بررسی تاثیر روش تدریس فعال بر یادگیری دانش آموزان

به گزارش نبض نفت نیلوفر کاظمی از دبیران شاغل در ناحیه 3 شهر مقدس مشهد تاثیر روش تدریس فعال بر یادگیری دانش آموزان را در یک مقاله پژوهشی بررسی کرده که تقدیم مخاطبان گرامی می‎شود.

مقدمه:

عصر کنونی را عصری می دانند که هدف از آموزش و پرورش تنها انتقال میراث فرهنگی و تجارب بشری به نسل جدید نیست.بلکه رسالت آموزش و پرورش را ایجاد تغییرات مطلوب در نگرش ها شناخت ها و در نهایت رفتار انسان ها می دایید.

در این راستا معلم نقش بسیار مهم و اساسی را بر عهده دارد زیرا علاه بر نقش هدایتی حمایتی تقویتی سازمان دادن به فهالیت های یادگیری دانش آموزان و رشد هماهنگ ابهاد وجودی آنان نیز به عهده اوست.

مهلم برای رسیدن به اهداف تعیین شده در فرایند آموزش دو مسیر اصلی را در پیش رو دارد استفاده از روش های سنتی و غیر فعال و یا استفاده از روش های تدریس فعال و کاربردی.

علمای تعلیم و تربیت پس از سال ها تحقیق و تجربه به این نتیجه رسیده اند که موثرترین روش آموزش فعال کردن خود دانش آموز است که از طریق روش علمی بهتر میسر می گردد (پرویزیان، 1377، 57) .یعنی دانش آموز به کمک تفکر و قوای ذهنی خود که در فطرت هر انسانی نهفته است(مانند کنجکازی حدس مقایسه نتیجه گیری تصور تخیل و ...) می تواند مشکلی را شناسایی و برای آن راه حل را به مرحله اجرا بگذارد و به نتیجه برسد.

در این نوشتار مختصر سعی بر این است که نقش روش های تدریس فعال و کاربردی در فرایند آموزش در حد توان تبیین گردد. در این مقاله به بررسی یکی از روش‌های نوین تدریس، به نام روش تدریس فعال می پردازیم. همچنین تفاوت این روش را با روش تدریس غیر فعال بررسی کرده و ۵ نمونه از روش‌های فعال تدریس را معرفی کردیم.

2 –تعاریف:

تعریف روش

روش در  واژه لاتینی متد به کار رفته است.  واژه متد در فرهنگ فارسی معین و فرهنگ انگلیسی به فارسی آریان پور به روش شیوه راه طریق طرز و اسلوب معنی شده است. به طور کلی راه انجام دادن هر کاری را روش گویند . روش تدریس نیز عبارت از راه منظم با قاعده و منطقی برای ارائه درس می باشد (پیاژه، 1389، صص52-50).

تعریف روش تدریس فعال

روش تدریس فعال به روشی اطلاق می شود که در آن دانش آموزان در جریان آموزش نقش فعالی به عهده دارند و معلم نقش راهنما و هدایت کننده را ایفا می کند تعامل دوطرفه بین دانش آموزان و معلم وجود دارد.

تعریف روش تدریس غیر فعال

روش تدریس غیر فعال به روشی اطلاق می شود که در آن معلم نقش اساسی بر عهده دارد و مطالب را غالبا به شیوه شفاهی بیان می کند و معمولا متکلم وحده است و دانش آموزان شنونده مطالب می باشند (حامدی خواه،1377، ص 50).

-تاریخچه روش های تدریس فعال

با نگاهی به تاریخ تعلیم و تربیت جهان می بینیم در زمانی که آموزش و پرورش هنوز شکل رسمی نیافته بود انسان ها فنون دانش و مهارت های لازم را به طور تجربی می آموختند و شخصی به اسم معلم و شخص دیگری به اسم دانش آموز و مکانی به عنوان مدرسه یا کلاس درس وجود نداشت بلکه هر فردی که مطالب یا فنون بیشتری می دانست به مثابه معلم و کسی که می خواست چیزی یاد بگیرد دانش آموز بود.طبیعت هم به عنوان مدرسه یا کلاس درس قلمداد می شد.

