه دچار می کند و
بر این موضوع تاکید می کنند که آب مورد نیاز استان سمنان می تواند از طرق دیگری
مانند سد لار یا حتی مدیریت مصرف در این استان تامین شود.
اجرای طرح
انتقال آب خزر به سمنان از صفر تا تهدید به استیضاح وزیر نیرو
در این باره رضا اردکانیان وزیر نیرو
در حاشیه جلسه هیئت دولت با بیان اینکه انتقال آب دریای خزر به سمنان در چند روز
اخیر انعکاس وسیعی داشته است، گفت: بحث اولیه در مورد این موضوع مربوط به سال ۱۳۹۱ است و بعد از آن که سازمان حفاظت از محیط زیست با آن
مخالفت کرد، این بحث تا سال ۱۳۹۶
مسکوت ماند.
او ادامه داد: آنچه در حال حاضر مطرح
است، ادامه بررسی طرح بوده که نیاز به برگزاری جلساتی با حضور معاونان سازمان
حفاظت محیط زیست و مدیران کل این سازمان در استانهای مازندران و سمنان است. در
این جلسات اطلاعات و مطالعات جدید که لزوم آن مطرح شده مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
وزیر نیرو اضافه کرد: اجرای پروژه در
مرحله‌ای است که مطالعات زیست محیطی کامل شود و ارزیابی مطابق مصوبه هیات وزیران
توسط سازمان حفاظت محیط زیست صورت بگیرد و آن‌ها اظهار نظر کنند.
هر چند که سازمان حفاظت محیط زیست با
انتقال آب موافقت کرده است اما وزیر نیرو می‌گوید که آنچه در این روزها رخ داده،
نه موافقت با طرح است، نه مخالفت با طرح، نه موافقت مشروط است، نه بررسی مجدد طرح.
به پیشنهاد وزارت نیرو لوله‌کشی در
مسیر خطر ریل نکا انجام و با احداث تونل در جنگل و از زیر زمین انجام می‌شود
به طوری که منابع طبیعی مازندران با لوله عبور آب ۱۱ کیلومتری از حاشیه جنگل‌های هیرکانی مخالفت کرده است.
لیاقتی کارشناس مسائل آب صنعت، تجارت و کشاورزی با اشاره به موضوع
انتقال آب دریای خزر به فلات مرکزی گفت: در واقع انجام این کار از لحاظ محیط زیستی
نیاز به یک ارزیابی دقیق تری دارد چرا که پروژه انتقال آب خزر یک پروژه ملی است و
شرکت، فرد یا دانشگاه خاصی نمی تواند به تنهایی آن را مورد ارزیابی قرار دهد.
او افزود: می توان منابع آبی در سمنان
را به نحوی مدیریت کرد که احتیاجی به این انتقال نباشد، تغییر الگوی کشت در
سمنان می تواند عامل موثری برای کاهش مصرف آب باشد، این نوع پروژه‌ها از دهه ۶۰ میلادی گریبان کشورهای در حال توسعه را گرفته و پول آن به
جیب تولید کنندگان ادوات این پروژه‌ها می‌رود.
این کارشناس با اشاره به وضعیت
دریاچه ارومیه، گفت: چرا دریاچه ارومیه خشک شده و سالهاست که در طی احیای آن
هستیم؟ غافل از این که کسی به این سوال توجه نمی‌کند که چرا وضعیت دریاچه ارومیه
باید به این نقطه برسد.
او بیان کرد: باید روش و تصمیم های
نوینی را جایگزین این طرح ها کنیم؛ چرا که اگر در اطراف دریاچه ارومیه توسعه بی‌رویه
کشاورزی نداشتیم، این اتفاق برای این دریاچه نمی‌افتاد در حال حاضر هم در مورد
دریاچه خزر باید به عواقب آن توجه کنیم.
به گفته برخی از کارشناسان و متولیان
اجرای این طرح آن را امری لازم و مهم خوانده به طوری که بر این باورند که دیگر
کشورهای منطقه از آب دریای خزر استفاده می‌کنند و ما تنها نظاره‌گر هستیم، عدم
استفاده از این ظرفیت نوعی خودتحریمی است و باید از اجرای این طرح حمایت شود.
ناصر کامجو مدیر امور سد و نیروگاه
مهاب قدس در گفت و گو با خبرنگار با اشاره به انتقال آب دریای خزر به
فلات ایران، گفت: در حال حاضر کشور ما یک کشور نیمه خشک است و متاسفانه به طور
مساوی در پهنه و گسترده کشور آب نداریم.
او ادامه داد: برخی از استانهای شرقی
در کشورمان با کمبود آب دست و پنجه نرم می کنند به طوری که انجام انتقال آب دریای
خزر به فلات مرکزی کشور با اینکه دارای هزینه های بالاییست می تواند ثمر بخش باشد.
مدیر امور سد و نیروگاه مهاب قدس
اضافه کرد: به نظر من این طرح باید اجرا شود چرا که به غیر از فلات مرکزی در دیگر
بخش های کشور نیاز به این طرح نیز حس می شود.
کامجو در ادامه با اشاره به مخالفان
اجرای طرح انتقال آب دریای خزر به فلات مرکزی، گفت: کسانی که مخالف اجرای این طرح
هستند کارشناسی شده فکر نمی کنند، باید این طرح را اجرا کنیم و راهی به غیر از
اجرای این طرح ها نداریم. البته یک راه دیگر این است که می توان از دریای عمان با
توجه به اقیانوس بودن برای انتقال آب به مناطق خشک کشور استفاده کرد.
انتقال آب از دریای خزر به سمنان در
سال ۹۱ و ۹۲ نیز کلید خورد، اما به دلایل نا معلومی متوقف شد، این روزها
برخی از نماینده های مجلس شورای اسلامی گفته اند؛ اگر وزارت نیرو از این طرح عقب‌نشینی
کند طرح استیضاح را پس می‌گیریم.
هم‌اکنون سرنوشت گنجینه‌ای
ارزشمند از موهبت خدا که سرمایه همه ایرانیان است در گرو تصمیمی مهم
برای اجرایی شدن طرح انتقال آب خزر به سمنان است و نه‌تنها اهالی شهرهای
شمالی کشور،بلکه ملت ایران چشم‌انتظار تصمیم‌گیری صحیح هستند تا مصیبت زیست‌محیطی
دیگری رقم نخورد.
منبع: باشگاه خبرنگاران جوان
