۴ پروژه پژوهشی ازدیاد برداشت در دستور کار پژوهشگاه نفت
وی با تأکید بر اینکه همه پروژه‌های این پردیس با هدف رفع مشکلات صنعت و ارائه راهکارهای پژوهشی و فناورانه تعریف شده است، گفت: افزون بر موارد فوق، ۲۴ عنوان پژوهشی و پروپوزال‌های آن به صنعت ارسال شده که امسال به دنبال تحقق آن خواهیم بود.
رئیس پردیس بالادستی پژوهشگاه صنعت نفت اظهار کرد: سال ۹۸ شاهد رشد ۸۰ درصدی قراردادها در پردیس بالادستی نسبت به سال ۹۷ خواهیم بود و در سال ۹۹ با حرکت به سمت پروژه‌ها و طرح‌های راهبردی برای صنعت نفت، انتظار می‌رود رشد حدود ۳۰۰ درصدی را در حجم قراردادها شاهد باشیم.
وی با بیان اینکه ۳۴ پروژه جاری در این مجموعه وجود دارد، گفت: این میزان نسبت به سال ۹۷ رشد قابل ملاحظه‌ای داشته است.
کاظم‌زاده درباره مهم‌ترین قراردادهای منعقده در سال ۹۸، به قراردادهای بررسی کمّی و کیفی منابع هیدرات گازی در دریای عمان، مطالعات ژئوشیمیایی سنگ‌های منشأ و نفت‌های میدان رگ‌سفید، مطالعه ماسه‌سنگ گدوان در بخشی از جنوب آبادان، مطالعه جامع فرآیندهای ازدیاد برداشت پایه آبی و گازی در مخازن آسماری و بنگستان میدان دانان، طراحی و فرمولاسیون و تولید نانوافزایه در مقیاس نیمه‌صنعتی به‌منظور کاهش اصطکاک و افزایش روان‌سازی رشته‌های حفاری در چاه‌های اکتشافی، طراحی و فرمولاسیون سیال حفاری بدون ذرات جامد برای حفاری لایه‌های تولیدی، مطالعه یکپارچه دارایی‌ها در میدان گازی پارس جنوبی، مطالعه آزمایشگاهی انتخاب بازدارنده بهینه رسوب آسفالتین و واکس در میدان آذر و همچنین شروع به‌کار پروژه انجام مطالعات پژوهشی و فناورانه به‌منظور توسعه فناوری برای بهینه‌سازی فرآیندهای تولید و افزایش برداشت در میدان بی‌بی‌حکیمه با پیوستن پژوهشکده ازدیاد برداشت از مخازن نفت و گاز به پردیس بالادستی اشاره کرد.
ازدیاد برداشت
رئیس پردیس بالادستی پژوهشگاه صنعت نفت با بیان اینکه در حوزه ازدیاد برداشت چهار قرارداد بزرگ پژوهشی در سال ۹۹ پیگیری خواهد شد، گفت: قرارداد مطالعات جامع تحقیقات آزمایشگاهی روش‌های پایه آبی و گازی در مخازن آسماری و بنگستان میدان دانان به کارفرمایی مناطق مرکزی و دو پروژه میدان‌محور میدان‌های بی‌بی‌حکیمه و اهواز در زمینه ازدیاد برداشت در سال جدید دنبال می‌شوند.
وی با بیان اینکه پروژه میدان‌های اهواز و بی‌بی‌حکیمه از سال گذشته آغاز و اردیبهشت‌ماه امسال الحاقیه قرارداد آن به پژوهشگاه صنعت نفت ارسال شده است، گفت: اثربخشی این پروژه در صنعت با توجه به اهمیت این میدان‌ها بسیار چشمگیر است، چراکه نتایج این پروژه سبب افزایش ضریب برداشت خواهد شد و پژوهشگاه صنعت نفت براساس این قرارداد مؤظف می‌شود در سال ۹۹ بسته‌های کاری این قرارداد را مطابق برنامه انجام دهد؛ همچنین با واگذاری میدان رگ‌سفید در اردیبهشت‌ماه ۹۹ در راستای پروژه‌های میدان‌محور، این پروژه نیز از دیگر پروژه‌هایی خواهد بود که کار آن امسال شروع می‌شود.