در حقیقت روش تدریس فعال به کار گرفته می شد.بنابراین می توان گفت که قدمت به کارگیری روش های تدریس فعال به قدمت آموزش و پرورش غیر رسمی می رسد (رحمانی، 1376، ص7).درگذشته افرادی همچون سقراط ژان ژاک روسو جان دیوبی ژان پیاژه و برونر اهمیت روش های تدریس فعال را درک نموده از آن استفاده می نمودند.

-یاد دادن موفقیت امیز در پرتو روش های تدریس فعال

روزن شاین متفکر تعلیم و تربیت می گوید یاد دادن (درس دادن )خوب از چشمان یادگیرنده پیداست اما یاد دادن موفقیت امیز از گفتار و رفتار یاد گیرنده پدیدار می شود منظور روزن شاین از این گفته پر معنی این است که بین یاد دادن خوب و یاد دادن موفقیت امیز تفاوت زیادی وجود دارد انسانها همیشه چیزهایی را یاد می گیرند که با خواستها خصلتها و توانایی های خودشان تناسب داشته باشند یا به زندگی انها مربوط شوند تمام رفتارهایی که از انسانها مشاهده می کنیم بر پایه همین اصل استوارند اگر دانش اموز یا یاد گیرنده بتواند موضوع یادگیری را انطور هضم کند که معنی و مفهوم آنرا به خودش زندگیش شهرش مردم و به جامعه اش پیوند دهند نه تنها مطالب را بگونه ای یاد می گیرند که هرگز فراموش نکند بلکه میزان علاقه اش به یادگیری بیشتر و بیشتر خواهد شد و به جستجوی اطلاعات تازه تر خواهد رفت برای رسیدن به این امر باید از روشهای تدریس فعال و کاربردی استفاده نمود اما اگر یاد دادن ها درسها به گونه ای باشد که یاد گیرندگان دانش اموزان وادار شوند از خود رفتاری نشان دهند که هرگز به مفهوم واقعی آن پی نبرده اند یا به روشهایی عمل کنند که به وجود خودشان و یا درون خودشان ارتباطی برقرار نکنند احساس خواهند کرد فردی بیهوده و بی ثمر هستند یا بازیچه دست معلم و پدر و مادر خود قرار گرفته اند چون هیچ انگیزه ای در انها بوجود نیامده است هر یادگیرنده دانش اموز با درگیر شدن مستقیم با مطالب یادگرفتنی درس چنان می اموزند و به یادگیری ها باورهای عمیق می رسند که بی درنگ در جهت اگاهی های تازه تر و بیشتر گام برمی دارد و می خواهد باز هم بداند.

روش تدریس، مجموعه‌ای از اصول، فعالیت‌های آموزشی و روش‌های مدیریتی کلاس است که معلم برای دستیابی به اهداف یادگیری، در کلاس درس خود به کار می‌گیرد. به عبارت دیگر، روش تدریس، بهترین و سریع‌ترین راهی است که هر معلمی برای رسیدن به هدف خود از تدریس، باید طی کند (Liu & Shi, 2007).

در مقالۀ حاضر، قصد داریم به طور ویژه، به مفهومی به نام روش تدریس فعال یا یادگیری فعال (active learning) و مزایای آن بر یادگیری هر چه بهتر دانش آموزان بپردازیم.

روش تدریس فعال چیست؟

روش تدریس فعال، در واقع روش تدریسِ دانش‌آموز-محور است که در آن، مسئولیت یادگیری بر عهدۀ خود دانش‌آموزان قرار داده می‌شود(منصوریان، 1401، صص77-74).

