افسانه‌زدایی از دلارهای موهوم احیای برجام
نبض نفت-مدتی است که طرفداران راهبرد مذاکره با آمریکا، تحریم را علت عقب‌ماندگی ایران از توسعه میدان مشترک پارس جنوبی عنوان کرده و به درآمد بالای صادرات گاز قطر نسبت به ایران استناد می‌کنند (تصویر 1) و سپس برجام را به عنوان راهکار نهایی به مخاطب پیشنهاد می‌کنند.
طبق تصویر قطر در طول 20 سال گذشته 700 میلیارد دلار بیشتر از ایران درآمد ارزی حاصل از صادرات گاز داشته است.
اما در رابطه با گزاره بالا سه نکته اساسی وجود دارد:
1- هر چند تحریم نعمت نیست ولی برجام نیز راهکار مقابله با تحریم نیست همان طور که در دولت گذشته تجربه شد، هیچ یک از شرکت‌های بزرگ بین‌المللی در پروژه توسعه فازهای پارس جنوبی شرکت نکردند و واضح‌ترین آن خروج توتال از پروژه توسعه فاز 11 پارس جنوبی بود.
2- با وجود سهم دو برابری قطر از میدان مشترک گازی پارس‌جنوبی (گنبد شمالی)، در حال حاضر تولید ایران از این میدان مشترک بیش از ۵۰ میلیون متر مکعب در روز از قطر بیشتر است و سال گذشته ایران رکورد تولید 705 میلیون متر مکعب در روز را با اتکای به توانمندی داخلی شکست.
3- اساسا درآمد بالای صادراتی گاز قطر نسبت به ایران ربطی به تحریم و برجام ندارد. در جدول 1، میزان ذخایر، تولید و جمعیت دو کشور ایران و قطر آورده شده است (جدول 1). طبق آمار موسسه BP «نسبت تولید به ذخایر» ایران در مقایسه با قطر با وجود کمک همه شرکت‌های بین‌المللی بیشتر است.
در واقع تنها دلیل درآمد بالای گازی قطر، جمعیت کمتر و مصرف داخلی کمتر گاز این کشور نسبت به ایران است. جمعیت این کشور کمتر از ۳ میلیون نفر، ولی جمعیت ایران ۸۵ میلیون نفر است.
در نتیجه حتی در صورت احیای برجام نیز خبری از درآمدهای میلیارد دلاری برای ایران نخواهد بود و همچنان گاز تولیدی در داخل کشور به مصرف می‌رسد.
توجه داشته باشید که طبق جدول 1، تولید گاز ایران با اختلاف از قطر بیشتر است، اما چون جمعیت کشور و در نتیجه مصرف داخلی گاز ایران بسیار بیشتر از قطر بوده، فرصت صادرات گاز و بهره‌مندی از درآمدهای ارزی آن از ایران سلب شده است.
منبع:فارس
