تجربه بیش از ۲۰ سال گذشته نشان می‌دهد که مشکل تأمین گاز مصرفی برخی شهرها در فصل سرد، مسئولان گاز کشور را با چالش‌های جدی مواجه کرده است، به گونه‌‍ای که با تأکیدهای مکرر مقام‌ها در پاییز هر سال شاهد مشکلاتی در این زمینه در فصل زمستان بوده‌ایم. از آنجایی که مصرف خانگی اولویت نخست مصرف گاز در کشور در چهار گروه خانگی، تجاری، نیروگاه و صنایع است، بنابراین تا حد امکان اجازه بروز مشکل در مورد مصرف خانگی داده نمی‌شود و مش کل به سه گروه دیگر منتقل می‌شود.
بنا بر اعلام گزارش آماری سالانه شرکت بریتیش پترولیوم، ذخیره گاز طبیعی اثبات شده کشور ایران ۳۳ تریلیون مترمکعب بوده است. این رقم معادل ۱۶.۱ درصد از ذخایر اثبات‌شده دنیا است که ایران را در جایگاه دوم دارندگان ذخایر گاز طبیعی در جهان قرار می‌دهد. ذخیره گاز طبیعی اثبات‌شده کشور ایران در سال ۱۹۹۹ و ۲۰۰۹ میلادی به ترتیب معادل ۲۳.۶ و ۲۸ تریلیون مترمکعب بوده است که از رشد متوسط با آهنگی معادل ۸.۴ تریلیون مترمکعب در سال حکایت دارد. بر اساس همین مرجع، تولید گاز طبیعی در سال ۲۱۰۹ میلادی در ایران ۲۴۴.۲ میلیارد مترمکعب بوده که از سال ۲۰۰۹ میلادی رشد سالانه‌ای معادل ۶.۸ درصد را تجربه کرده و ایران را در کنار ایالات متحده آمریکا و روسیه در زمره بزرگ‌ترین تولیدکنندگان گاز طبیعی در جهان قرار داده است.
در سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۰۹ میلادی مصرف گاز طبیعی در ایران ۳.۶ برابر شده است. مصرف گاز طبیعی همچنین از ۱۳۴.۸ میلیارد مترمکعب در سال ۲۰۰۹ میلادی به ۲۲۳.۶ میلیارد مترمکعب در سال ۲۰۱۹ میلادی افزایش یافته که متناظر با رشد سالانه‌ای برابر با ۵.۸ درصد در این دوره زمانی است. این موضوع ایران را در رتبه چهارم مصرف گاز در دنیا پس از ایالات متحده آمریکا، روسیه و چین قرار داده است. بخش خانگی با سهم ۳۰ درصدی، بالاترین سهم را در مصرف گاز طبیعی در ایران داشته است و بخش صنعت و نیروگاهی هر یک با ۲۹ درصد از سهم مصرف گاز طبیعی در رتبه‌های بعدی قرار دارند. صادرات گاز ایران در سال ۲۰۱۹ براساس آمار اوپک ۸۸۰۰ میلیون متر مکعب بوده است که این مقدار در مقایسه با دیگر کشورهای عمده صادرکننده گاز طبیعی چون روسیه، ایالات متحده آمریکا و قطر رقمی ناچیز به‌شمار می‌رود و نشان‌دهنده سهم اندک ایران به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان گاز طبیعی در بخش صادرات این محصول است.
خلاصه کلام، مصرف خارج از قاعده گاز طبیعی به‌ویژه در بخش مصارف خانگی به‌راحتی از مقایسه جمعیت، مساحت و میانگین دمای سالانه ایران با دیگر کشورهای دارای بیشترین مصرف گاز طبیعی در دنیا یعنی ایالات متحده آمریکا، روسیه و چین قابل استنباط است و در کنار این موضوع می‌توان به بازده پایین در بخش نیروگاهی و صنعت نیز اشاره کرد که سبب ایجاد مشکل در تأمین گاز (با وجود رشد تولید ۶.۸ درصد) و کوچک ماندن سهم صادرات گاز طبیعی شده است.
سیدعلی معلمی
منبع: ماهنامه اکتشاف و تولید
