روزی چند هزار تن کپسول گاز مایع گُم می‌شود؟

*4  میلیون ایرانی هنوز به شبکه سراسری گاز دسترسی ندارند

در حال حاضر حدود 95 درصد خانواده های ایرانی از نعمت دسترسی به شبکه سراسری گاز بهره مند هستند و حدود 4 میلیون نفر، هنوز این دسترسی را ندارند و برای تأمین سوخت گرمایشی و پخت و پز این افراد، فرآورده های نفتی از قبیل گازوئیل و نفت سفید و همچنین کپسول های 11 کیلویی گاز مایع، بین این خانوارها توزیع می شود.

* روزی چندهزار تن گاز مایع گم می شود

نکته ای که در این بین اهمیت دارد، نرخ های یارانه ای و تنظیم شده توزیع کپسول های گاز مایع و میزان توزیع آن است که همواره بیش از نیاز مصرف کنندگان واقعی با نرخ یارانه ای توزیع شده است. این امر سالها ادامه یافته؛ به عبارتی، سالهاست از محل بیت المال، کپسول های گاز مایع با قیمت یارانه ای عرضه می شود، بخشی از آن به مصرف کننده واقعی می رسد؛ اما برای بخشی دیگر که به دست مصرف کننده واقعی نمی رسد، فکری نشده است. انگار روزانه از محل بیت المال و جیب همه مردم ایران، چند هزار تن کپسول گاز مایع تهیه و عرضه می شود اما کسی از سرنوشت آنها خبر ندارد!

* دولت از گم شدن کپسول های گاز مایع خبر دارد

بیژن زنگنه، وزیر نفت شهریورماه امسال در این خصوص گفت: "اگر به هر خانوار ماهانه سه کپسول (هر کپسول 11 کیلو) تخصیص داده شود ماهانه 43 هزار تن می‌شود، ما اکنون روزانه 5 هزار تن کپسول توزیع می‌کنیم، اما کم می‌آید."

وی با بیان اینکه "ما تضمین کرده‌ایم گاز خانوارهایی را که به شبکه گاز دسترسی ندارند تأمین کنیم"، ادامه داد: "نیاز این خانوارها با روزی 1500 تن کپسول تأمین می‌شود، اما روزانه 5 هزار تن میان آنها توزیع می‌کنیم. باید مطمئن شویم حداقل این سه کپسولی را که ماهانه در اختیار خانوارها قرار می‌دهیم به دست مصرف‌کنندگان واقعی برسد، از این رو در حال تأسیس شبکه‌ای برای توزیع ال‌پی‌جی هستیم."

این اظهارات نشان می دهد که وزارت نفت و دولت از توزیع بیش از نیاز کپسول های گاز مایع اطلاع کامل دارند. زنگنه همچنین در خصوص سرنوشت چندهزار تن گاز مایعی که بیش از نیاز مصرف کنندگان واقعی توزیع می شود، گفت: مسئله این است که ما هرچقدر هم گاز مایع توزیع می‌کنیم همچنان با کمبود روبه‌رو می‌شویم از این رو این بخش نیازمند مدیریت است، نمی‌گویم همه اینها قاچاق است، امکان دارد بخشی از این سوخت در مناطق مرزی برای قاچاق استفاده شود، اما بخشی از آن هم برای مصرف غیرمجاز خودروهاست، به دلیل خطرناک و غیراستاندارد بودن می‌گویم مصرف غیرمجاز است.

* سوءاستفاده قاچاقچیان از بی تفاوتی دولت نسبت به جیب مردم!

با مسئله ای شفاف و روشن مواجه ایم. دولت از جیب مردم (بیت المال) کپسول های گاز مایع را تا 3 برابر نیاز واقعی خانوارها تهیه و عرضه می کند و روزانه چندهزار تن از این کپسول ها گم می شود؛ به عبارت بهتر، بخشی از این کپسول ها به عنوان سوخت خودروهایی استفاده می شوند که به علت ناایمن بودن این اقدام، شاهد انفجار گاه و بیگاه این قبیل خودروها هستیم و بخشی دیگر بدون شک قاچاق می شوند و سالهاست قاچاقچیان این عرصه، از مابه التفاوت هزینه یارانه ای (هزینه ای که بر دوش بیت المال است) و هزینه آزاد این کپسول های گاز مایع در آنطرف مرزها سودهای هنگفت می برند.

