نقش‌آفرینی در محرومیت‌زدایی
نبض نفت-بیش از یک قرن از اکتشاف نفت، این ارزشمندترین حامل انرژی جهان در دل خاک‌های تفتیده خوزستان می‌گذرد و این صنعت در طول سال‌های متمادی چنان با معاش و معیشت مردم مناطق نفت‌خیز و گازخیز کشور گره خورده است که انتظاری جز تحقق توسعه پایدار و رفع هر نوع فقر، تبعیض و محرومیت‌زدایی از آن را ندارند. اغلب فعالان حوزه انرژی بر این باورند که باید به توسعه جوامع پیرامون مناطق نفتی نگاهی همه‌جانبه و متوازن داشت، متوازن از این نظر که توسعه، از مؤلفه‌های چندبعدی است نه یک‌بعدی؛ به این معنا که نباید نگاه‌ها تنها به توسعه اقتصادی معطوف باشد، زیرا در توسعه و پیشرفت یک جامعه، باید همه ابعاد از جمله ابعاد اقتصادی، سیاسی و اجتماعی را مدنظر قرار داد. شرکت ملی نفت ایران با شکل‌گیری و راه‌اندازی مدیریت نظارت بر طرح‌های عمرانی مناطق نفت‌خیز با هدف کاهش محرومیت‌ها به دنبال آن است تا ایفای مسئولیت اجتماعی در جوامع پیرامونی را به بهترین نحو ممکن عملیاتی کند. از حق نگذریم؛ این مدیریت در طول سال‌ها فعالیت با تلاشی ستودنی همه عزم خود را برای اعتلای نام صنعت نفت ایران و همچنین دستیابی به توسعه پایدار و تعالی جزم کرده و توانسته است گام‌های ارزشمندی را در مسیر رشد و پیشرفت مناطق محروم نفتی بردارد.
بابک دارابی، مدیر نظارت بر طرح‌های عمرانی مناطق نفت‌خیز، با اشاره به عملکرد وزارت نفت دولت سیزدهم در ایفای مسئولیت اجتماعی، گفته که این مدیریت به نمایندگی از شرکت ملی نفت ایران در طول سال‌های اخیر در تمامی مناطق نفت‌خیز طرح‌ها و برنامه‌هایی را اجرا و عملیاتی کرده است.
وی ادامه داده که تمرکز و تأکید وزارت نفت دولت سیزدهم بر اجرای طرح‌های مسئولیت اجتماعی و انجام خدمات عام‌المنفعه به نحوی بود که به‌صراحت می‌توان اذعان کرد دستاوردهای ارزشمندی در این دو سال از عمر دولت سیزدهم به ثبت رسید. اقدام‌های گسترده‌ای که در حوزه نوسازی مدارس، افزایش سرانه فضاهای آموزشی، ورزشی و درمانی، راهسازی، توانمندسازی نیروهای بومی، آب‌رسانی و اجرای پروژه‌های دفع فاضلاب شهری و توسعه منابع طبیعی به انجام رسیده است، نشان از آن دارد که وزارت نفت در حوزه فعالیت‌های ذاتی خود، پا را فراتر گذاشته و توانسته است نقش مؤثری در رونق و شکوفایی اجتماعی و فرهنگی مردم مناطق محروم داشته باشد.
دارابی تأکید کرده که بر اساس آمارها از حوزه برنامه‌ریزی مدیریت نظارت بر طرح‌های عمرانی مناطق نفت‌خیز، از ابتدای شهریور ۱۴۰۰ تاکنون، تعداد ۶ هزار و ۴۲ پروژه به تفکیک هزار و ۹۶ طرح آموزشی، هزار و ۶۹۶ طرح ورزشی، ۳۴۱ پروژه بهداشتی، ۴۵۱ پروژه راه، ۲۰۳ طرح آب‌رسانی، ۵۰ طرح برق‌رسانی، هزار و ۷۳۳ طرح هادی و ۴۷۲ پروژه خدماتی با اعتبار افزون بر ۱۶ هزار و ۷۰۰ میلیارد تومان تعریف شده است که از میان آنها ۴ هزار و ۳۷۴ پروژه در دست اقدام قرار دارد و هزار و ۶۶۸ پروژه نیز تکمیل شده است.
مشروح این گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید.
