پنجره واحد شبکه حمل و نقل برخط بنادر؛ ضرورتی اجتناب ناپذیر
ایران با توجه به موقعیت راهبردى و ترانزیتى کشور، از مزیت سرزمینى مناسبى براى توسعه ترانزیت برخوردار است و ما باید با ایفای نقش محوری، زمینه های توسعه نقش فعال جمهوری اسلامی در کریدور های بین المللی ترانزیت را با مشارکت سازنده همه کشورهای منطقه و سازمانهای داخلی در گیر در ترازیت فراهم نموده و مسیر عبور کالای ترانزیتی از بنادر ایران رارقابتی تر و مقرون بصرفه تراز کریدور های جایگزین نماییم. نحوه بهره بردارى از مزیتها و فرصت ها و برقرارى ارتباط حمل و نقلى با کشورهاى هدف، می توانند ضمن کسب درآمدهاى ترانزیتى مناسب، نیازهاى بازرگانى کشورهاى حوزه آسیاى میانه و قفقاز را برآورده نموده و در برقرارى ارتباط حمل و نقلى بین کشورهاى حوزه خلیج فارس، آسیاى غربى و سایر نقاط اقتصادى جهان، ایفاى نقش نمانیم.
ارتقاى کارایى و بهره وری عملیاتی بنادر از جمله مباحثی است که باید به جد روی آن کار شود. باید استاندارد سازی صورت گیرد و با همراهی و مشارکت همه ذینفعان هوشمند سازی و بهره گیری از فناوری اطلاعات را در این مقوله ارتقاء و با الگو برداری درتراز بنادر کانونی منطقه ای و جهانی الگو سازی گردد . باید در چارچوب حکمرانی مطلوب دریایی و بندری، پیشرانی کلیدی و نقش آفرین، در سطوح ملی و بین المللی سیاست گذاری و برنامه ریزی نماید.
بنادر بزرگ و پر ترافیک دنیا از جمله بندر سنگاپور با استفاده از پنجره واحد حمل و نقل و ارتباط کلیه ذینفعان بندری و دریایی و عوامل زنجیره تامین لجستیک بصورت متمرکز با استفاده از شبکه برخط تحت عنوان Port Netتوانسته اند بنادر خود را علیرغم ترانشیپ حجم عظیمی کانتینر از طریق این بندر، با هوشمند سازی با بالاترین بهره وری عملیاتی جابجا نمایند. فاکتورهای زمان و هزینه از جمله فاکتورهای اساسی در حلقه لجستیک زنجیره تامین در بنادر محسوب می گردد.
بندر سنگاپور فقط یک بندر لاکچری نیست، این بندر را می‌توان هوشمندترین بندر دنیا به حساب آورد چرا که بخش عمده‌ای از فعالیت‌های بندری در این شهر-کشور به شیوه نوین و با استفاده از زیرساخت‌های دیجیتالی و اینترنتی انجام می‌شود. سومین مرکز پالایش و بازرگانی نفت در جهان و دومین بندر کانتینری دنیا، حتی قطره‌ای نفت در خودش ندارد و از کمترین منابع طبیعی برخوردار است. با این همه چیزی بیش از نیم‌قرن است که سنگاپوری‌ها آموخته‌اند در اقتصاد امروز دنیا، تجارت و تبدیل حرف اول را می‌زند؛ اهمیت بندر سنگاپور به این خاطر است که به ما می‌آموزد بدون داشتن منابع اولیه و تنها با تکیه بر بنادر مجهز و پیشرفته می‌توان از واردات و صادرات و تبدیل مواد اولیه وارداتی به فرآوردهای مهم و به روز جهان، ثروتمند شد.
این کارنامه به ما می‌گوید بندری که حالا یکی از ثروتمندترین مناطق دنیاست، به عنوان پایتخت جهانی، در دیپلماسی بین‌المللی تاثیر قابل‌توجهی دارد. رتبه بندی‌های بین‌المللی این بندر، بی‌شمار است. پژوهش‌ها می‌گویند سنگاپور بالاترین پتانسیل سرمایه‌گذاری را دارد. چند سالی است که هرچه در خبرهای دریایی می‌خوانیم، سنگاپور را هوشمندانه‌ترین شهرـ بندر در جهان می‌نامند. از جمله تاپ ترین بندر پرجمعیت کانتینری است. سنگاپور سومین تولید ناخالص داخلی سرانه را نیز به خود اختصاص داده است. بندر سنگاپور سال‌هاست که به عنوان پایتخت درجه‌ی یک دریایی شناخته می‌شود. هم‌اکنون چهارمین مرکز اقتصادی بزرگ دنیا و سومین مرکز بزرگ پالایش نفت در دنیا در این بندر سازمان‌دهی می‌شود؛ بندری که از خود نفت ندارد ولی پالایش نفت بسیاری از کشورهای نفت‌خیز را به عهده دارد و از آن‌ها بابت این پالایش مبالغی نیز دریافت می‌کند و بعد هم نفت پالایش‌شده را به آن‌ها برمی‌گرداند. بسیاری از کشتی‌های کوچک به جای این‌که مستقیم به بندر مقصد خود بروند و چندین و چند بار سفر دریایی پرهزینه‌ای را تجربه کنند، در سنگاپور تخلیه بار می‌کنند و بعد از جمع چندتای آن‌ها، کشتی‌هایی با بارهای مورد نظر از سنگاپور راهی مقصدهای مورد نظر می‌شوند. اقتصاد سنگاپور نیز به بخش واردات و صادرات وابسته است.
اگر می خواهیم جایگاه بنادر کشور را ارتقاء دهیم یکی از فاکتورها بهره گیری از کلیه زیرساخت های حمل و نقل و شبکه های گسترده کشور و با الگو برداری از بنادر پیشرو و هوشمند دنیا، ایجاد شبکه مدیریت یکپارچه تعاملی مبتنی بر فناوری اطلاعات بین کلیه بازیگران و متعاملین در حوزه بنادر و حمل و نقل و سازمانها و نهادهای مرتبط با تجارت می باشد. این یک مولفه اساسی درارتقاء رقابت پذیری بنادر نسل سوم و چهارم محسوب می گردد. روان سازی و مدیریت بهینه ترافیک و عملیات بندری در بنادر، مدیریت حمل و نقل و کاهش یا حذف حضور مشتریان در بنادر، امکان هوشمند سازی عملیات و تجهیزات، افزایش بهره وری و کاهش دموراژ کشتی ها و مدیریت یکپارچه مشتریان از جمله مزایای پیاده سازی این سیستم یکپارچه می باشد.
راه‌اندازی این سیستم به همکاری و مشارکت میان واحد‌های دولتی و غیر دولتی مرتبط نیاز دارد و بنابراین مستلزم تعهد و هدایت قوی سطوح بالای دولتی است. دولت‌ها باید جریان اطلاعات مربوط به تجارت بین‌المللی را تا حد ممکن ارتقا داده و ساده نمایند و بنادر بعنوان حلقه حیاتی لجستیک دریایی نقشی کلیدی در زنجیره تامین کالا، رقابت پذیر نمودن کریدور های بین المللی عبوری از کشور ایران دارند که با بهره گیری از این مکانیزم می توانند نقشی محوری در توسعه و هماهنگ سازی و مدیریت ترانزیت، کاهش هزینه تمام شده کالا و زمان رسیدن کالا به بازار مصرف ایفا نمایند.