در این خصوص که در حال حاضر چه میزان روزانه بیش از نیاز واقعی مصرف کنندگان، گازمایع عرضه می شود و چه کسانی مسئول در تولید، توزیع و نظارت بر روند آن هستند، با مدیرعامل شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی به گفت وگو پرداخته ایم.

* در سال 99 روزانه به طور متوسط 2400 تن بیش از نیاز مصرف کننده واقعی، گاز مایع توزیع شده !

کرامت ویس کرمی، مدیرعامل شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی ایران اظهار داشت: تاکنون حدود 2 میلیون خانوار از طریق سامانه درخواست فرآورده های نفتی (سدف) و طرح توزیع الکترونیکی گاز مایع شناسایی شده اند و از ابتدای سال 99 بطور متوسط روزانه میزان 5400 تن گاز مایع برای توزیع در مصارف داخلی کشور از جمله مصرف خانگی به شرکت های توزیع کننده گاز مایع تحویل شده که حداکثر نیاز بخش خانگی و صنوف و دیگر مصرف کنندگان عدم برخوردار از نعمت گاز طبیعی، حدود 3000 تن برآورد می شود.

وی افزود: مسئولیت ایجاد سازوکار، مکانیسم و بستر توزیع گاز مایع و همچنین تأمین و تحویل گاز مایع به شرکت های توزیع کننده، بعهده شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی ایران است و وظیفه نرخ گذاری و نظارت قانونی بر رعایت نرخ های مصوب و همچنین نظارت بر شبکه های توزیع توسط عوامل و نمایندگی های توزیع گاز مایع بعهده وزارت صمت یعنی سازمانهای صمت استانی و سازمان حمایت مصرف کنندگان و تولیدکنندگان است.

* چشم بسته مسئولان و چشم طمع قاچاقچیان به سهمیه مردم

استفاده کنندگان غیرمجاز از گاز مایع (عمدتا قاچاقچیان) به چندهزار تن اضافه عرضه گاز مایع نیز بسنده نکرده و به سهمیه مردم هم چشم طمع داشته اند و این موضوع از عدم نظارت مناسب نشأت می گیرد. در واقع همواره یکی از چالش های این عرصه، عدم توزیع مناسب است؛ به طوری که در طی سالها پیش از آنکه گازمایع به همه مردم برسد، توزیع کنندگان عنوان می کنند سهمیه کپسول‌های ارسالی تمام شده و این روند، به تشکیل صف‌های طولانی و بازار سیاه می انجامد. به نظر می رسد یکی از دلایل اصلی بروز این مشکل این است که توزیع کنندگان گاز مایع، به جای توزیع مناسب در تمامی پهنه تحت مسئولیت آنها، به توزیع در مناطق مرکزی یک دهستان یا بخش اکتفا کرده و مردم می بایست برای تأمین گاز مایع مورد نیاز خود با پیمودن مسافتی قابل توجه، به نقاطی مشخص مراجعه کنند که در این نقاط متمرکز نیز، مصرف‌کنندگان غیرخانگی، مصرف‌کنندگانی که بیش از نیاز طبیعی خود خریداری می کنند و بعضا سواستفاده‌گرانی که گازمایع را برای مصارف غیرمجاز و یا قاچاق خریداری می کنند، در رسیدن کپسول‌ها به دست مصرف کننده واقعی اختلال ایجاد می کنند. در واقع طبق گفته مدیرعامل شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی، وزارت صمت و سازمان های زیرمجموعه این وزارتخانه همچون سازمان حمایت از مصرف کنندگان و تولیدکنندگان مسئولین این نظارت را برعهده داشته و می بایست پاسخگوی سالها سختی کشیدن مردم در دسترسی به گازمایع باشند.

