اما و اگرها در خصوص کاهش نرخ بیکاری/ کاهش نرخ بیکاری در دوران کرونا چقدر منطقی است؟
به گزارش نبض نفت «امکان
ندارد در شرایطی که تمام کارخانجات از وضعیت خود گلایه دارند نرخ اشتغال بیشتر شده
باشد» اما گزارش‌هاي مركز آمار ايران هم نشان می‌دهد كه در بهار
سال جاري نسبت به بهار سال گذشته حدود 1 ميليون و 500 هزار نفر از جمعيت شاغل
كاسته شده است.
همچنين، گمانه‌زني‌هايي نيز شده بود كه احتمالاً تعریف نرخ بیکاری و صورت و مخرج کسر آن تغییر زیادی پیدا کرده باشد و بر آن اساس، نرخ بيكاري اعلام شده با توجه به وضعیت تورمی و رکود کشورمان مشکوک اعلام و حتی گفته شد اين نرخ برای آحاد مردم ملموس نیست اما پس از بررسي بيشتر روي نتايج منتشر شده نيروي كار بهار 1399 و مشورت با كارشناسان مركز آمار ايران، توضيحاتي داده شد كه با اين توضيحات مشخص شد نرخ بيكاري نمي‌تواند اشتباه باشد.
دکتر جواد حسین‌زاده رئیس مرکز آمار ایران نیز در یک مصاحبه تفصیلی به بررسی دلایل کاهش نرخ بیکاری در شرایط کرونایی اشاره کرده که لینک خبر مربوطه نیز تقدیم مخاطبان عزیز می‌شود.
بر اساس گزارش‌هايي كه مركز آمار ايران منتشر کرده، بررسی نرخ مشارکت اقتصادی (نرخ فعاليت) جمعيت 15 ساله و بيشتر در بهار 1399 نشان می‌دهد كه 41.0 درصد جمعیت در سن کار (15 ساله و بیشتر) از نظر اقتصادی فعال بوده‌اند؛ یعنی در گروه شاغلان یا بیکاران قرار گرفته‌اند. همچنين نتایج نشان می‌دهد كه نرخ مشارکت اقتصادی در بین زنان نسبت به مردان و در نقاط شهری نسبت به نقاط روستایی کم‌تر بوده است. بررسي روند تغييرات نرخ مشاركت اقتصادي كل كشور نشان مي‌دهد كه اين شاخص، نسبت به فصل مشابه در سال قبل (بهار1398)، 3.7 درصد كاهش داشته است. به عبارت ديگر در فصل بهار سال جاري نسبت به فصل مشابه سال قبل حدود 2 ميليون نفر از بازار كار خارج شده‌اند كه بيش از 1 ميليون و 20 هزار نفر آن را زنان و 970 هزار نفر آنرا مردان تشكيل مي‌دهند.
در بهار 1399، بررسي نسبت اشتغال جمعيت 15 ساله و بيشتر بيانگر آن است كه 36.9 درصد از جمعيت در سن كار (15 ساله و بيشتر) شاغل بوده‌اند. اين شاخص در بين مردان بيشتر از زنان و در نقاط روستايي بیشتر از نقاط شهري بوده است. ارزيابي اين شاخص گوياي آنست كه در بهار 1399 نسبت به بهار 1398، نسبت اشتغال به ميزان 2.9 درصد كاهش يافته است و در واقع در بهار سال جاري نسبت به فصل بهار سال گذشته حدود 1 ميليون و 500 هزار نفر از جمعيت شاغل كاسته شده است.
بررسي جمعيت شاغل به تفكيك ساعت كار در بهار 1399 گوياي آنست كه حجم ساعت كار انجام شده در طول يك هفته مرجع توسط جمعيت شاغل نسبت به فصل مشابه سال 1398 بيش از 195 ميليون نفر-ساعت كاهش يافته است و از يك ميليارد و 121 ميليون نفر-ساعت به 926 ميليون نفر-ساعت در دوره مورد بررسي رسيده است. همچنين متوسط ساعات كار هفتگي نيز در اين فصل نسبت به فصل مشابه سال قبل با كاهش محسوسي مواجه شده است و از 45.8 ساعت در هفته در بهار 1398 به 40.4 ساعت در هفته براي هر نفر شاغل در بهار امسال رسيده است كه حاكي از كاهش محسوس ساعت كار انجام شده توسط جمعيت شاغل در فصل بهار 1399 مي‌باشد و اين پديده در سال‌هاي اخير بي‌سابقه بوده است.
بطور كلي، 56.1 درصد از جمعيت شاغل، 44 ساعت و بيشتر و 36.7 درصد كمتر از 44 ساعت در هفته مرجع كار كرده‌اند و 7.2 درصد نيز در هفته مرجع موقتاً در سركار خود حاضر نبوده‌اند.
یکی دیگر از دلایل واکنش بعضاً متفاوت نرخ بیکاری به نوسانات اقتصادی، ترکیب وضعیت شغلی شاغلان کشور است؛ به گونه ای که از کل شاغلین کشور 54.6 درصد مزد و حقوق بگیر، 3.7 درصد کارفرما، 36.8 درصد کارکن مستقل، 4.9 درصد کارکن فامیلی بدون مزد هستند، در صورتی که در کشورهایی که نسبت کارکنان مزد و حقوق بگیر بالاست، نرخ بیکاری هم جهت با چرخه‌های تجاری می‌باشد.
واكنش شاخص‌هاي بازار كار به شيوع بيماري كرونا و تغييرات نرخ بيكاري در كشورهاي فوق نشان مي‌دهد: با نوسانات اقتصادي متأثر از شيوع اين بيماري، در كشورهايي مانند آمریکا، کانادا، استرالیا، کره جنوبی، فرانسه و آلمان كه از درصد بالاي کارکنان مزد و حقوق بگیر برخوردارند، عمدتاً تغيير وضع فعاليت از حالت شاغل به بيكار صورت مي‌گيرد و لذا موجب افزايش نرخ بيكاري مي‌شود. اما در كشورهايي مثل ايران و تركيه كه از درصد كمتر کارکنان مزد و حقوق بگیر برخوردارند، تغيير وضع فعاليت از فعال (شاغل و بيكار) به غيرفعال صورت مي‌گيرد كه به لحاظ نحوه محاسبه شاخص نرخ بيكاري، موجب بروز كاهش در اين شاخص مي‌شود.
منبع: «وضع شغلي» از سازمان جهاني كار و «نرخ بيكاري» از سازمان ملي آمار كشورهاي مرتبط
