طرح دانش بنیان تولید پلی پروپیلن از گاز طبیعی مصداق بارز اقتصاد مقاومتی است
به گزارش نبض نفت؛ شرکت ملی صنایع پتروشیمی به گزارشی با عنوان« 5 دلیل غیر اقتصادی بودن
پتروشیمی اسلام آباد غرب / تخته گاز زنگنه برای پروژه تراشی در اواخر
دولت!» که در خبرگزاری فارس منتشرشده بود، پاسخ داد.
در جوابیه روابط عمومی شرکت ملی صنایع پتروشیمی خطاب به مدیرعامل خبرگزاری فارس آمده است:
مقدمه :
یکی از مهم ترین زنجیره های ارزش در صنعت پتروشیمی که به خاویار پتروشیمی شهرت دارد زنجیره پروپیلن و مشتقات آن است که دانش فن آوری و کاتالیست و بخش اعظمی از تجهیزات آن در اختیار کشورهای بیگانه بوده و استعمار با وضع تحریم های ظالمانه، از ارایه تکنولوژی تولید این محصول و همچنین کاتالیست آن بعنوان قلب واحد خودداری می نماید و اگر چه در سالهای گذشته بیش از 25 طرح تولید انواع محصولات GTO ، GTP در سراسر کشور مجوز گرفته است پ، لیکن هیچیک وارد مرحله عملیاتی و اجرا نشده است .
در این راستا شرکت ملی صنایع پتروشیمی، طرح قدیمی تولید پروپیلن از متانول را که زنجیره ارزش نبوده و علیرغم اخذ مجوز شورای اقتصاد در سال 1395، بدلیل مکان یابی نامناسب و عدم توجیه اقتصادی برای مدت 4 سال، بدون اقدام و راکد مانده بود را این بار، با تکمیل زنجیره ارزش، در منطقه محروم اسلام آباد غرب و در محلی که قبلاٌ مجوز ساخت مشابه همین طرح ولی با تکنولوژی آمریکایی به شرکت ماهان شیمی داده شده بود و بدلیل تحریم ها متوقف بود را با تکیه بر دانش متخصصین جوان ایرانی، احیا نمود.
بلافاصله و در کمترین زمان ممکن و علیرغم مخالفت های زیاد جهت اجرای این طرح در استان کرمانشاه، شرکت ملی صنایع پتروشیمی همزمان با تجاری سازی فن آوری تولید زنجیره کامل خاویار پتروشیمی از گاز طبیعی به پلی پروپیلن ، مکان یابی و اخذ مجوزهای لازم را از دستگاه های ذیربط پیگیری نمود و در کوتاه ترین زمان ممکن ، کلیه مجوزهای لازم جهت اجرای این طرح ارزشمند اعم از مجوز خوراک گاز، مجوز برداشت آب از سد پر آب آزادی، مجوز پدافند غیر عامل، محیط زیست، مجوز شورای اقتصاد، مجوز کمیسیونهای تخصصی و اصلی وزارت اقتصاد، وزارت صمت و سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور و در نهایت مجوز هیات دولت را اخذ نمود و بر پایه بیش از 1000 صفحه گزارش کارشناسی مکان یابی، در منطقه ویژه اقتصادی زاگرس در شهرستان اسلام آباد غرب، زمین طرح خریداری گردید و بلافاصله آماده سازی زمین را آغاز نمود .
از آنجا که با توجه به رشد شرکتهای دانش بنیان و لزوم داخلی سازی فن آوری مجتمع های پتروشیمی، طرح دانش بنیان تولید پلی پروپیلن از گاز طبیعی بر پایه فن آوری صد در صد ایرانی برای اولین بار در کشور و در منطقه عملیاتی می شود مصداق بارز اقتصاد مقاومتی می باشد و کاملاٌ در جهت بی اثر سازی تحریم های ظالمانه است و مرجع صنعتی اجرای 25 طرح پتروشیمی مشابه در سراسر کشور خواهد گردید.
با این مقدمه، بصورت بند به بند به شبهات مطرح شده در خبر درج شده در تاریخ 1400/01/22 در خبر گزاری فارس در خصوص اقتصادی نبودن پتروشیمی اسلام آباد غرب می پردازیم .