* سامانه "سدف" راهکار وزارت نفت برای توزیع مناسب گاز مایع

ویس کرمی با بیان اینکه "سامانه سدف مطابق با دستورالعمل ماده 44 آیین نامه اجرایی مفاد 5 و 6 قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز و با هدف کنترل و مدیریت توزیع سوخت و فرآورده های نفتی یارانه ای همچون گاز مایع ایجاد شده"، گفت: از طریق سامانه درخواست فرآورده های نفتی (سدف) سایر مصرف کنندگان مجاز گاز مایع در حوزه های مختلف مصرف اعم از صنایع، اصناف، گرمایشی و حرارتی در حال شناسایی است و متأسفانه بخشی از گاز مایع بصورت غیرمجاز در بخش حمل و نقل نیز مصرف می شود.

وی ادامه داد: سامانه درخواست الکترونیکی فرآورده های نفتی یا همان سدف پس از تکمیل فرآیندها از سال 97 عملیاتی شده و طرح توزیع الکترونیکی گازمایع نیز از طریق این سامانه از تیرماه سال 99 بصورت پایلوت در دو استان کرمانشاه و ایلام اجرایی شد و سپس فاز اول طرح در یکم مرداد 99 ، فاز دوم در 20 مرداد 99 و فاز سوم و آخر در یکم شهریورماه 99 در 37 منطقه عملیاتی شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی اجرایی شد.

این مقام مسئول تصریح کرد: در حال حاضر میزان گاز مایع مورد نیاز بخش خانگی در استانها بر اساس برآورد نیاز و با در نظر گرفتن شرایط اقلیمی و جغرافیایی تعیین و در سامانه سدف ثبت می شود.

* نرخ های رسمی توزیع گاز مایع چقدر است؟

یکی از چالش هایی که سالها مردم مصرف کننده کپسول های گاز مایع با آن مواجه بوده اند، نبود نظارت بر قیمت عرضه گاز مایع است به طوری که توزیع کنندگان اصلی و بعضا دسته دوم و یا دسته چندمی که برای سودآوری اقدام به خرید گاز مایع و عرضه آن به مردم می کنند موجب می‌شوند با قیمت‌هایی بیش از قیمت‌های مصوب، گاز مایع به دست مصرف کننده نهایی برسد.

مدیرعامل شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی با اشاره به تصویب و مشخص بودن قیمت عرضه گازمایع در کشور گفت: شرکت های توزیع کننده گاز مایع موظف هستند گاز مایع مورد نیاز مصرف کنندگان شناسایی شده از طریق سامانه سدف را با استفاده از پایانه های فروش (POS) و گزینه "خرید سوخت" تحویل نمایند؛ در این مرحله کنترل قیمت فروش سوخت و کنترل مصرف کننده به طور سیستمی انجام می شود.

قیمت مصوب گاز مایع هم اکنون به شرح جدول ذیل است:

* دولت در بریدن دست قاچاقچیان و ساماندهی توزیع گازمایع تسریع کند

اگرچه با راه اندازی سامانه سدف و شناسایی مصرف کنندگان واقعی گاز مایع در کشور با ثبت نام الکترونیکی و عرضه کپسول های گاز مایع به صورت سیستمی و با قیمت مصوب، می توان امیدوار بود که سالها چالش های عرضه در این حوزه برطرف شود و حداقل مردم نیازمند به این کپسول ها در صف های طویل و بی سرانجام، معطل نمانند؛ اما هنوز بین 2 تا 3 هزار تن در روز گاز مایع با قیمت یارانه ای و مصوب عرضه می شود که مصرف کننده واقعی از آن بهره ای نمی برد و از سرنوشت این میزان قابل توجه از گاز مایع که به احتمال قریب به یقین، اغلب آن سهم قاچاقچیان می شود، خبری نیست و هر روز که می گذرد، به اندازه چند هزار تن گاز مایع سود بیشتر از بیت المال به جیب قاچاقچیان می رود؛ روندی که دولت از آن خبر دارد اما تاکنون عزمی راسخ برای ساماندهی آن نبوده و اکنون که سامانه ای برای حذف سواستفاده گری طراحی و پیاده سازی شده، بهتر است دولتمردان نسبت به ساماندهی توزیع گازمایع تسریع کنند.

منبع: تسنیم