در روش تدریس فعال، معلم در نقش یک تسهیل‌گر و هدایت‌کننده ظاهر می‌شود که مسیر آموزش و یادگیری را برای دانش‌آموزان هموار می‌کند. در این حالت، به جای ارائۀ یک طرفۀ اطلاعات، از روش‌هایی استفاده می‌شود که دانش‌آموزان را به مشارکت و همکاریِ بیشتر در فرآیند یادگیری ترغیب می‌کند.

مزایای روش تدریس فعال

استفاده از روش تدریس فعال مزایای بسیار زیادی دارد که ما در این بخش، تنها به چند مورد از آن‌ها اشاره می‌کنیم.

روش تدریس فعال باعث افزایش انگیزه و مشارکت دانش‌آموزان می‌شود و به یادگیری مؤثر، عمیق و ماندگار مطالب منجر می‌شود.

در روش تدریس فعال، دانش‌­آموز همزمان با یادگیری مطالب درسی، روش‌های استدلال، مذاکره، بحث و گفتگو، متقاعد کردن، حل مسأله، همکاری و تعامل با دیگران را نیز می‌آموزد (لانیال لاکروکس، ۱۳۸۳).

روش تدریس فعال باعث افزایش اعتماد به ­نفس و مسئولیت­ پذیریِ دانش‌آموزان می‌شود.

روش تدریس فعال منجر به افزایش ارتباط و تعاملات دانش‌آموز با معلم و سایر همکلاسی‌ها خواهد شد. همین موضوع کلاس درس را به محیطی پویا و جذاب برای دانش‌آموزان تبدیل می­‌کند.

در روش تدریس فعال، دانش‌آموزان با کار تیمی آشنا می‌شوند. در حین انجام کار تیمی متوجه می‎‌شوند که برای موفقیت خود باید به موفقیت سایر اعضای تیم کمک کنند.

از نظر دانش‌آموزان، معلمی که از شیوه‌های یادگیری فعال استفاده می‌کند، منصف‌تر از معلمی است که از این شیوه‌ها استفاده نمی‌کند. در نتیجه دانش‌آموزان، به این دسته از معلمان علاقۀ بیشتری دارند. همچنین به کارگیری روش‌های فعال تدریس، تمایل دانش‌آموزان را برای حضور در مدرسه افزایش می‌دهد (دیوید جانسون، ۲۰۰۹).

تفاوت روش‌ تدریس فعال با روش تدریس غیرفعال

در این بخش به برخی از تفاوت‌های روش تدریس فعال (active teaching) و روش تدریس غیر فعال (passive teaching) می‌پردازیم.

در روش تدریس فعال، دانش‌آموزان به طور مستقیم در فرآیند آموزش و یادگیری مشارکت دارند. اما در روش تدریس غیرفعال، اطلاعات به صورت یک طرفه از طریق معلم در اختیار دانش‌آموزان قرار می‌گیرد.

روش تدریس غیر فعال، معلم-محور و روش تدریس فعال دانش‌آموز-محور است.

در روش تدریس فعال دانش‌آموزان اطلاعاتی را که آموخته‌اند، بهتر به خاطر می‌آورند.

در روش تدریس فعال دانش‌آموزان مهارت‌هایی مانند تجزیه و تحلیل، ارزیابی، سخن گفتن، همکاری و مشارکت با سایر همکلاسی‌ها را یاد می‌گیرند. اما در روش تدریس غیر فعال مهارت‌هایی مانند تعریف کردن، توصیف کردن و نوشتن را می‌آموزند.

 در تدریس فعال، مسئولیت یادگیری بر عهدۀ دانش‌آموز است اما در تدریس غیر فعال، معلم مسئول یادگیری دانش‌آموزان است.

در یادگیری فعال، معلم نقش هدایت‌گر و تسهیل‌کننده را بر عهده دارد، اما در یادگیری غیر فعال، معلم منبع اصلی دانش محسوب می‌شود.

در یادگیری غیر فعال دانش‌آموزان تنها می‌توانند به یک سؤال مشخص پاسخ دهند اما یادگیری فعال منجر به تولید ایده‌های خلاقانه و افزایش توانایی تجزیه و تحلیل در شاگردان می‌شود.