آینده‌پژوهی
کاظم‌زاده با بیان اینکه رویکرد آینده‌پژوهی از دیگر اقدام‌های این پردیس محسوب می‌شود، گفت: ۱۱ مورد از نیازهای صنعت را در سال ۹۸ در حوزه آینده‌پژوهی پیش‌بینی کرده‌ایم که بعضی از آنها نظیر به‌کارگیری نانوسیالات حفاری به‌منظور کاهش اصطکاک و افزایش روان‌سازی رشته حفاری و مدل‌سازی یکپارچه دارایی‌ها (IAM) با تحقیقاتی که از قبل صورت گرفته به ثمر رسیده است و اکنون از پروژه‌های جاری صنعت است.
وی افزود: به سرانجام رساندن موضوعاتی نظیر تزریق آب کم‌شور برای ازدیاد برداشت، استفاده از الگوریتم هوشمند در آسیب سازندی، مدل‌سازی پیشرفته زمین آماری رخساره‌های لرزه‌ای، ارزیابی منابع گاز متان و تولید آن از زغال‌سنگ، مدل‌سازی چینه‌ای سه‌بعدی در شناسایی نفتگیرهای چینه‌ای و ترکیبی کرتاسه زیرین و فناوری تهیه و طراحی پایلوت ازدیاد برداشت در دستور کار سال ۹۹ قرار دارد.
تعامل با شرکت‌های اکتشاف و تولید
رئیس پردیس بالادستی پژوهشگاه صنعت نفت به توسعه شبکه همکاری پردیس بالادستی با شرکت‌های اکتشاف و تولید اشاره کرد و گفت: چنانچه بتوانیم با دانشگاه‌ها، مؤسسات پژوهشی و شرکت‌های خارج از کشور همکاری بیشتری داشته باشیم می‌توان فعالیت را در زنجیره ارزش بالادستی تکمیل‌تر کرد.
کاظم‌زاده ادامه داد: از سال ۹۸ با ۲۷ شرکت و هشت دانشگاه مذاکراتی را برای توسعه همکاری‌ها انجام داده‌ایم که از این میان هشت قرارداد با شرکت‌های بخش خصوصی و پنج قرارداد با دانشگاه‌ها منعقد شده است که این فرآیند سبب توسعه شبکه فناوری این مجموعه و اثربخشی فعالیت‌ها خواهد شد.
تجاری‌سازی
رئیس پردیس بالادستی پژوهشگاه صنعت نفت به تجاری‌سازی محصولات این پردیس نیز اشاره کرد و گفت: میکروبلاک ماده‌ای است که در دوغاب سیمان‌کاری چاه‌های نفت و گاز استفاده می‌شود که توانستیم این ماده را به تولید صنعتی برسانیم و هم‌اکنون دانش فنی آن قابل واگذاری است و همچنین ۱۲ مورد از افزایه‌های حفاری پرمصرف و استراتژیک در صنعت حفاری به مرحله تجاری‌سازی رسیده و بارها تست میدانی آن انجام شده است که از اولویت‌های پردیس بالادستی در سال ۹۹ واگذاری دانش فنی آن و کسب درآمد پایدار برای پژوهشگاه صنعت نفت است.
وی افزود: ورود به بازارهای خارجی از اولویت‌های پردیس است و تلاش خواهیم کرد در صدور فناوری‌هایی که در حوزه بالادستی به اثبات رسیده نظیر افزایه‌های حفاری اقدام کنیم.