مدیریت نظارت بر طرح‌های عمرانی مناطق نفت‌خیز در دو سال فعالیت وزارت نفت دولت سیزدهم چه میزان پروژه به انجام رسانده است؟ با وجود پیشینه طولانی توجه به بحث مسئولیت اجتماعی در نفت، اما شاهد هستیم بسیاری از مناطق همجوار تأسیسات نفت و گاز همچنان با چالش‌هایی روبه‌رو هستند. در این زمینه توضیح بفرمایید؟
صنعت نفت ایران در طی عمر بیش از یکصد ساله به تجربههای بسیاری در مناسبات صنعتی خود با محیط اجتماعی و طبیعی پیرامون دست یافته است. اگرچه صنعت نفت در آغاز عمده توجه خود را به امور رفاهی و شغلی کارکنان و بهبود این امور معطوف میداشت و این امر به بعد درون‌سازمانی مسئولیت اجتماعی شرکت مربوط میشد، اما با توسعه و تثبیت صنعت نفت در مناطق نفت‌خیز، توجه به شرایط شغلی و ابعاد زندگی کارکنان صنعت نفت، همچنین شرایط زندگی جوامع محلی و بومی پیرامون و بالاخره موضوعات محیطزیستی به‌تدریج به شکل‌گیری ساختارهای خاصی منجر شد. این وضعیت حاکی از وقوع یک روند در سیر توجه صنعت نفت به موضوعات اجتماعی و محیطزیستی است که از شکل درون‌شرکتی (توجه به کارکنان) آغاز شده و تا گستره بیرون از صنعت (توجه به محیط پیرامونی) ادامه یافته است.
در یک دهه اخیر ضرورت توجه جدی‌تر به جوامع محلی پیرامون مناطق عملیاتی با رویکرد توسعه پایدار محلی مورد تأکید وزارت نفت قرار گرفته است که ارتباط مستقیم‌تری با موضوع مسئولیت اجتماعی شرکتی دارد و روند توجه و عمل هدفمند به مسئولیت اجتماعی در صنعت نفت، با ابلاغ نظام‌نامه جدید مسئولیت اجتماعی از سوی مقام عالی وزارت، وارد مرحله جدیدی شد و اکنون موضوع مسئولیت اجتماعی شرکتی در صنعت نفت به‌طور منسجم‌تر، عملیاتی‌تر و شفاف‌تری دنبال می‌شود.
به مصادیق بارز برخی از این اقدام‌ها اشاره بفرمایید؟
اجرای برنامههای آموزشی برای توانمندسازی جوامع محلی با تأکید بر گروه‌های آسیب‌پذیر مانند مهارت‌های فنی حرفه‌ای و توسعه فردی، کمک به تقویت بنیه علمی دانش‌آموزان ساکن جوامع محلی مناطق فعالیت صنعت نفت، تقویت و استفاده از ظرفیت‌های تولیدی و خدماتی جامعه پیرامونی و پیمانکاران محلی (با اولویت تعاونی‌های محلی) در زمینه تأمین کالاهای مورد نیاز صنعت، حمایت و جلب مشارکت شرکت‌های دانش‌بنیان و استفاده از دستاوردها و ابتکار عمل‌های آنان در طراحی و اجرای برنامههای مسئولیت اجتماعی شرکت، همچنین ایجاد شرایط الزام برای ساکنان بومی همجوار تأسیسات نفتی (گروه‌های زیر پوشش کمیته امداد، بهزیستی و گروه‌های آسیب‌پذیر) و در صورت امکان، استفاده از امکانات خدماتی نظیر آموزشی، بهداشتی و درمانی و ورزشی در اختیار شرکت و مشارکت دادن آنها در برنامههای فرهنگی، مراسم و رویدادهای مختلف شرکت در چارچوب قوانین و مقررات صنعت نفت، آموزش و آگاه‌سازی جوامع محلی در زمینه اهداف توسعه پایدار از جمله صرفه‌جویی در مصرف آب و انرژی، تصفیه پساب و بازیافت پسماند و استفاده مجدد از آنها برای توسعه فضای سبز، امور کشاورزی محلی و نظایر آن و مشارکت با ذی‌نفعان کلیدی و نخبگان محلی در احصای ظرفیت‌ها، نیازمندی‌ها و تدوین برنامههای عملیاتی مسئولیت اجتماعی را می‌توان از جمله اقدام‌های انجام‌شده در حوزه مسئولیت اجتماعی برشمرد.