منابع اصلی دانش در روش تدریس فعال، مشاهده، کار عملی، آزمایش و غیره است. اما در روش تدریس غیر فعال، معلم، کتاب‌ها و منابع آنلاین، منبع دانش هستند.

یادگیری تنها با نشستن در کلاس، گوش دادن به معلم، حفظ کردن، انجام تکالیفِ از پیش تعیین شده و بیان حفظیات اتفاق نمی‌افتد. دانش‌آموزان باید بتوانند در مورد آنچه که آموخته‌اند صحبت کنند، بنویسند، آموخته‌های خود را به تجربیات گذشته مرتبط کرده و آن‌ها را در زندگی روزمرۀ خود به کار بگیرند (Arthur W. Chickering & Zelda F. Gamson, 1987).

3-انواع روش تدریس فعال

روش تدریس فعال انواع مختلفی دارد. ما در این قسمت به ۵ نمونه از روش‌های فعال تدریس اشاره کرده‌ایم. در مقالات جداگانه‌ای به طور مفصل به بررسی هر یک از این روش‌ها خواهیم پرداخت. همچنین در آپدیت‌های بعدی این مقاله، نمونه‌های دیگری از روش تدریس فعال را معرفی می‌کنیم.

3-1-روش تدریس ایفای نقش (Role Playing)

در این روش، یک یا چند دانش‌آموز بر اساس سناریویی که معلم از قبل آماده کرده است، نقش‌هایی را متناسب با علایق خود انتخاب می‌کنند. سپس با نظارت معلم و مشارکت سایر همکلاسی‌ها، موضوع مورد نظر را به صورت نمایش اجرا می‌کنند.

مزایای روش تدریس ایفای نقش

یکی از مزایای روش تدریس ایفای نقش این است که دانش‌آموزان موضوعی را که آموخته‌اند بلافاصله در دنیای واقعی و در موقعیت‌های مختلف به کار می‌گیرند.

موقعیت‌هایی که دانش‌آموزان در آن قرار می‌گیرند، ممکن است ناآشنا، پیچیده، استرس‌زا یا بحث‌برانگیز باشند. همین موضوع باعث می‌شود که احساسات آن‌ها به طور کامل درگیر یادگیری شود. درگیر شدن احساسات منجر به عمیق‌تر و ماندگارتر شدن آموخته‎‌ها خواهد شد. (Bonwell & Eison, 1991)

همچنین در این روش معلم می‌تواند به سرعت بازخوردهای لازم را در مورد آموخته‌ها یا بدفهمی‌های دانش‌آموزان به دست آورد.

روش تدریس ایفای نقش برای اهداف پیچیدۀ آموزشی مناسب نیست، ضمن این که به دلیل جنبۀ نمایشی و هنری آن، به عنوان یک روش آموزش جدی تلقی نمی‌شود. همچنین روش ایفای نقش به اجرای درست، صرف وقت کافی و تهیه و تدارکات نیاز داشته و انجام آن وقت‌گیر است (حسن شعبانی، کتاب روش‌ها و فنون تدریس).

مراحل اجرای روش تدریس ایفای نقش

ایتدا باید موضوع نمایش را مشخص کنید و سناریویی را برای آن در نظر بگیرید.

سپس دانش‌آموزانی که قصد شرکت در نمایش را دارند مشخص کرده و برای هر یک و یا توجه به علایق خودشان، نقشی را در نظر بگیرید.

در مرحلۀ بعد، امکانات و وسایل مورد نیاز برای اجرای نمایش را فراهم کنید و از دانش‌آموزان بخواهید با استفاده از این امکانات، صحنۀ نمایش را طراحی کنند.

پس از طراحی صحنۀ نمایش، نوبت به اجرای نمایش می‌رسد.

با اتمام نمایش، معلم و سایر دانش‌آموزان نظرات، پیشنهادات و انتقادات خود را مطرح می‌کنند.