موضوع اول : تشدید چالش متانول مازاد در سال 1404
خبر گزاری فارس: یکی از دلایلی که طرح وزارت نفت برای تولید پروپیلن را از لحاظ فنی و اقتصادی توجیه‌پذیر می‌کرد، استفاده از ظرفیت متانول مازاد در کشور برای تولید پروپیلن در واحدهای MTP بود، ولی در طرح پروپیلن اسلام‌آباد غرب از گاز طبیعی برای تولید پروپیلن در واحد GTPP استفاده میشود. به بیان دیگر در این طرح نه تنها متانول مازادی مصرف نمی‌شود، بلکه اتفاقا با اجرای این طرح به تولید متانول مازاد کشور به اندازه 235 هزار تن در سال افزوده نیز خواهد شد.
پاسخ :
- محصول اصلی طرح پتروشیمی اسلام آباد غرب بعنوان اولین نمونه صنعتی با تکنولوژی بومی ایرانی ، ۱۲۰ هزار تن پلی پروپیلن در سال است. لیکن در طی فرآیند تولید ایرانی ، ۲۳۰ هزار تن متانول هم تولید می شود که در مقایسه با ده میلیون تن متانول تولیدی فعلی در کشور بسیار ناچیز است و در سال 1404 نیز که بنا بر پیش بینی ها ، ظرفیت تولید متانول در کشور به بیش از 23 میلیون تن در سال می‌رسد این میزان متانول خالص شده در پتروشیمی اسلام آباد غرب تنها به میزان یک درصد تولید متانول کشور در سال 1404 است که چالشی نخواهد بود .
- اگر چه همین مقدار متانول ناچیز نیز قابل حذف در فرآیند تولید مذکور می باشد لیکن بمنظور تقویت اقتصاد طرح و توسعه صنایع پایین دست متانول از زنجیره ارزش کسر نگردیده و با صدور مجوزهای تخصیص خوراک متانول توسط شرکت ملی صنایع پتروشیمی به سرمایه گذاران متقاضی در منطقه ویژه اقتصادی زاگرس، توسعه صنایع پایین دست متانول نیز در منطقه محروم اسلام آباد غرب رقم خورده است که نه تنها باعث مصرف متانول تولیدی می گردد بلکه توسعه صنایع پایین دست پتروشیمی را بدنبال خواهد داشت و این منطقه را تبدیل به هاب پتروشیمی نموده و اشتغال زائی پایدار را بدنبال خواهد داشت .
3- همچنین متانول مازاد تولیدی می تواند مورد استفاده واحدهای مصرف کتتده متانول در نیمه شمالی کشور، بعنوان خوراک قرار گیرد و علاوه بر کوتاه کردن فاصله حمل خوراک مورد نیاز صنایع پایین دست متانول در نیمه شمالی کشور و تقویت اقتصاد این کارخانجات با کم شدن هزینه حمل ، به کاهش تردد ترافیکی جاده ای تانکرهای حمل مواد نیز کمک نماید .
موضوع دوم : بحران تامین خوراک پایدار
خبر گزاری فارس : خوراک طرح پروپیلن اسلام‌آباد غرب، گاز طبیعی است و احداث این واحد GTPP در منطقه در حالی در دستور کار قرار گرفته است که کشور در سالهای آینده با بحران کمبود گاز مواجه خواهد شد و ضرورت دارد در تعریف پروژه‌های پتروشیمی به این موضوع توجه شود. با توجه تعداد پرشمار طرح‌های متانولی که در سالهای آینده به بهره‌برداری می‌رسند که خوراک آنها نیز گاز طبیعی است، از وزارت نفت انتظار می‌رود در طرح‌های جدید به گونه‌ای برنامه‌ریزی کند که مصرف گاز طبیعی در بخش‌های غیرضرور پتروشیمی افزایش نیابد تا در آینده به مشکل قطعی گاز پتروشیمی‌ها مواجه نشویم و پدیده‌ای که در زمستان سال 99 به وقوع پیوست و تکرار آن نیز قطعی است، حداقل تشدید نشود.
پاسخ :
1.خوراک این طرح دانش بنیان ، 1 / 2 میلیون متر مکعب گاز طبیعی در روز است و مجوز خوراک برای این طرح اخذ شده ضمن اینکه از دو منبع پالایشگاه ایلام و خط سراسری گاز تامین میشود که به نسبت طرح مشابه تعریف شده در همین منطقه ، مصرف خوراک گاز کمتری دارد .