کاهش بوروکراسی
کاظم‌زاده با بیان اینکه پارسال، سال چابک‌سازی سازمانی نامگذاری شده بود، گفت: تأسیس دفتر مدیریت پروژه از مهم‌ترین اقدام‌های این پردیس در سال ۹۸ بود که جمع‌آوری، بررسی و آنالیز داده‌های موجود به‌گونه‌ای مشهود بیانگر کاهش بوروکراسی و ایجاد چابکی در پردیس است. برای نمونه، کاهش زمان تصویب‌خواهی پروژه‌ها، کاهش مدت زمان انجام خدمات مهندسی و فنی طرح‌ها، افزایش سرعت در گردش تنخواه، کاهش مدت زمان تأمین نیازهای طرح‌ها و پروژه‌ها از این جمله است.
وی افزود: برای نخستین‌بار در سال ۹۸ در این دفتر مستندات بزرگ‌ترین پروژه پردیس بالادستی، طرح اکتشافی هیدرات‌های گازی در دریای عمان براساس آخرین ویرایش استاندارد مدیریت پروژه انجام شد.
وی در ادامه، تقویت مرکز تحقیقات اهواز به‌منظور نقش مؤثر در مناطق عملیاتی، همکاری در بازنگری فرآیندهای پژوهشگاه، افزایش اختیارات مدیران طرح‌ها و پروژه‌ها، برگزاری ۳۵ نشست راهبری طرح‌ها و پروژه‌ها با حضور معاونان و رؤسای واحدهای ستادی، راه‌اندازی ویدئوکنفرانس برای برگزاری نشست‌ها به‌منظور کاهش هزینه مأموریت‌ها و تسریع در تعاملات با صنعت را از دیگر اقدام‌های پردیس بالادستی در این حوزه خواند.
مطالعه هیدرات‌های گازی
وی به فعالیت پردیس بالادستی پژوهشگاه صنعت نفت در حوزه اکتشاف اشاره کرد و گفت: طرح مطالعه کمّی و کیفی هیدرات‌های گازی در دریای عمان را در دستور کار داریم و همچنین این پردیس تجارب زیادی در فاز یک طرح هیدرات و اکتشاف منابع شیل‌های گازی در ناحیه لرستان به‌دست آورده است.
رئیس پردیس بالادستی پژوهشگاه صنعت نفت ادامه داد: افزون بر طرح هیدرات‌های گازی، طرح‌های دیگری در حوزه علوم زمین انجام خواهیم داد که از آن جمله می‌توان به مطالعات ژئوشیمیایی سنگ منشأ و سیال‌های مخزن از دیدگاه‌های ژئوشیمیایی در میدان رگ سفید و همچنین مطالعه ماسه‌سنگ گدوان در جنوب آبادان اشاره کرد.
توسعه سیالات حفاری
کاظم‌زاده با اشاره به اینکه در حوزه حفاری با سرمایه‌گذاری‌هایی که در زمینه آینده‌پژوهی در سال‌های گذشته انجام شده است توانستیم نسل‌های جدیدی از سیالات حفاری را به صنعت معرفی کنیم، گفت: یکی از قراردادهایی که در سال ۹۹ در پژوهشگاه صنعت نفت جاری است، استفاده از سیال حفاری بدون ذرات جامد است که این سیال حفاری در لایه‌های تولیدی استفاده می‌شود و از نتایج آن می‌توان به کاهش آسیب سازندی، بهبود فعالیت حفاری و افزایش تولید مخزن اشاره کرد.
وی ادامه داد: در حوزه به‌کارگیری نانو مواد در سیال حفاری با همکاری محققین پردیس پایین‌دستی برای نخستین‌بار در زمینه استفاده از نانومواد در سیال حفاری به‌منظور کاهش اصطکاک و افزایش خاصیت روان‌سازی رشته حفاری قراردادی منعقد کردیم که مراحل دانشی این پروژه به پایان رسیده و هم‌اکنون در مرحله تست میدانی آن هستیم.