بر اساس اطلاعات جمع‌آوری شده در مرحلۀ قبل، دانش‌آموزان مجددا نمایش را اجرا می‌کنند.

در پایان، بحث و ارزشیابی مجدد در رابطه با نمایش دوم صورت می‌گیرد.

در آخرین مرحله از روش تدریس ایفای نقش، معلم باید دانش‌آموزان را به شکلی هدایت کند که بتوانند تجربیات کسب شده را به موقعیت‌های مختلف در زندگی واقعی تعمیم دهند.

بسیاری از دانش‌آموزان حتی تا سال‌ها بعد، نقشی را که در یک نمایش کلاسی به عهده گرفته‌اند به خاطر می‌آورند. این موضوع نشان‌دهندۀ تأثیر و اهمیت روش تدریس ایفای نقش به خصوص در دورۀ ابتدایی است (کمال آبادی فراهانیف 1379، صص80-77).

3-2- روش تدریس بحث گروهی

یکی دیگر از انواع روش تدریس فعال که بسیار مشابه با روش تدریس پرسش و پاسخ است، روش بحث گروهی است. در این روش دانش‌آموزان در مورد موضوع درس، به بحث و گفتگو و تبادل نظر می‌پردازند و عقاید و تجربیات خود را با یکدیگر در میان می‌گذارند.

همان طور که گفتیم، در این روش نیز همانند سایر روش‌های تدریس فعال، معلم نقش هدایت کننده را دارد. بنابراین باید بحث را به گونه‌ای مدیریت کند که به بیراهه کشیده نشود و دانش‌آموزان به اهداف یادگیری مورد نظر دست پیدا کنند.

روش تدریس بحث گروهی در مورد درس‌هایی مانند مطالعات اجتماعی، تاریخ، جغرافیا، جامعه‌شناسی، روان‌شناسی، فلسفه، اقتصاد و غیره کاملاً مناسب و کاربردی است. همچنین پیشنهاد می‌کنیم از این روش در دوره‌های متوسطه اول و دوم بیشتر استفاده کنید (کمال آبادی فرهانی، 1379، ص 90).

مزایای روش بحث گروهی

سهیم شدن دانش‌آموزان در تجربیات یکدیگر

تقویت حس همکاری، اعتماد به نفس و روحیه نقدپذیری

تقویت قدرت مدیریت، رهبری و استدلال

ایجاد فرصت ارزیابی افراد از خود

مراحل اجرای روش بحث گروهی

برای اجرای روش تدریس بحث گروهی در کلاس، ابتدا باید موضوع مورد نظر را انتخاب کنید. سپس انگیزه‌های لازم برای شرکت در بحث را در دانش‌آموزان ایجاد کنید.

پیشنهاد می‌کنیم از جلسات قبل، موضوع بحث را مشخص کنید تا دانش‌آموزان فرصت کافی برای مطالعه در رابطه با آن موضوع را داشته باشند. در مرحلۀ بعد نوبت به تعیین اعضای هر گروه، سرگروه و تعیین قوانین بحث گروهی می‌رسد.

از دانش‌آموزان بخواهید در حین بحث و گفتگو در کلاس خونسردی خود را حفظ کنند، به حقوق گروه‌های دیگر احترام بگذارند. اما این انتظار را نداشته باشند که همکلاسی‌های‌شان تمامی حرف‌ها و استدلال‌های آن‌ها را در طول بحث بپذیرند.

در پایان نیز لازم است یک ارزیابی از صحبت‌های ارائه شده انجام شود و نکات ضروری را به دانش‌آموزان منتقل کنید.

تکنیک‌های سؤال پرسیدن به منظور بحث و گفتگو با دانش‌آموز

3-3-روش تدریس حل مسئله؛ سومین مدل از روش تدریس فعال

در روش تدریس حل مسئله که یکی از انواع روش‌های فعال تدریس است، یادگیری در دانش‌آموز با کار کردن روی مسائل اتفاق می‌افتد. این روش به دانش‌آموزان کمک می‌کند تا دانش جدید را از طریق مسائلی که لازم به حل بوده، بیاموزد.