- همچنانکه اشاره شد فن آوری این طرح دانش بنیان بر پایه گاز طبیعی می باشد که برای اولین بار در کشور اجرا می شود و نه تنها خوراک به این طرح دانش بنیان تخصیص می یابد بلکه بواسطه تکمیل زنجیره ارزش ، مشمول تخفیف قیمت خوراک نیز می گردد که بر اقتصاد طرح تاثیر مثبت دارد .
موضوع سوم : مکان یابی نادرست طرح پتروشیمی اسلام آباد غرب
خبر گزاری فارس: یکی دیگر از ایرادات طرح پروپیلن اسلام آباد غرب و دو طرح دیگر مربوط به مکان‌یابی آنها است. معمولا پتروشیمی‌ها در نزدیکی منابع هیدروکربوی و مبادی صادراتی تعریف میشود، ولی در طرح پروپیلن غرب این موضوع رعایت نشده است. در این راستا مجتبی توانگر عضو کمیسیون اقتصادی مجلس و رئیس کمیته اقتصاد انرژی مجلس گفت: «انجام هر فعالیت تولیدی و صنعتی وابسته به تامین خوراک است و دسترسی به خوراک مزیت اصلی در تولید به شمار می‌رود. در ساخت مجتمع‌های پتروشیمی، دسترسی به خوراک ارزان و فراوان عامل اساسی در مکان‌یابی است».
وی افزود: «اجرای پرهزینه خط اتیلن غرب و تجربه‌های شکست خورده خطوط اتیلن دنا و اتیلن مرکزی نشان داد که پروژه‌ها فقط زمانی اقتصادی هستند که در مجاورت خوراک قرار داشته باشند و در نتیجه نباید این اشتباهات مجدد تکرار شود. این در حالی است که در طرح پروپیلن غرب، فاصله منبع تامین خوراک تا اسلام‌آباد غرب حدود 1000 کیلومتر است. انتقال صدها و گاه هزاران کیلومتری خوراک از مناطق دارای ذخایر نفتی و گازی به سایر مناطق کشور نه تنها منطبق بر آمایش سرزمین نیست، بلکه در شرایط کمبود ارز، اتلاف منابع و سرمایه‌های ملی محسوب میشود».
پاسخ
- احداث مجتمع های پتروشیمی در نزدیکی منابع هیدروکربونی و مبادی صادراتی زمانی تعریف میشود که خوراک در دسترس نباشد. وقتی که خوراک این طرح، گاز طبیعی است و خطوط لوله سراسری گاز در سراسر کشور اجرا شده است و از طرف دیگر ، برنامه صادرات محصولات تولیدی این طرح از مبادی صادراتی جنوب کشور نمی باشد، احداث کارخانه مذکور در مبادی صادراتی مزیت خاصی نخواهد داشت. لیکن اجرای این طرح در استان کرمانشاه و شهرستان اسلام آباد غرب با توجه به بالاترین آمار بیکاری ، قطعا تحول قابل توجهی را در منطقه مذکور ایجاد خواهد نمود .
2.هدف از اجرای طرح دانش بنیان اسلام آباد غرب علاوه بر بومی سازی فن آوری ایرانی و تقویت ساخت داخل و بی اثر سازی تحریم ها ، کاهش واردات محصول ارزشمند پلی پروپیلن و توسعه صنایع پایین دستی می باشد و لذا آمایش سرزمینی برای محل احداث طرح صورت پذیرفته است.
- علاوه بر موارد فوق ، طرح پروپیلن اسلام آباد غرب دارای مطالعات جامع مکان یابی است و موقعیت جغرافیایی، مطالعات هوا شناسی، مطالعات زمین شناسی و لرزه خیزی ، مطالعات منابع آب، مطالعات اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، بررسی زیر ساختها و مطالعات محیط زیست بطور کامل انجام شده و گزینه های انتخاب محل اجرای سایت، ارزیابی شده و در نهایت محل اجرای طرح در اسلام آباد غرب مشخص گردیده است .
4- طرح در منطقه ویژه اقتصادی اجرا می شود و از مزایای معافیت های گمرکی و مالیاتی بهره مند است.
5- فاصله محل احداث طرح تا خط لوله سراسری گاز طبیعی بعنوان خوراک، تنها یک‌کیلومتر است و همچنانکه اشاره شد این خط، از دو منبع تغذیه می گردد.