وی با بیان اینکه بخش عمده‌ای از فعالیت‌های پردیس بالادستی در حوزه حفاری است، گفت: کنترل کیفی افزایه‌های حفاری، مشاوره در زمینه طراحی سیالات حفاری، سیمان‌کاری و انگیزش چاه‌ها از مواردی است که در زمینه حفاری از سوی پژوهشگاه انجام می‌شود.
کار روی میدان آذر
کاظم‌زاده گفت: پروژه انتخاب بازدارنده بهینه برای مطالعات رسوب وَکس و آسفالتین در میدان آذر از پروژه‌هایی است که سال ۹۸ آغاز شد و امسال نیز ادامه دارد. میدان آذر به لحاظ خواص سنگ و سیال جزو معدود میدان‌های دنیا محسوب می‌شود که از ویژگی‌های خاصی برخوردار است.
وی به قرارداد پژوهشگاه صنعت نفت با شرکت سروک آذر نیز اشاره کرد و گفت: این قرارداد در زمینه انگیزش و اسیدکاری چاه‌ها است که در تولید از مخازن سروک آذر از اهمیت بسزایی برخوردار خواهد بود.
به گفته کاظم‌زاده، با انتقال پژوهشکده ازدیاد برداشت به پژوهشگاه صنعت نفت، پروژه‌های متعددی با همکاری محققان این پژوهشکده به انجام رسیده است که از جمله می‌توان به پروژه PPG اشاره کرد که در این پروژه از ژل پلیمر برای کنترل آب‌های تولیدی از چاه‌ها در میدان‌های فلات قاره استفاده خواهد شد.
وی با تأکید بر اینکه پژوهشگاه صنعت نفت در حوزه فناوری همواره پیشرو بوده است، گفت: محققان پژوهشکده ازدیاد برداشت رویکرد و ادبیات جدیدی را در حوزه مطالعات مخازن در حوزه‌های مدیریت یکپارچه دارایی‌ها با نگاه مخزن، چاه و تأسیسات سطح‌الارضی به پژوهشگاه صنعت نفت وارد کرده‌اند که در همین راستا قراردادی با شرکت نفت و گاز پارس برای میدان گازی پارس جنوبی منعقد شده است.
توسعه پایدار
وی به موضوع بااهمیت توسعه پایدار نیز اشاره کرد و گفت: با توجه به اهمیت توسعه پایدار و سیاست‌های کلان پژوهشگاه برای رسیدن به جایگاه پژوهشگاه سبز از سال‌های گذشته اقدام‌هایی شروع شده که در بخش داخلی حذف جیوه، هیدروژن سولفور از آزمایشگاه‌ها و همچنین تولوئن از خروجی هودهای آزمایش‌های مغزه و در بخش صنعت، توسعه گل‌های حفاری سازگار با محیط زیست و رفع رسوبات با استفاده از امواج ماکروویو از اولویت‌های پردیس در سال ۹۹ خواهد بود.
کاظم‌زاده ادامه داد: در راستای اهداف توسعه پایدار پردیس بالادستی، طرح‌های پیشنهادی را به صنعت ارائه داده است که از مهم‌ترین آنها سیالات حفاری دوستدار محیط زیست، استفاده از امواج مایکروویو برای برطرف کردن رسوبات وکس و آسفالتین است.
وی به تعداد مقالات محققان این پردیس نیز اشاره کرد و گفت: همکاران و اعضای هیئت علمی پردیس بالادستی به موازات انجام طرح‌های پژوهشی و به‌منظور انتقال و انتشار دستاوردهای علمی خویش به نسل‌های آینده و اجرای مدیریت دانش، اقدام به چاپ یافته‌های خویش کرده‌اند. براساس گزارش مرکز اسناد و مدیریت دانش پژوهشگاه سال گذشته ۴۰ مورد از دانش‌های به دست آمده خود را در مجله‌ها و ژورنال‌های خارجی به چاپ رسانده‌اند که سهم مجله‌های خارجی ۹۳.۵ درصد بوده است.