در روش تدریس حل مسأله از دانش‌آموزان انتظار می‌رود مشاهده، درک و تحلیل کرده، راه حل‌های مختلف را بررسی و در نهایت بهترین راه حل ممکن را برای حل مسأله انتخاب کنند.

مراحل اجرای روش تدریس حل مسأله

یک مسأله را طرح کنید.

از دانش‌آموزان بخواهید اطلاعات را از منابع مختلف و معتبر جمع‌آوری کنند.

فرضیه‌سازی کنند و برای حل مسئله چندین راه را در نظر بگیرند.

فرضیۀ خود را بر اساس اطلاعات پیشین و شواهد موجود آزمایش کنند.

با توجه به اطلاعات به دست آمده، نتیجه‌گیری نمایند.

معلم در این روش تدریس حل مسئله، نقش راهنما را در فرآیند تدریس دارد. اما شاگردان در این روش برای راهنمایی بیشتر، دائماً با معلم در تماس‌ هستند. معلم، کتاب درسی، کتابخانه، فیلم، موزه و غیره می‌تواند منبع اطلاعاتی دانش‌آموزان باشند.

روش تدریس حل مسئله، بیشتر مناسب دانش‌آموزان دوره متوسطه اول و دوم است که ذهن فعالی دارند و به تنهایی می‌توانند مسائل درسی‌‌شان را تا حدودی تجزیه و تحلیل کنند.

اما برای دانش‌آموزان دوره ابتدایی، آموزش باید از روش تدریس معلم محور با چاشنی پرسش و پاسخ، آزمایش و بازی استفاده کرد.

۴. آموزش به همکلاسی‌ها (peer teaching)

بر اساس شواهد فراوان، آموزش به همکلاسی‌ها در یادگیری بسیاری از درس‌ها و برای دانش‌آموزان با سطوح و شخصیت‌های مختلف بسیار اثربخش است (McKeachie et al., 1986).

وقتی آن چه را که فرا گرفته‌اید، برای فرد دیگری توضیح می‌دهید، یادگیری شما بسیار عمیق‌تر از زمانی است که مطالب را تنها از طریق گوش دادن یا خواندن آموخته‌اید. به همین دلیل، آموزش به همکلاسی‌ها را می‌توان یکی از بهترین روش‌ها برای تسلط دانش‌آموزان روی موضوعات درسی دانست.

 در روش آموزش به همکلاسی‌ها، یک یا چند دانش‌آموز، موضوع درس را به سایر همکلاسی‌ها آموزش می‌دهند. مبنای روش تدریسِ آموزش به همکلاسی‌ها این است زمانی که شما مطلبی را آموزش می‌دهید در واقع برای بار دوم در حال یادگیری آن مطلب هستید (Whitman, 1998).

مزایای روش تدریس به همکلاسی

دانش‌آموزانی که نقش معلم را ایفا می‌کنند، در هنگام آموزش و ارائه مطالب، متوجه نقاط ضعف خود شده و این فرصت را پیدا می‌کنند تا این ضعف‌ها را برطرف کرده و عمق دانش خود را افزایش ‌دهند.

این روش باعث افزایش مهارت‌های بین فردی دانش‌آموزان مانند سخن گفتن، متقاعد کردن، استدلال و تقکر انتقادی می‌شود (هرگنهان، و میتواچ 1376، ص 93).

بار مسئولیت معلم را کاهش می‌دهد. زیرا بخشی از وظایف آموزشی معلم به دانش‌آموزان سپرده شده و معلم در حین اجرای این روش، تنها نقش ناظر و هدایت‌گر را در کلاس درس ایفا می‌کند.

۵. روش تدریس پروژه

روش تدریس پروژه (Project Teaching Method) یک روش تدریسِ فعالِ آموزشی است که به دانش‌آموزان این فرصت را می‌دهد تا دانش و مهارت‌های خود را از طریق انجام پروژه‌هایی در دنیای واقعی، گسترش دهند.