موضوع چهارم : فقدان بازار مصرف و هزینه برای انتقال محصولات به مبادی صادراتی جنوب کشور
خبر گزاری فارس: در انتخاب این مکان نه تنها ملاحظات مربوط به نزدیکی به خوراک و مبادی صادراتی رعایت نشده است، بلکه نزدیکی به بازار مصرف داخلی نیز مدنظر قرار نگرفته است، زیرا صنایع تکمیلی که از مشتقات پروپیلن به عنوان خوراک خود استفاده می‌کنند عمدتا در کلان‌شهرها قرار دارند نه اسلام‌آباد غرب. ممکن است در پاسخ به این سوال گفته شود که هدف از احداث پتروشیمی در این منطقه، توسعه واحدهای پایین‌دستی و صنایع تکمیلی ذیل این پتروشیمی است تا معضل اشتغالزایی در این منطقه را حل کند. اما با توجه به اینکه توسعه صنایع تکمیلی بر عهده وزارت صمت است آیا وزارت نفت هماهنگی لازم با این وزارتخانه را برای تکمیل زنجیره انجام داده است؟
در این راستا هادی بیگی‌نژاد دبیر کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی گفت: «در حالتی احداث واحدهای میان‌دستی پتروشیمی در شهرهای مختلف و غیر از مبادی صادراتی توجیه پیدا می‌کند که هدف ما ایجاد صنایع پایین‌دستی آن محصول باشد. وظیفه سیاست‌گذاری برای احداث واحدهای پایین‌دستی پتروشیمی (صنایع تکمیلی) نیز بر عهده وزارت صمت است. اما آیا وزارت نفت برای اجرای این طرح هماهنگی با وزارت صمت انجام داده است؟ آیا وزارت صمت برنامه در این باره دارد؟ متاسفانه پاسخ این پرسش‌ها منفی است».
همچنین محمد زیار رئیس اسبق دفتر توسعه صنایع تکمیلی شرکت ملی صنایع پتروشیمی با اشاره به مکان‌یابی نادرست وزارت نفت در طرح اسلام‌آباد غرب می‌گوید: «بازار مصرف 120 هزار تن در سال پلی‌پروپیلن در منطقه اسلام آباد غرب و مناطق همجوار، محل تردید است و بیم اضافه شدن هزینه انتقال پلی پروپیلن (PP) با حدود تنی 40 تا 50 دلار به مبادی صادراتی، به هزینه‌های دوره بهره برداری وجود دارد. در نتیجه احداث طرح GTPP در منطقه اسلام آباد غرب به مصلحت اقتصاد کشور نیست و توجیه آمایشی و اقتصادی ندارد». در نتیجه اگر قرار است با احداث این پتروشیمی، تولیدات آن با هزینه گزاف دوباره به مبادی صادراتی منتقل شوند، آیا بهتر نیست این طرح در ماهشهر یا عسلویه و در نزدیکی سواحل آب‌های آزاد تعریف شوند؟ کاری که همه کشورهای دنیا برای توسعه پتروشیمی‌های خود انجام می‌دهند. واقعا کدامیک از کشورهای دنیا پتروشیمی‌های خود را در کل کشور توزیع می‌کنند که در ایران این اتفاق می‌افتد؟
پاسخ:
1- هدف از اجرای طرح پتروشیمی اسلام آباد ، تامین نیاز داخل کشور و بی نیازی از واردات می باشد و بازار هدف ، داخل کشور میباشد ضمن اینکه در صورت صادرات ، محصولات از مبادی غرب کشور صادر خواهند گردید و علاوه بر اینکه در انتخاب مکان طرح، فاصله تا محل خوراک بسیار نزدیک و در حد یک کیلومتر مد نظر قرار گرفته است اساساٌ موضوع صادرات محصولات طرح در مبادی صادراتی جنوب کشور نیز مطرح نبوده است و حتی اگر روزی بنا بر صادرات محصولات میباشد قطعا این صادرات از مبادی صادراتی غرب کشور که صد کیلومتر با محل اجرای طرح فاصله دارند انجام خواهد شد .