موارد یادشده از جمله اقدام‌هایی است که در نظام‌نامه صنعت نفت نیز مورد تأکید قرار گرفته‌اند و امید است بتوان گام‌های مؤثرتری در پاسخگویی به چالش‌های مناطق همجوار تأسیسات صنعت نفت برداشت. در سه سال اخیر تا پایان سال گذشته، ۱۲۴ هزار و ۸۱۵ مترمربع افزایش فضای آموزشی در همه مقاطع از مدارس یک کلاسه تا ۲۴ کلاسه در سطح کشور داشته‌ایم که استان‌های نفت‌خیز سهم بیشتری از این افزایش را داشته‌اند.
افزون بر افزایش فضای آموزشی ذکر شده در کل کشور به‌صورت ویژه می‌توان به فضاهای آموزشی دانش‌آموزی خاص از جمله مواردی مانند مرکزگذاری آسیب‌های اجتماعی دانش‌آموزان، کمک به احداث مدارس کودکان استثنایی و مدارس دانش‌آموزان استثنایی، کمک به مدارس شبانه‌روزی، کمک به مدارس عشایری، کمک به تجهیز مدارس اوتیسم، کمک به احداث مجتمع‌های معلولان، کمک به تکمیل مراکز فرهنگی و اردوگاه‌های دانش‌آموزی، هنرستان، فنی حرفه‌ای‌ها و پژوهش‌سراها و احداث آمفی‌تئاترها، کتابخانه‌ها، مجتمع‌های فرهنگی، تربیتی و آموزشی اشاره کرد.
در حوزه ورزش و جوانان نیز هزار و ۱۷۷ پروژه ورزشی تعریف شده که از این تعداد ۸۰۰ پروژه روستایی و ۳۷۷ پروژه شهری است و از این تعداد ۸۰۷ پروژه زمین چمن، ۲۲۳ پروژه سالن ورزشی، ۶۳ مورد احداث و تجهیز فضاهای ورزشی، ۳۷ زمین ورزشی، ۲۸ استخر سرپوشیده و روباز، ۱۵ پارک ورزشی و ۴ سالن ورزش‌های باستانی را می‌توان نام برد.
مفهوم مسئولیت اجتماعی توجه به کارکنان سازمان را هم در برمی‌گیرد. صنعت نفت چگونه می‌تواند در این حوزه نقش‌آفرینی کند؟
وقتی صحبت از مسئولیت اجتماعی به میان می‌آید، بدون شک نمی‌توان نسبت به موضوع ذی‌نفعان بی‌تفاوت بود. همکاران صنعت نفت از ذی‌نفعان اصلی و کلیدی این صنعت هستند. جا دارد این فرصت را مغتنم شمرده و از همه همکاران صنعت نفت و به‌خصوص شاغلان مناطق عملیاتی که در بسیاری از مواقع سال در شرایط سخت محیطی چه از لحاظ آب وهوایی و چه دوری از خانواده و گاه در محیط‌های دارای ریسک بالا فعالیت می‌کنند، قدردانی کنم و برای آنان آرزوی سلامتی و توفیق روزافزون داشته باشم. درباره توجه به کارکنان باید بگویم در نظام‌نامه صنعت نفت که به‌عنوان نقشه راه مسئولیت اجتماعی این صنعت است از شرکت‌های فعال در این صنعت خواسته شده به بهبود شرایط کار و زندگی کارکنان و حمایت اجتماعی از خانواده آنان توجه داشته باشند و توسعه ایمنی و بهداشت در قبال کارکنان و جوامع محلی را سرلوحه برنامههای خود قرار دهند. بر این اساس، مواردی از جمله برگزاری دوره‌های آموزشی برای خانواده کارکنان نظیر دوره‌های تحصیلی، هنری، ورزشی و نظایر آنها، برگزاری دوره‌های مشاوره برای خانواده کارکنان در زمینه‌های تحصیلی، شغلی، آسیب‌های اجتماعی و نظایر آن، توازن کار و زندگی و توجه به شایسته‌سالاری، نشان از اهتمام وزارت نفت به موضوع کارکنان دارد که به آن اشاره شد.