پروژه‌هایی که برای دانش‌آموزان در نظر می‌گیرید، انواع مختلفی دارند. برای مثال می‌توانید از دانش‌آموزان‌تان بخواهید که در رابطه با یک موضوع درسی، روزنامه دیواری، ماکت یا یک ابزار خاص را تهیه کنند. در این روش، می‌توان انواع پروژه‌های تولیدی، خدماتی یا پژوهشی را برای شاگردان خود تعریف کنید.

در تمامی دروس، به خصوص درس‌هایی مانند ریاضی، علوم، ادبیات و مطالعات اجتماعی می‌توان از روش تدریس پروژه به عنوان یک روش تدریس فعال استفاده کرد. برای مثال در درس ریاضی، می‌توانید از دانش‌آموزان‌تان بخواهید یک پروژۀ پژوهشی در رابطه با کاربرد ریاضیات در زندگی روزمره انجام دهند.

مراحل اجرای روش تدریس پروژه

برای انجام روش تدریس پروژه، در وهلۀ اول معلم باید بتواند با طرح سؤالاتی ذهن دانش‌آموزان را درگیر و آن‌ها را به موضوع مورد نظر علاقمند کند.

پس از طرح سؤال و تعیین پروژه‌ها از سوی معلم، دانش‌آموزان در اولین قدم باید به تفکر و جمع‌آوری اطلاعات در مورد موضوع پروژه بپردازند.

در مرحلۀ بعد، دانش‌آموزانِ هر گروه باید برنامه و زمانبندی مورد نظر خود را برای انجام پروژه، به اطلاع معلم برسانند و اجرای پروژه را آغاز کنند.

در طی مدت زمانی که دانش‌آموزان مشغول کار روی پروژه هستند، معلم باید به طور مرتب از آن‌ها گزارش دریافت کرده و اشتباهات مربوط به اجرای هر پروژه را تصحیح کند.

پس از اتمام پروژه نوبت به ارزشیابی می‌رسد. پیشنهاد می‌کنیم قبل از شروع پروژه، معیارهای ارزشیابی را به اطلاع دانش‌آموزان برسانید تا با چشم باز در این مسیر حرکت کنند. بهترین حالت این است که تمامی مراحل انجام پروژه، در ارزشیابی دخیل باشد و تنها به نتیجۀ نهایی اکتفا نکنید.

5-نتیجه گیری

قدمت استفاده از روش های تدریس فعال به قدمت ، آموزش و پرورش غیر رسمی می رسد و افرادی همچون سقراط ، ژان ژاک روسو ، جان دیوئی ، ژان پیاژه و برونر اهمیت روش های تدریس فعال را درک نموده و از آن استفاده می نمودند .

در روش آموزشی اسلام نیز تکیه بر پرورش فکری و پرهیز از تقلید و تکرار مطالب بدون درک صحیح آن مطرح می باشد و در مورد روش های تدریس فعال و کاربردی در فرایند آموزش بسیار تاکید شده است .

نتایج تحقیقات آموزشی نشان داده است که دانش آموزان از طریق آموزش فعال به سطح بالا تری از درک و فهم نایل می شوند . یادگیری فعال همچنین در توسعه و ایجاد فرصت های بحث گروهی محیطی بسیار مناسب برای دانش آموزان خجالتی فراهم می آورد .

چهار اصل پیشنهادی کمیسیون بین المللی تعلیم و تربیت مبنی بر " یاد گیری برای دانستن " " یادگیری برای انجام دادن" " یادگیری برای با هم زیستن " " یادگیری برای زیستن " تنها با استفاده از روش های تدریس فعال و کاربردی و دوری از روش های انفعالی و سنتی امکان پذیر می باشد .

پرورش قوه ی تفکر و خلاقیت و یاد دادن موفقیت آمیز تنها با روش های تدریس فعال امکان پذیر و میسر می باشد . فقط آموزش با روش فعال و کاربردی می تواند دانشمندان خلاقی را در آینده تحویل جامعه و بشریت بدهد .

