سرمایهگذاری مردمی پتروپالایشگاه کلید تحقق شعار سال/ پیشرفت پروژه‌های پالایشی مطلوب نیست
نبض نفت- ایران یک درصد از جمعیت دنیا و 7 درصد از منابع زیرزمینی جهان را در اختیار دارد که منابع نفت و گاز بخشی از این سرمایه خدادادی محسوب می شوند. راههای متعددی جهت بهره برداری از این منابع وجود دارد که ساده ترین راه، خام فروشی این مواد است.
این کار اگر چه راحت است ولی در مقایسه با دیگر روشهای بهرهبرداری از این موهبت الهی بسیار کم‌بازده است، خام‌فروشی اگر چه در کوتاه‌مدت سود نسبتا خوبی عاید کشور می کند اما در آیندهای نزدیک و در صورت ادامه این روند، نعمت برخورداری از این منابع را به نقمت تبدیل میکند زیرا با خام فروشی نفت در واقع ماده اولیه صنایعی را به فروش می‌گذاریم که به محصول نهایی آنها نیازمندیم و مجبور می شویم این محصولات را از کشورهای دیگر وارد کنیم.
رهبر معظم انقلاب اسلامی در نخستین سخنرانی زنده تلویزیونی خود در سال 1402 به این مسئله اشاره کردند و فرمودند: «عیب مهمّ دیگر اقتصاد ما وابستگی به صادرات نفت خام است. ما نفت خام را صادر می‌کنیم، در حالی که اختیار نفت خام در دست ما نیست. آن کسی که نفت ما را وارد میکند او از این واردات نفت سود بیشتری می‌برد از ما که نفت متعلّق به ما بود و آن را از چاه‌های نفت بیرون آورده بودیم و به او فروخته بودیم.»
یکی از راههای پیش رو جهت افزایش سودآوری و ایجاد ارزش افزوده در صنایع نفتی راه‌اندازی واحدهای پتروپالایشی است، این واحدها چه در دوره ساخت و چه در دوره بهرهبرداری می‌توانند موجب رونق بسیاری از صنایع داخلی کشور شوند. فعال شدن بسیاری از صنایع و کارخانه‌های فولاد، قطعه‌سازی، (نظیر شرکت‌های لوله‌سازی، ابزار دقیق و انواع شرکت‌های سازنده قطعات نظیر شرکت‌های آذراب، هپکو و ماشین‌سازی اراک و تبریز که اتفاقاً در سال‌های اخیر با مشکل رکود اقتصادی مواجه بوده‌اند) در دوره ساخت و پس از آن و نیز شکل گرفتن شرکت‌های شیمیایی ذیل پتروپالایشگاه با هدف تکمیل زنجیره ارزش فراورده‌های نفتی می‌تواند موجب شکوفایی صنایع شیمیایی کشور شود.
*سه مزیت کلان مشارکت مردم در سرمایهگذاری طرح‌های پتروپالایشی
1- تأمین مالی طرح‌های پتروپالایشی به‌منظور رفع وابستگی به فروش نفت خام: تبدیل نفت خام به فرآورده های با ارزش افزوده بالاتر که تحریم پذیری به مراتب کمتر و مشتری بسیار بیشتری دارند نه تنها موجب رفع وابستگی کشور می شود بلکه صادرات این محصولات ارزآوری برای کشور به همراه دارد و بدین ترتیب میتوان تا حدی بند ناف اقتصاد را از صادرات نفت خام برید.
بدین منظور رشد تولید و گسترش صنایعی که سبب ایجاد ارزش افزوده بیشتر می شوند الزامی است اما بسیاری از این صنایع در بدو شروع به کار خود با مسائل مالی عدیدهای روبرو هستند و در مواردی به سبب عدم تامین منابع مالی مورد نیاز به سرانجام نمی رسند، با توجه به این مشکل و همچنین اشاره رهبر معظم انقلاب در سخنرانی نوروزی سال 1402 مبنی بر عقب ماندگی و وجود خلاءهای جدی در حوزه سرمایهگذاری، لزوم ایجاد بسترهای مناسب جهت مشارکت های مردمی در این قبیل پروژه ها بیش از پیش حس میشود.
افزایش مشارکت مردمی و ارتقای شاخص سرمایهگذاری در کشور: تیرماه سال 1398 مجلس شورای اسلامی قانون پتروپالایشگاه ها را تصویب کرد که مشوق موثری در جهت توسعه ظرفیت پتروپالایشی در کشور محسوب میشود اما روند اجرای این قانون و پیشرفت پروژههایی که ذیل این قانون از وزارت نفت مجوز اخذ کرده‌اند به کندی پیش میرود.