2- در خصوص موارد مطرح شده توسط نماینده محترم ملایر مبنی بر عدم هماهنگی با وزارت صمت در حال حاضر سرمایه گذاران متعددی جهت سرمایه گذاری در پایین دست این طرح در منطقه مذکور مراجه نموده اند و مجوز تخصیص خوراک برای تعدادی از آنها صادر شده است که جهت صدور پروانه کار به وزارت صمت اقدام شده است .
موضوع پنجم : چالش تامین آب مصرفی مورد نیاز طرح
خبر گزاری فارس :طبق برآوردها آب مصرفی موردنیاز برای طرح اسلام‌آباد غرب بین 7 تا 10 میلیون متر مکعب در سال است که در منطقه چنین حجم آبی وجود ندارد. ظاهراً مقرر است آب موردنیاز این طرح با احداث خط انتقال آب با هزینه وزارت نیرو از آبِ سدِ آزادی تامین شود که فاصله این سد تا طرح اسلام‌آباد غرب حدود 100 کیلومتر است. با توجه به وضعیت مالی نامناسب وزارت نیرو، امکان هزینه‌کرد برای احداث خط انتقال آب و تامین آب این طرح در هاله‌ای از ابهام قرار دارد و خود وزارت نیرو نیز با این کار مخالف است. اگر هزینه‌های احداث خط انتقال آب نیز به عهده طرح قرار گیرد، توجیه اقتصادی طرح را از محدوده استاندارد خارج خواهد کرد.
پاسخ:
1- آب دوران بهره برداری طرح ، ۵ میلیون متر مکعب در سال از سد پر آب آزادی می باشد و مدعیان چالش کمبود آب، می توانند با بازدید از سد مذکور ، از حجم آب ذخیره شده در این مخزن آبی مطلع شوند و ادعای نیاز به ۱۰ میلیون متر مکعب آب برای این طرح کذب است .
2- مجوز تخصیص آب برای این طرح از معاونت آب و آبفای وزارت نیرو با تمامی ملاحظات اخذ گردیده و ادعای مخالفت وزارت نیرو کذب است .
3- فاصله سد آزادی تا محل اجرای طرح 100 کیلومتر نمیباشد ضمن اینکه هزینه انتقال آب تا محل سایت ، با پتروشیمی اسلام آباد غرب نیست و در چارچوب مشارکت در اجرای خط مذکور ، هزینه های آن با هزینه آب بهای طرح ، تهاتر شده و بر اقتصاد طرح ، بی تاثیر است .
در مجموع طرح پتروشیمی اسلام آباد غرب، مجوز شورای اقتصاد را به لحاظ اقتصادی بودن اخذ نموده و اقتصادی بودن طرح ، ماه ها در کمیسیون های تخصصی ، فرعی و اصلی دولت ، بدقت بررسی شده و در نهایت ، جلسه هیات دولت تشکیل و طرح پتروشیمی اسلام آبّاد غرب ، مصوب و صورتجلسه تنظیم گردیده است متعاقباٌ مراسم آغاز عملیات اجرائی در تاریخ 18 بهمن 1399 با حضور معاون محترم رئیس جمهور، وزیر محترم نفت، معاون وزیر نفت و مدیر عامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی، استاندار محترم کرمانشاه، نماینده محترم مردم شریف اسلام آباد غرب و مقامات استانی، برگزار و در تاریخ 19 بهمن صورتجلسه مذکور شماره و تاریخ شده است که امری کاملاٌ طبیعی است.
لازم بذکر است که هدف اصلی اجرای طرح، ضمن توجه به موضوعات اقتصادی، اجرای طرح دانش بنیان ایرانی تولید پلی پروپیلن از گاز طبیعی است که برای اولین در کشور انجام خواهد گردید و رونق اقتصادی غرب کشور را بدنبال خواهد داشت و علاوه بر تقویت ساخت داخل ، آمار بیکاری و بالطبع معضلات اجتماعی در این منطقه را نیز کاهش خواهد داد .
در پایان شرکت ملی صنایع پتروشیمی بر اساس منویات مقام معظم رهبری مد ظله العالی مبنی بر دانش بنیان کردن صنعت نفت و همچنین تحقق شعار تولید، پشتیبانی ها، مانع زدایی ها، قطعا در اجرای طرح دانش بنیان پتروشیمی اسلام آباد غرب، نه تنها شتاب نموده بلکه در جهت رفع موانع و پشتیبانی از طرح مذکور، حداکثر اهتمام خود را بکار خواهد گرفت .