6-پیشنهادات

1.اولین مانع کاربرد روش های فعال تدریس از طریق سیستم رسمی آموزش و پرورش بر فرد تحصیل می شود . تعداد دانش آموزان خارج از استاندارد های " نسبت دانش آموز به معلم "است .

آموزش و پرورش گرچه از این امر آگاه است ، اما محدودیت امکانات و تقاضای آموزش و پرورش به منزله ی یک حق اجتماعی از طرف مردم از یک طرف و پذیرش همه ی دانش آموزان از طرف مدرسه برای تعریف عدالت اجتماعی از طرف دیگر ، امکان تناسب موزون دانش آموز به معلم را برای کاربرد روش های فعال تدریس مشکل کرده است . لذا برای انجام این امر ضروری است به طرق مقتضی این مشکل مرتفع گردد .

2.برای تدریس با رویکرد روش های فعال و کاربردی بینش دانش ومهارت معلم لازم است . لذا باید مراکز تربیت معلم و ضمن خدمت برای به کارگیری روش های فعال و کاربردی در فر آیند آموزش آموزش های مورد نیاز را به معلمان بدهند .

3.معلمان باید در شرایط فعلی آموزش و پرورش گام به گام تدریس خود را به شیوه های فعال و کاربردی مجهز کنند .

منابع:

پرویزیان، محمد  علی  (۱۳۷۷) ، بررسی مقایسه تأثیر  روش های تدریس فعال و سنتی بر فراگیران درس علوم  تجربی دانش آموزان پنجم ابتدایی ناحیه یک اراک، دانشگاه آزاد اسلامی .

پیاژه – ژان (1389). «روانشناسی و دانش آموزش و پرورش» ترجمه  علی محمد  کاروان .

حامدی خواه، فضعلی (۱۳۷۷) بررسی میزان استفاده معلمان از روشهای تدریس فعال و مقایسه عملکرد  آموزش  آنان  در تدریس علوم تجربی  دوره ابتدایی ناحیه یک شهر اراک  شورای  تحقیقات اراک.

دلاور، علی (۱۳۷۵) . روش  تحقیق در روانشناسی و علوم تربیتی ، تهران: موسسه نشر ویرایش .

رحمانی ، نرجس (۱۳۷۶). بررسی میزان تأثیر  روشهای تدریس فعال بر فرآیند یادگیری  دانش آموزان   مقطع  ابتدایی  شهر ساوه . ضمن خدمت فرهنگیان.

سیف ، علی اکبر (۱۳۷۹) روانشناسی پرورشی . تهران : انتشارات آگاه .

سوزان الیس- سوزان والن (۱۳۷۶) ، آشنایی  با یادگیری  از طریق  همیاری  ترجمه: طاهره رستگار، مجید  ملکان .

منصوریان، فرخنده (1401) .بررسی نقش روش تدریس فعال با رویکرد حل مسأله بر تربیت دینی دانش آموزان- پژوهش در آموزش معارف و تربیت اسلامی دوره دوم بهار 1401 شماره 2

صفوی ، امان اله (۱۳۷۶) . کلیات روشها و فنون تدریس تهران: معاصر.

کاظمی، یحیی (۱۳۷۶) . کلیات روشها و فنون با تاکید بر کاربرد  مدارس ایران. تهران: جهاد دانشگاهی.

کمال آبادی فراهانی ، قربان (۱۳۷۹) . بررسی  میزان اثر بخشی روشهای فعال بحث گروهی و پرسش و پاسخ در یادگیری درس برنامه  ریزی  تحصیلی  و شغلی  دانش آموزان پسر دوره  متوسط ناحیه یک شهر اراک . دانشگاه آزاد  اسلامی .

هرگنهان، بی ، را، و میتواچ (1376)، السون«مقدمه ای بر نظریه های  یادگیری » ترجمه علی  اکبر سیف ، ۱۳۷۶