آمودریا عبور از افغانستان به نفع تاجیکستان
به گزارش نبض نفت، حکومت‌های این کشور، هیچگاه توجه راهبردی به منابع آبی انرژی در این کشور نداشته و اغلب موارد از انرژی برق کشورهای همسایه به‌خصوص ازبکستان، تاجیکستان و ترکمنستان استفاده کرده است و این فرآیند به‌صورت بالفعل جریان دارد.
نظر به گزارش‌ها از وضعیت جغرافیایی این سرزمین، آمو دریا، دریای هیرمند، دریای کابل، هریرود، خاشرود، سالنگ و ده ها رودخانه خرد و بزرگ در سرزمین افغانستان جریان دارد و بعضی هم بیرون از خاک آن در کشورهای همسایه و منطقه امتداد دارند.
یکی از ادعاهای مهم کارشناسان حوزه‌ی انرژی در این کشور، بی‌توجهی و در برخی موارد بی‌کفایتی حکومت‌های افغانستان در راستای استفاده‌ی راهبردی از منابع آبی این کشور است. تحلیل‌گران بر این عقیده اند که افغانستان سرشار از منابع انرژی آبی است، اما ضعف در اراده و اداره حکومت و سیاست‌گذاران، فساد مالی و اداری، نبود بسترهای مهم اجتماعی و امنیتی و مداخله‌های بیرونی‌ها باعث شده است که این کشور همچنان به جای استفاده از انرژی آبی داخلی، از منابع وارداتی استفاده کند.
گزارش‌ها نشان می‌دهد که این کشور دارای رودها و آبشارهای زیادی است. این رودها از میان هزاران دره با ارتفاع و بلندی می‌گذرند که با ساختن سد در مسیر آن‌ها می‌توان انرژی برق در سطح گسترده ایجاد کرد. در این گزارش ها آمده است که به‌جزچند استان مثل لغان و جلال آباد، مابقی 5 ماه سال را نمی‌توانند از منابع آبی استفاده کنند.
نظر به گفته‌های مقام‌های انرژی در افغانستان، رود آمو یکی از مهم‌ترین منابع برق در این کشور است. این رود 2580 کیلومتر طول دارد که حدود 1126 کیلومتر آن در خاک افغانستان جریان می‌یابد. برآوردها نشان می‌دهد، در صورت استفاده‌ی نظام‌مند و راهبردی از این منبع مهم انرژی، 50 درصد خاک تمام منابع کشور را تشکیل می‌دهد. آمارهای دقیق‌تر از سوی کارشناسان نشان‌گر پتانسیل وسیع انرژی این دریا است؛ تاجایی‌که 37.5 میلیارد کیلووات در ساعت می‌باشد.
تحلیل‌گران همواره از نداشتن یک استراتژی درست حکومتی جهت استفاده از این منبع مهم انرژی انتقاد دارند. برخی از اعتراض‌های عمیق علمی مبتنی بر بی‌توجهی حکومت این کشور در راستای استفاده از منابع اصلی انرژی و تکیه کردن بر منابع انرژی خارجی است.
یکی از عوامل این‌گونه تحلیل از وضعیت، گذر آرام آب آمو از خاک افغانستان و استفاده استراتژیک و تکنولوژیک تاجیکستان از این منبع مهم حیاتی است.
نظر به گزارش‌های رسانه‌ای، در حیرتان « منطقه مرزی میان افغانستان و ازبکستان» ارتفاع رود آمو 300 متر از سطح دریا می‌باشد که به‌این ترتیب کاهش اوسط ارتفاع دریا را بیش از 3.8 متر در هرکیلومتر طی شده تشکیل می‌دهد. جالب است که در این امتداد می‌توان سدهای آبی گسترده‌ای جهت تولید برق ایجاد کرد و به‌بزگترین مشکل توسعه‌ای این سرزمین خاتمه داد.
این درحالی است که افغانستان برای دریافت انرژی برق باید همواره پول گزاف که از مالیات و کمک‌های بلاعوض خارجی به‌دست می‌آید، به تاجیکستان، ازبکستان و یا ترکمنستان بپردازد؛ درحالی‌که تاجیکستان توانسته با امکانات گسترده و معتبر از این وضعیت بهره بسیار ببرد.
نظر به گفته‌های کارشناسان حوزه انرژی و آب در این کشور، اگر پروژه‌ی انکشافی علیای دریای آمو تطبیق شود و به اکمال برسد، مقدار 1000 مگاوات انرژی برق در این کشور تولید خواهد شد. این پروژه از مهم‌ترین و یکی از بزرگ‌ترین پروژه‌های آب و برق دولت کابل به‌شمار می‌رود. طی برآوردهای علمی و فنی از این پروژه، احداث ذخیره بزرگ آب بالای رود آمو در مرز مشترک میان افغانستان و تاجیکستان، آب مورد ضرورت چهار استان شمالی این کشور تهیه می‌شود.
به گفته متخصصان این حوزه، هرچند حکومت وحدت ملی بند (سد) سلما که یکی از پروژه‌های مهم توسعه‌ای در افغانستان بود را به کار انداخت، اما این به‌معنی توسعه عام و تام این کشور نیست؛ بلکه به تلاش، برنامه‌ریزی و تطبیق پلان‌های مشخص توسعه‌ای ارتباط می‌گیرد؛ چیزی که هنوز به‌صورت کامل و قابل توجه تهیه و تطبیق نشده است.
نظر به گفته‌های کارشناسان، میلیون‌ها افغانی جهت پرداخت هزینه‌ی برقی که از تاجیکستان، ازبکستان و ترکمنستان وارد این کشور می‌شود، صرف می‌گردد؛ در حالی‌که با استفاده از همین امکانات مالی ابتدایی می‌توان منابع انرژی آبی در مسیر رودخانه های کوچک و بزرگ افغانستان آباد کرد و از برق قرضی نیز نجات یافت.
موحد فرزان
ما را در کانال تلگرامی نبض نفت دنبال کنید
