کمترین وابستگی به نفت در چه سالی محقق شد؟
با توجه به پایان یافتن مهلت معافیت های نفتی هشت کشور از جمله ایران و عدم تمدید این مهلت از سوی ایالات متحده آمریکا، کشورمان با کاهش شدید صادرات نفتی که در نهایت به افت درآمدهای نفتی منجر و با این اوضاع دولت با کسری بودجه ۱۵۰ هزار میلیارد تومانی مواجه شد. در همین راستا دولت سال پیش وعده داده بود که قصد دارد بودجه ۹۹ را غیر نفتی ببندد و بودجه نفتی را به صفر رساند و کاهش وابستگی بودجه به درآمدهای نفتی بیش از پیش حس شد.
میزان وابستگی بودجه ۹۹ به نفت کم می شود؟
در بررسی ها بیشترین میزان وابستگی بودجه به نفت در سال‌های اخیر، مربوط به سال ۱۳۹۲ بوده که در این سال، میزان وابستگی ۴۸.۵ درصد اعلام شده است. کمترین میزان وابستگی هم مربوط به سال ۱۳۹۵ بوده که در این سال، میزان وابستگی ۲۵.۵ درصد اعلام شده است. در سال گذشته مرکز پژوهش‌ها اعلام کرد که میزان وابستگی بودجه ۹۸ به نفت ۳۵ درصد خواهد بود.
البته در میزان وابستگی بودجه سال ۹۹ به نفت اختلاف عفیده‌ای وجود داردکه دلیل آن این است که آذر معتقد بود کل میزان درآمدهای نفتی دولت در سال آینده ۴۸.۳ هزار میلیارد تومان نیست و این رقم طبق محاسبات ۱۰۴.۴ هزار میلیارد تومان است؛ بنابراین از تقسیم رقم ۱۰۴.۴ هزار میلیارد تومان به میزان بودجه عمومی دولت ـ که ۴۸۴ هزار میلیارد تومان است ـ عددی بیش از ۲۰ و حدود ۲۱.۵ درصد حاصل می‌شود.
پیش بینی شده است که امسال از محل صادرات نفت و گاز به ترتیب ۱۸.۲۵ میلیارد دلار و ۴ میلیارد دلار درآمد ارزی حاصل شود؛ بنابراین میزان درآمدهای حاصل از محل صادرات نفت و گاز در مجموع ۲۲.۲۵ میلیارد دلار خواهد بود.
ضریب وابستگی به بودجه نفتی با کاهش قیمت جهانی نفت / هر وقت اراده کردیم باید بتوانیم در چاه‌های نفت را ببندیم
محمدباقر نوبخت، رئیس سازمان برنامه و بودجه اعلام کرد که میزان وابستگی بودجه سال ۹۹ به نفت ۱۰ درصد (میزان درآمدهای حاصل از صادرات نفت و گاز حدود ۴۸.۳ هزار میلیارد تومان و میزان بودجه عمومی دولت ۴۸۴ هزار میلیارد تومان) خواهد بود. عادل آذر رئیس سابق دیوان محاسبات در جلسه علنی مجلس گفته بود: طبق نظر دیوان محاسبات کشور و بررسی‌های انجام شده، وابستگی واقعی بودجه به نفت بیش از ۲۰ درصد است. نوبخت قبلا گفته بود پیش‌بینی این است که یک میلیون بشکه نفت در روز صادر شود که این رقم امسال ۱.۵ میلیون بشکه نفت در روز بود. قیمت هر بشکه نفت ۵۰ دلار پیش‌بینی شده که این رقم در بودجه ۹۸ حدود ۵۵ دلار بود.
هربار اراده کردیم باید بتوانیم در چاه‌های نفت را ببندیم
رهبر انقلاب در سال ۹۲ با تاکید بر کاهش وابستگی‌ها به اقتصاد نفتی خاطر نشان کردند: اقتصاد ما دچار این اشکال است که وابسته‌ی به نفت است. ما باید اقتصاد خودمان را از نفت جدا کنیم؛ دولت‌های ما در برنامه‌های اساسی خودشان این را بگنجانند. من هفده هجده سال قبل به دولتی که در آن زمان سر کار بود و به مسئولان گفتم کاری کنید که ما هر وقت اراده کردیم، بتوانیم درِ چاه‌های نفت را ببندیم. آقایانِ به قول خودشان "تکنوکرات" لبخند انکار زدند که مگر می شود؟! بله، می‌شود؛ باید دنبال کرد، باید اقدام کرد، باید برنامه‌ریزی کرد. وقتی برنامه اقتصادی یک کشور به یک نقطه‌ی خاص متصل و وابسته باشد، دشمنان روی آن نقطه‌ی خاص تمرکز پیدا می کنند.
ایشان همچنین در سخنانی تصریح کردند: ما باید به اینجا برسیم و بتوانیم خودمان را از درآمد نفت واقعاً بى‌نیاز کنیم. یکى از بزرگ‌ترین بلیات اقتصاد ما و نه فقط اقتصاد ما، بلکه بلیات عمومى کشور، وابستگى ما به درآمد نفت است.
رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی هم پیش تر گفته بود «در افق ۱۴۰۴ اقتصاد ایران بدون اتکا به نفت دیده شده که موضوعات مربوط به مالیات، توسعه پایه‌های مالیاتی و استفاده از ظرفیت مالیات باید بیشتر مورد توجه باشد.»
مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی مجلس، گزارشی را استخراج کرده که در آن میزان وابستگی لوایح بودجه به نفت در سال‌های ۱۳۹۱ تا ۱۳۹۸ را اعلام کرده. بنابر شواهد و مستندات و با توجه به تلاطم و نوسان های بی شماری که قیمت جهانی نفت و به دنبال آن نفت اوپک داشته است، انتظار می رود میزان اتکا به درآمدهای نفتی در بودجه امسال کاهش معنا داری را تجربه کند.
منبع: باشگاه خبرنگاران جوان