موضوع مشارکت مردمی در تامین مالی طرح‌های پتروپالایشی صراحتاً در ماده 4 قانون یادشده تصریح شده است. این ماده بیان می‌دارد مجری هر طرح پتروپالایشی باید حداقل معادل سی درصد از آورده خود در پروژه را از طریق عرضه سهام یا از طریق صندوق سرمایهگذاری پروژه یا انتشار اوراق بهادار قابل تبدیل به سهام از سرمایه‌های مردمی تأمین کند.
با توجه به طرح‌های پتروپالایشی با خوراک نفت خام و میعانات گازی تعریف شده که دارای پیشرفت بهتری نسبت به سایر طرح‌ها هستند، برآورد میشود اجرای این قانون حداقل 500 میلیون دلار ظرفیت جذب نقدینگی مردمی و ارتقای شاخص سرمایهگذاری در کشور را به دنبال دارد.
جذب نقدینگی و مهار تورم: درحالی که شرایط برای ورود سرمایهگذاری مستقیم خارجی کمتر فراهم است، باید بتوان از ابزارهای یاد شده که نهایتاً استفاده از ظرفیت نقدینگی داخل کشور در راستای رونق تولید استفاده کرد. لازمه رویکرد استفاده از سرمایه‌های مردمی برای پیشبرد پروژه‌های عمرانی و صنعتی کشور در درجه اول ایجاد جذابیت برای ورود شرکت‌ها و پروژه‌های مختلف به بازار و فراهم شدن بسترهای لازم توسط سازمان بورس اوراق بهادار است.
همچنین پروژه‌های مولد و سودآور نیز باید برای ورود به این بازار علاقه نشان دهند و تمام تلاش خود را برای جلب نظر مردم و سرمایه‌گذاران به کار گیرند. با وجود آنکه در ماده 4 همین قانون پتروپالایشگاه‌ها تأکید دارد حداکثر دوسال پس از دریافت مجوز طرح نسبت به واگذاری سی درصد از آورده خود در پروژه اقدام کند، اما اکنون پس از گذشت حدود یکسال و نیم از اولین جلسه وزیر نفت در آذرماه سال 1400 با طرح‌های یاد شده همچنان هیچ خبری از تأمین هیچکدام از پروژه با استفاده از ابزارهای بازار سرمایه نیست!
* سرمایهگذاری مردمی پتروپالایشگاه کلید تحقق شعار سال
به‌طور کلی در صورتی که رشد حجم نقدینگی بیش از رشد حجم اقتصاد باشد، کالاها و دستمزدها رشد می کنند که این پدیده امر مسلمی است و ارتباطی هم به پشتوانه پول ندارد. به‌عنوان مثال در قدیم در صورت وقوع جنگ، تورم اتفاق می افتاد که علت آن یا به خاطر به هم خوردن روند عرضه کالا و یا بخاطر تزریق طلا به بازار از جانب خزانه برای تامین هزینه جنگ بود و گاهی هم به خاطر فراوانی غنایم و توزیع آنها بین سربازان و تزریق آنها به اقتصاد موجب تورم می شد. در هرکدام از موارد یادشده به دلیل پیشی گرفتن رشد نقدینگی از رشد اقتصادی موجب پدید آمدن تورم میشود.
توسعه ظرفیت ظرفیت پتروپالایشی تأثیر مهمی در رشد سرانه تولید داخل و به تبع آن رشد اقتصادی دارد از همین‌رو جذب نقدینگی در این حوزه تأثیر بلندمدتی بر مهار تورم دارد. از طرف دیگر ارزآوری ناشی از صادرات محصولات پتروپالایشی نقش مهمی در کنترل تقاضای ارزی دارد، همانطور که در حال حاضر پتروشیمی‌ها نقش مهمی در تأمین نیازهای ارزی کشور دارند.
بنابراین در مجموع استفاده از راهکارهای استفاده از ظرفیت تأمین مالی مردمی در طرح‌های پتروپالایشی از جمله رویکردهایی که در نقش مهمی در تحقق شعار سال و مطالبات اقتصادی مقام معظم رهبری دارد. به عبارت دیگر تأمین مالی مردمی طرح‌های پتروپالایشی علاوه بر کمک به تأمین مالی طرح‌های پتروپالایشی به‌منظور جلوگیری از خام فروشی، ارتقای شاخص سرمایهگذاری در کشور و نهایتاً کمک به مهار تورم را در پی دارد.
منبع:فارس