اقدام‌های مدیریت نظارت بر طرح‌های مناطق نفت‌خیز تنها محدود به مناطق نفتی نیست و در دیگر شهرها نیز طرح‌های عام‌المنفعه انجام می‌شود. در این زمینه نیز توضیح بفرمایید که چه میزان کار، اجرایی شده است؟
از زمان آغاز به‌کار دولت سیزدهم، مصوبه‌های سفرهای استانی رئیس‌جمهوری نیز به این مدیریت ابلاغ شده است و انجام خدمات عام‌المنفعه به ترتیب اولویت در دیگر استان‌ها نیز در دستور کار قرار دارد؛ با وجود این بالاترین سهم انجام این دست از اقدام‌ها و مناسبات مسئولانه اجتماعی در استان‌های نفت‌خیز، گازخیز و مناطق محروم بوده است.
ارتقای توانمندی آموزگاران مناطق پارس جنوبی و غرب کارون از جمله طرح‌های قابل توجه این مدیریت بوده است. این طرح چگونه و با چه هدفی اجرایی شد؟
طرح توانمندسازی دبیران و معلمان و در برخی زمینه‌ها توانمندسازی دانش‌آموزان از آن دست اقدام‌های تازه‌ای به‌شمار می‌رود که مدیریت نظارت بر طرح‌های عمرانی مناطق نفت‌خیز با هدف توانمندسازی این قشر از زحمت‌کشان جامعه را در دستور کار خود قرار داده است. خوشبختانه این طرح در استان‌های بوشهر و خوزستان اجرایی شده است و نتایج تأثیرگذاری هم به دنبال داشت.
پیش از اجرای طرح توانمندسازی دبیران و معلمان، مدیریت نظارت بر طرح‌های عمرانی مناطق نفت‌خیز در اقدامی تازه بیش از سه دوره کلاس‌های کنکور با عنوان طرح تقویت بنیه علمی دانش‌آموزان منطقه پارس جنوبی و غرب کارون را برگزار کرد که همین دوره آموزشی سبب‌ساز اجرای طرح توانمندسازی شد. در طرح تقویت بنیه علمی دانش‌آموزان در مجموع هزار و ۲۶۱ دانش‌آموز در آستانه کنکور را با هزینه‌ای افزون بر ۱۰۰ میلیارد ریال تحت پوشش دوره‌های تقویت بنیه علمی قرار داد. در سال تحصیلی گذشته این طرح در استان بوشهر در برخی زمینه‌ها همه دانش‌آموزان پایه دوازدهم استان به تعداد ۸ هزار و ۵۹۹ نفر را زیر پوشش قرار داد که سرانجام رضایتمندی ۹۶ درصدی دانش‌آموزان را به همراه داشته است.
در بخش معلمان و آموزگاران نیز دوره‌های دانش‌افزایی برای همه دبیران متوسطه اول و دوم استان بوشهر به تعداد ۴ هزار و ۶۶۷ نفر برگزار شد که رشد ۲۰ درصدی موفقیت‌های کسب‌شده استان در جشنواره‌ها و مسابقات برگزارشده کشوری و رضایتمندی ۹۴ درصدی جامعه هدف را نشان می‌دهد. در استان خوزستان امکان استفاده غیرحضوری و برخط (آنلاین) برای همه دانش‌آموزان پایه دوازدهم استان فراهم شد و ۶ هزار و ۲۸۷ نفر از دانش‌آموزان در طرح حضور داشته‌اند که از جمله نتایج آن ارتقای ۶ دهم میانگین نمرات آزمون نهایی استان خوزستان در مقایسه با میانگین کشوری نسبت به سال تحصیلی گذشته بوده است. طرح در بخش معلمان و آموزگاران استان خوزستان برای دبیران متوسطه اول و دوم استان به میزان ۲۴۹,۵۴۷ نفر ساعت برگزار شده که ضمن ارتقای سطح علمی، رضایتمندی ۹۵ درصدی آنها را نشان می‌دهد.
آیا می‌توان نتیجه گرفت که صنعت نفت در دولت سیزدهم در ایفای مسئولیت اجتماعی، عملکرد بهتری داشته است؟
با توجه به این حجم تعهدات می‌توان گفت رویکرد بسیار پراهمیتی برای این اقدام و ایفای نقش مسئولیت اجتماعی صنعت نفت انجام شده است.
مسئولیت اجتماعی، تکلیفی است که شاید نتوان برای آن پایانی قائل شد؛ صنعت نفت نیز بر این رویه است تا با سلسله اقدام‌های خود در این حوزه در این مسیر به‌درستی گام بردارد و در زدودن محرومیت نقش‌آفرینی کند.
منبع:شانا
